Arter kan gazı incelemesi nasıl yapılır?

Arter kanı alırken-dikkat edilmesi gereken durumlar: Enjektör iğnesi steril olmalı, enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı, palpabl arterde dolaşım kontrolu, deri sterilizasyonu, damara girdikten sonra piston çekilmemeli, enjektörde hava kabarcığı olmamalı, iğnenin ucu kapatılmalı, hızla  laboratuvara ulaştırılmalı.

Arter kan gazı alma komplikasyonları: Ağrı, hematom, hava veya kan embolisi, infeksiyon, vasküler travma, vazovagal cevap, arteriel spazm.

Arter kan gazı kabul edilebilirlik kriterleri: Anaerobik koşullar, antikoagulanlı injektör, 2-4 ml kan, hemen analiz, identfikasyon (Fİ0₂, ventilatör), kalibre edilmiş cihaz.

Normal değerler: pH; 7,35-7.45. Pa02; 80-100 mmHg. PaC02; 35-45 mmHg. Std HC03; 24 mEq/L. BE; -2, +3 mEq/L.

Arter kan gazlarının yorumlanması:Oksijenlenmenin değerlendirilmesi; PaO2,SaO2. Ventilasyonun değerlendirilmesi; PaCO2. Gaz alışverişinin değerlendirilmesi; P(A-a)O2. Asit-baz dengesinin değerlendirilmesi: genel değerlendirme, primer asit baz bozukluğunun değerlendirilmesi (pH), kompanzasyonun değerlendirilmesi (PaCO2, HCO3), asit-baz bozukluğunun değerlendirilmesi (akut- kronik, basit-mikst).

Alveoler ventilasyon: PaCO2 = (VCO2 x 0.863)/VA.

.

Oksijenlenme: CaO2 = Hb’e bağlı oksijen (Hb x 1.34 x SaO2) + plazmada eriyik O2 (0.003 x PaO2). Hipoksemi; arter kanında parsiyel oksijen basıncının 80 mmHg’nın altına düşmesidir.

.

Alveoler hava denklemi: Alveoloarteriyel (P(A-a)O2) gradient = P(A-a)O2 = PAO2 – PaO2. Gaz alışverişi hakkında bilgi verir. Normali; 15 mm Hg, 30 yaş üzerinde her 10 yılda 3 mm Hg artar. Alveoler hipoventilasyonda P(A-a)O2 normaldir.

Asit-Baz dengesi: Henderson- Hasselbach denklemi: pH = pK + log ([HCO3-]/0.03[PaCO2]).

Primer asit-baz bozuklukları: Respiratuar  asidoz, respiratuar alkaloz, metabolik asidoz, metabolik alkaloz.

Anyonik gap: Na⁺– (Cl^–+HC0₃^–). Normalde; 10-14 mEq/L.

Respiratuvar asidoz; Pa C0₂ > 45 ve pH<7,35. Kompanse respiratuar asidoz; PaC0₂ > 45 ve pH> 7,35.

Respiratuvar alkaloz; PaC0₂ < 35 ve pH> 7,45. Kompanse respiratuvar alkaloz; PaC0₂ < 35 ve pH< 7,45.

Kural 1: Eğer; pH ve PCO₂  aynı yönde değişiyorsa ve pH normal değilse o zaman primer bozukluk metaboliktir. Bu belirlendikten sonra birlikte respiratuar bozukluk olup olmadığı saptanır. Örnek 1; pH = 7.26 (azalmış), PCO₂ = 28.5 (azalmış), PO₂  = 99.9, HCO₃ act = 12.0, HCO₃ std = 12.9. Her ikisi de aynı yönde ve aşağı olduğu için primer bozukluk metabolik asidozdur. Örnek 2; pH = 7.47 (artmış), PCO₂ = 64.3 (artmış), PO₂  = 42.1, HCO₃ act = 45.7, HCO₃ std = 43.0. Okların yönü her ikisindede aynı ve yukarı doğru olduğu için primer bozukluk metabolik alkalozdur.

Kural 2: Metabolik Asidoz için beklenen  PCO₂ =1.5 x HCO ₃ + 8(±2), Metabolik Alkaloz için Beklenen  PCO₂ = 0.7 x HCO ₃ + 20(±1.5), PCO2 beklenen PCO2’den küçükse birlikte respiratuar alkaloz, PCO2  beklenen  PCO2’den büyükse birlikte respiratuar asidoz vardır. İlk örneğimize bu kuralı uygulayacak olursak; beklenen PCO₂ = 1.5 x HCO ₃ + 8(±2),  PCO₂ = 1.5 x 12 + 8 = 26, PCO₂ beklenen sınırlar içinde olduğu için olay sadece metabolik asidozdur. İkinci örneğimizi değerlendirirsek; beklenen  PCO₂= 0.7 x HCO ₃ + 20(±1.5), PCO₂= 0.7 x 45.7 + 20 = 51.99 beklenirken 64.3 çıkmıştır. Olaya respiratuar asidozda eşlik etmiştir. Yani metabolik alkaloz respiratuar asidoz tarafından kompanse edilmeye çalışılmıştır.

Kural 3: Eğer: pH ve PCO₂ farklı yönlerde değişiyorsa o zaman primer bozukluk respiratuardır. Örnek verecek olursak; pH = 7.13 (azalmış), PCO₂ = 79  (artmış), PO₂  = 95, HCO₃ act = 30, HCO3 std = 32. Oklar farklı yönde ve pH düşük olduğu için primer olay respiratuar asidozdur. Diğer bir örnek ise; pH = 7.50 (artmış), PCO₂ = 30 (azalmış), HCO₃  = 27. Oklar farklı yönlerde ve pH yüksek olduğu için primer olay respiratuar alkalozdur.

Kural 4: Respiratuar olaylarda beklenen pH hesaplanarak olaya metabolik komponentin eklenip eklenmediği tespit edilir. Akut respiratuar asidozda; pH farkı =0.008 x (PCO₂– 40) kadar fark beklenir. Daha az düşüş olduysa olay metabolik alkalozla kompanse edilmeye çalışılmıştır. Daha fazla düşüş olduysa olaya metabolik asidozda eşlik etmiştir. Akut respiratuar alkalozda; pH farkı = 0.008 x (40- PCO₂) kadar fark beklenir. Daha az artış olduysa olay metabolik asidozla kompanse edilmeye çalışılmıştır. Daha fazla artış varsa olaya metabolik alkalozda eşlik etmiştir. Kronik olaylarda ise 0.003’le çarpılır. İlk örneğimize bu kuralı uygulayacak olursak; pH farkı =0.008 x (PCO₂– 40) = 0.008 x (79-40)= 0.312. 7.40 – 0.312 = 7.088 olmalıydı. Ancak bizim örneğimizde pH = 7.13 yani bu örnekte respiratuar asidoz metabolik alkalozla kompanse edilmeye çalışılmıştır. İkinci örneğimize baktığımızda; pH farkı = 0.008 x (40- PCO₂) = 0.008 x (40-30)= 0.08. 7.40 + 0.08 = 7.48 olmalıydı. Ancak örneğimizde pH = 7.50 olduğu için olaya metabolik alkalozda eşlik etmiştir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör