Yara nasıl hızlı iyileşir? Yara çeşitleri ve tedavi yöntemleri
Yara, bir hastalık ya da dış fiziki etkenler sebebiyle deride ya da vücudun herhangi bir organında doku bütünlüğünün bozulmasıdır. En yaygın türü dış deri yaralarıdır ve kolay iyileşir. Ancak derin yaralar, kronik yaralar ya da diyabet yarası ve bası yaralarının iyileşmesi çok uzun sürebilir. Bazı yara türleri daha derindir, alttaki dokulara ve hatta organlara kadar ulaşır. Bu tür yaraların takip ve tedavisinin mutlaka doktorlar tarafından yapılması gerekir. Yaralar türlerine göre farklı gruplara ayrılır ve tedavisi de türüne göre ciddi farklılıklar gösterebilir. Yarayı tedavi etmek ya da bakımını yapmak, üzerine sargı bezi sarmaktan daha fazla özen gerektirebilir. Yaranın doğru tanımlanması, doğru tedavi edilmesi ve iyileşmesi için çok önemlidir. Bazı yara türleri çok hızlı kronikleşebilir yada enfeksiyon kaparak ciddi sağlık sorunlarına veya sakatlanmalara neden olabilir.
İçindekiler
Yara nedir?
Yara, insan vücuduna dıştan yapılan fiziksel, biyolojik ya da kimyasal etkiler nedeniyle deri bütünlüğünün bozulacak şekilde zarar görmesidir. Yara her zaman cilt bütünlüğünün bozulması anlamına gelmez. Örneğin kesici olmayan künt bir cismin darbesi, cilde hasar vermeyebilir fakat kemik kırığı ya da iç kanama yaratabilir. Yara teşhis edilirken etiyolojisi, anatomik konumu, akut veya kronik olup olmadığı, kapanma yöntemi, ortaya çıkan semptomlar ya da doku tipiyle değerlendirilir.
Kemik kırığı nasıl hızlı iyileşir? Kırık tedavisinde yeni yöntemler
Yara çeşitleri
Kesik yarası
Bir kesik yarası, bıçak, makas veya bir parça kırık camın neden olduğu ciltte oluşan temiz kesidir ve gündelik olarak sık karşımıza çıkar. Cerrahi müdahale kesiği de sık görülen örneklerdendir. Kesik yaraları oluşturduğu pürüzsüz cilt kenarları nedeniyle diğer yara tiplerine göre daha hızlı iyileşir. Ayrıca derin kesik yaraları, diğer derin cilt yaralarına göre daha az kapsamlıdır.
Yırtılma yaraları
Yırtılma yaraları doku yırtılmasının neden olduğu bir yaralanma türüdür. Cildiniz hem sert hem de esnektir, bu nedenle bir yırtılma oluşabilmesi için çok fazla güç gerekir. Bu uygulanan güç sebebiyle kemikler, kaslar, tendonlar, bağlar, kan damarları, sinirler ve hatta iç organlar gibi diğer derin dokular da sıklıkla zarar görür. Deri yırtılmaları en sık dirsekler, dizler ve kalçalar gibi kemik çıkıntıları üzerinde ortaya çıkar.
Genellikle yırtılma yaralarına bir araba kazası ya da kişiye sert bir cisimle vurulması gibi kaza travmaları sebep olur. Deri kenarları yırtılmış ve pürüzlü olduğu için, bir yırtılma yarası kesik yarasına oranla daha yavaş iyileşir.
Çıban neden olur? Ne iyi gelir? Türleri ve tedavi yöntemleri
Aşınma yaraları
Aşınmalar, cildin pürüzlü bir yüzeye sürtünmesi nedeniyle meydana gelir. Yaygın görülen örnekler diz veya dirsekte küçük ve yüzeysel aşınmalardır. Ancak nispeten yüksek hızda giden bir bisikletten veya motosikletten düşme sonrası meydana gelen ciddi aşınmalar derin veya yaygın olabilir. Yol yanığı olarak da bilinen bu yaralanmalar genellikle oldukça acı vericidir ve bazen kaybolan cildin yerine deri nakli yapmak gerekebilir.
Kopma (avülsiyon) yaraları
Derinin bir parçasının yırtılarak deri altı bağ dokudan kopmasıdır. Ciddi ve kanamalı bir yaralanma şeklidir. Yaralanma durumlarına bağlı olarak, kopmuş doku bazen cerrahi olarak tekrar vücuda eklenebilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda sağlıklı deri dokuları kayıp dokunun yerini alması için kullanılır.
Yara bakımı türüne göre olmalıdır
Delinme yaraları
Nesnenin uzunluğuna bağlı olarak keskin, ince bir obje cilde ve muhtemelen alttaki dokulara nüfuz ettiğinde delinme yarası oluşur. Bir kesik yarasının aksine, delinme yarası geniş olmaktan çok derindir. Bir delinme yarasının giriş yeri genellikle küçüktür ve hızla kapanma eğilimindedir. Ancak bu durum kapalı bir enfeksiyona neden olabilir.
Örneğin tetanoz, delinme yaralanmaları ile ilgili özel bir endişe kaynağıdır. Bir çiviye basmak, hayvan tarafından ısırılmak veya derin bir bıçak yarası buna örnektir.
Çürük ve hematom yaraları
Çürük ve hematom yaraları, genelde kesici olmayan sebeplere bağlı olarak ortaya çıkar. Çürükler için özel bir tedavi gerekmez. Morlukların netleşmesi için gereken süre çok değişkendir ve bazı kişilerde renk değişimi aylarca sürebilir.
Madecassol krem nedir? Ne işe yarar? Kullanım şekli ve yan etkileri
Çürük, dokudaki lokal kan toplanmasını ifade eder. Bazı hematomlar çok büyüktür ve müdahale gerektirebilir ve enfeksiyon tehlikesi taşıyabilirler.
Ateşli silah yaraları
Düşük hızlı bir silah tarafından oluşan yaralanmalarda kurşunun giriş yarası küçük fakat çıkış yarası daha büyüktür ve mermi, gittiği yol boyunca hasara neden olur. Giysilerden, kirlerden veya diğer yabancı maddelerden kaynaklanan ciddi doku kirliliği oluşabilir. Modern saldırı tüfeği gibi yüksek hızlı silah yaralanmaları, patlama ve basınç etkisi ile yaygın doku hasarına neden olur. Bu nedenle hasar, merminin yolundan daha uzaktadır.
Yara nasıl çabuk iyileşir?
Yara iyileşmesi pek çok faktöre bağlı karmaşık bir süreçtir. Yaranın hızlı iyileşebilmesi için o bölgeye ulaşan kanın ve besinlerin yeterli miktarda olması gerekir. Bu yüzden yaranın hızlı iyileşebilmesi için hastanın genel sağlık durumunun iyi olması ve iyi beslenmesi gerekmektedir.
Yapılan araştırmalarda yara iyileşmesinin geciktiği vakalarda, hastada besin eksikliği olduğu tespit edilmiştir. Peki nasıl beslenmeliyiz?
- Karbonhidratlar ve yağlar hücrenin enerji kaynağı oldukları için yara iyileşmesinde önemli rol oynarlar.
- Proteinler, amino asitler, arjinin ve glutamin hızlı yara iyileşmesi için gerekli besin kaynaklarıdır.
Protein nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve zararları
Yaranın iyileşmesini hızlandıran vitaminler
- A vitamini: Nane, roka, maydanoz, havuç, ıspanak, semizotu ve tatlı patates
- B vitamin kompleksi: Et, süt, sebze, balık ve bira mayası
- C vitamini: Maydanoz, karnıbahar, yeşil biber, kırmızı biber ve domates gibi sebzeler
- K vitamini: Yeşil yapraklı sebzeler, maydanoz, avokado, kivi, et, yumurta ve süt
Hızlı yara iyileşmesi için gerekli mineraller
- Çinko: Kırmızı et, badem, ceviz, kabak çekirdeği, zencefil, yumurta, tam tahıllar
- Demir: Et, pekmez, yumurta, soya fasulyesi, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler
- Bakır: Karaciğer, balık, kabuklu hayvanlar, bezelye, fındık, ceviz, mantar, çavdar
- Magnezyum: Soya fasulyesi, fındık, ceviz, balık, süt, ekmek, yeşil sebzeler
- Selenyum: Balık, et, işlenmemiş tahıl ürünleri, süt ürünleri, soya fasulyesi
- Su: Dengeli su tüketimi yara iyileşmesi için çok önemlidir.
Yara iyileşmesinde diğer beslenme takviyeleri
- Bromelain: Ananasta bulunur
- Glukozamin: Karides ve istakoz gibi hayvanların kabuklarında ve tavuk kemiği iliğinde doğal olarak bulunur
Kronik yara bakımı ve diyabet hastalarında yara tedavi yöntemleri
Yara iyileşmesi neden gecikir?
- Dolaşım bozuklukları
- Bazı genetik hastalıklar
- Hormonlar
- Büyüme faktörleri
- Yaşlı olmak
- Menapoz
- Kadın olmak
- Kullanılan bazı ilaçlar
- Yapılan cerrahi hatalar
- Dokudaki oksijen eksikliği
- Vasküler bozukluklar ve doku iskemisi
- Enfeksiyon
- Sıkı atılan dikişler ve sargılar
- Ortam ısısındaki ani artma ve azalmalar
- Hematom, Ödem
- Kanser ve kemoterapi
- Ağır radyasyon almış olmak
- Sigara Kullanımı
Evde açık yara tedavisi
Yaraya ilk yardım
Bir yaraya doğru ilk yardımın uygulanması iyileşme sürecini hızlandırır ve enfeksiyon riskini azaltır. Küçük kesikler, yırtıklar, ısırıklar ve sıyrıklar dahil olmak üzere yaralar ilk yardım ile tedavi edilebilir.
- Kanamayı kontrol altına alın. Kanama duruncaya kadar bölgeye hafif basınç uygulamak için temiz bir havlu kullanın. Bu birkaç dakika sürebilir.
- Yarayı temizlemeden veya pansuman yapmadan önce, yaranızın mikrop kapmasını önlemek için ellerinizi yıkayın.
- Temizlemek için temiz ve ılık su ile yarayı nazikçe durulayın ve enfeksiyon riskini azaltmak için çakıl ya da toprak gibi kir parçalarını temizleyin.
- Yarayı kurutun. Cildi saran temiz bir bez veya havlu ile hafifçe kurulayın.
- Yapışmaz veya yumuşak bir sargı bezi ve hafif bir bandaj kullanın, sargıyı çıkartırken travmayı önlemek için cildin nazik bölgelerinde bant kullanmaktan kaçının.
- Yaraya doğru müdahalade bulunduğunuzdan emin olmak ve daha fazla tedavi ve tavsiye almak için doktorunuza, hemşirenize veya eczacınıza başvurun.
- Yaralar ağrılı olabilir, bu yüzden ağrı kesici kullanabilirsiniz, fakat kanı sulandırma özelliğinden dolayı aspirin kullanmayın.
Ağrı kesici ilaçlar nasıl kullanılmalıdır? Türleri ve yan etkileri
Yara için ne zaman doktora gitmeli?
Aşağıdaki durumlardan birini gözlemlediğiniz durumlarda mutlaka bir doktora görünmelisiniz.
- Enfeksiyon belirtileri varsa
- Kanama durmuyorsa
- Cildi yeniden hizalayamıyorsanız
- Yarada kir, cam, diken veya başka yabancı cisimler varsa
- Yara büyük veya derin görünüyorsa
- Uzun süre geçmişse ve hala iyileşmiyorsa
- Diyabet gibi altta yatan bir tıbbi durumunuz varsa
- Yaralanma ciddi bir kaza sonucunda oluştuysa
Bası yarası nedir?
Yatak yarası
Ciltte açık bir yara şeklinde görülen yatak yarası, daha çok kalçalarda, ayak bileklerinde ve sırtta görülür. Genellikle kemikli alanları kaplayan deride görülen bu açık yara, daha çok hareketliliği azalmış, uzun süre yatakta ya da tekerlekli sandalyede yaşamak zorunda kalan kişilerin karşılaştığı bir hastalıktır.
Doğru tanı sonrasında bu durum kolay bir şekilde tedavi edilebilir.
Yatak yarasının her aşamasında kişi, farklı belirtiler ile karşılaşabilir. Cilt renginin bozulması, enfeksiyon, yaralı bölgede ağrı bası yarasının en yaygın belirtileridir.
Yatak yarası tedavisinde yaranın hangi evrede olduğu belirgin bir rol üstlenir.
Tedavide anti bakteriyel ilaçlar kullanılabilir, doktorunuz terapiye başvurabilir ya da ameliyat gerekli olabilir. Yaranızı sık sık pansuman etmeniz gerekecektir. İyileşme süreci, yaranın evresine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaranızın daha hızlı iyileşmesi için iyi beslenmeniz ve bol su içmeniz çok önemlidir.
Diyabetik ayak yarası
Cilt dokusunun parçalanması ve altında katmanların oluşması şeklinde ortaya çıkan diyabet yarası (diyabetik ayak yarası), kötü kontrol edilen diyabeti olan kişilerde sıklıkla görülen bir komplikasyondur. Ayağı kemiklere kadar etkileyebilen diyabet yarası, şeker hastası olan hemen hemen herkeste gelişebilir.
Diyabetik ayak yarası tedavisi yaranın sebebine bağlı olarak değişiklik gösterir. İyi bir ayak bakımı ile diyabetik ayak yarasından kaçınmak ve onu tedavi etmek mümkündür.
Diyabetik ayak yarası tedavisi
Doğru ayakkabı seçimi, cerrahi müdahale ile ölü cildin temizlenmesi gibi tedbirler diyabetik ayak yarasının iyileşmesini hızlandırabilir. Eğer yarada enfeksiyon varsa doktor doğru antibiyotiği önerebilmek için yarayı çevreleyen dokudan bir örnek alır ve bu örneği laboratuvara gönderir, hatta ciddi bir enfeksiyon durumunda ayağınızın röntgenini çekmek isteyebilir. Diyabetik ayak yarası olan kişilerin sık sık doktora kontrol olması gerekir.
Diyabetik ayak yarası evde tedavi
- Ayak banyosu yapın
- Yara ve çevresindeki cildi iyice dezenfekte edin,
- Sık sık pansuman değişikliği yapın ve yarayı kuru tutun,
- Enzim tedavileri uygulayabilirsiniz
- Kalsiyum alginat içeren pansuman malzemeleri ile bakteri gelişimini engelleyebilirsiniz
Yaraya iyi gelen şifalı bitkiler
Sarımsak
Sarımsak büyük bir anti-bakteriyel ve anti-fungaldir ve hemen hemen her yarayı iyileştirmeye yardımcı olabilir. Sarımsak cildinize zarar verebilir, bu nedenle 20-25 dakikadan daha uzun süre cilt üzerinde bırakmadığınızdan emin olun. 3 ezilmiş sarımsağı karanfil ve 1 bardak şarap ile karıştırın, 2-3 saat bekletin ve süzün. Yaraya temiz bir bezle günde 1-2 kez uygulayın.
Sarımsak neye iyi gelir, nasıl tüketilmeli? Faydaları ve zararları
Yara tedavisinde kudret narı
Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişen bir bitki olan Kudret narı, ülkemizde de artık kolayca bulunmaktadır. Tadı acı olan bu meyvenin eşsiz bir tedavi gücü vardır. Yapılan araştırmalar, yatak yarası ve yanık da dahil her türlü yaranın tedavisinde kudret narının çok etkili olduğunu göstermiştir.
Kudret narı yara tedavisinde çok etkilidir
1 adet kudret narını 1 büyük kavanoz sızma zeytinyağının içine doğrayın ve bekletin. Bekledikçe daha da faydalı olduğunu göreceksiniz. Bu yağı her türlü yaranızın üzerine sürebilirsiniz. Ayrıca kudret narını yara tedavisinde lapa haline getirerek de kullanabilirsiniz.
Yara tedavisinde Aloe Vera
Doğal bir antibiyotik olan aloe vera, hasarlı cildin onarım sürecini hızlandırma özelliğine sahip olan mucizevi bir yöntemdir. Aloe Vera’yı yara tedavisinde kullanmak için aloe vera yeşil taze yaprağından bir jel elde edin. Parmak uçlarınızla masaj yapar gibi dairesel hareketler ile hazırladığınız jeli yaranın üzerine sürün. 30 dakika boyunca bekleyin sonra yarayı yıkayın. Yaranız iyileşene kadar günde 2 kez olacak şekilde bu işlemi tamamlayın.
Aloe vera nasıl kullanılır? Sağlık ve cilt için faydaları nelerdir?
Aynısafa çiçeği
Bu güzel küçük çiçek de bir anti-enflamatuar ve anti-mikrobiyaldir. Aşınmaları, cilt enfeksiyonlarını ve iç iltihaplı mukozaları iyileştirmek için topikal olarak kullanılabilir. Aynısafa merhemini aktarlarda bulabilirsiniz. İç yara enfeksiyonları için, 1 bardak ılık su ve 1 çorba kaşığı aynısafa çiçeği kullanarak çay yapabilirsiniz.
Bal
Bal, yara iyileşmesini hızlandırmak için harika bir üründür hatta bazı bulgulara göre, bal aslında antibiyotiklerden daha etkilidir. Laboratuar testlerinde, balın, bakteriyel hücrelerin çoğunu öldürdüğü ve enfeksiyonların ortaya çıkmasını önlediği bulunmuştur. Yaraya pansuman yapmak için çiğ bal kullandığınızdan emin olun.
Hindistan cevizi yağı
İçerisinde bol miktarda E vitamini bulunan Hindistan cevizi yağı; yara tedavisinde kullanılan ve oldukça etkili olan bir diğer doğal merhemdir. Öncelikle, hindistan cevizi yağını sıvılaştırmak için birazcık yağı ısıtın. Ardından parmaklarınız ile 5-10 dakika boyunca bu yağ ile yara üzerine masaj yapın.
Cilt yağı emdikten hemen sonra 1 saat boyunca yaralı alanı sarmadan, açıkta bekletin. Yaranız iyileşene kadar en az günde 2-3 kez olacak şekilde bu işlemi tekrarlayın.
Elma sirkesi
Bir miktar elma sirkesi ile bir miktar suyu eşit miktarda karıştırın. Karışıma pamuk bandırın ve bu pamuğu, yara izlerinin üzerine uygulayın. 5 dakika boyunca bekledikten sonra yara izini su ile durulayın.
Elma sirkesi neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?
Zeytinyağı
E vitamini açısından zengin olan zeytinyağı, yara tedavisinde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Ilık sızma zeytinyağını yaranın üzerine sürün. 30 dakika boyunca bekleyin ve daha sonra yarayı bol su ile durulayın.Dilerseniz; gece yaranın üzerine zeytinyağı sürebilir ve tüm gece boyunca yara üzerinde zeytinyağını da bekletebilirsiniz. Bknz:>>> Wound Healing
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Wounds - how to care for them2- How do I clean a wound?3- Factors Affecting Wound Healing4- Wound healing - A literature reviewYAZIYI PAYLAŞ
Benzer Yazılar
Yara bakımı ve yaranın iyileşme süreci ile ilgili uyarı ve öneriler
Çocuklarda doğuştan çarpık ayak ameliyatsız tedavi edilebiliyor!
Yaranız 3 aydan uzun süredir iyileşmiyor ise kronikleşebilir
Kronik yara bakımı ve diyabet hastalarında yara tedavi yöntemleri
Kronik yara bakımında yeni tedavi yöntemleri
YORUMUNUZ VAR MI?
👌👌👌👌👌👏
Ie7xkduxıdxıı