Nabız nedir, nasıl ölçülür? Normal hızı kaçtır? Nasıl düşürülür?
Nabız, (kalp atış hızı) kalbinizin bir dakika içinde kaç kere çarptığını gösteren değerdir. Kalbin kanı pompalamak için damar duvarına uyguladığı basınç, dışardan nabız olarak ölçülür, kişinin sağlık durumu ile ilgili önemli bir göstergedir. Parmaklar ve bir saat yardımıyla kolayca ölçülebilen nabız değeri egzersiz, kaygı, heyecan, korku, vücut ısısı gibi değişkenler nedeniyle gün boyunca değişebilir. Bununla birlikte, eğer nabzınız olması gereken aralığın çok üzerinde veya altında ise, sık tekrarlayan kalp çarpıntıları, bayılma, baş dönmesi yaşıyor ve kendinizi halsiz hissediyorsanız, bir kardiyoloji uzmanına görünmeniz faydalı olacaktır.
İçindekiler
Nabız nedir?
Nabız, kalbin dakikadaki atış sayısıdır ve kalbin devamlı çalışması sırasında kasılıp gevşeyerek damarlara uyguladığı kuvveti ifade eder. Yaş, cinsiyet, fiziksel yapı gibi etkenlere bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösteren kalp atış hızı ölçülürken, çeşitli faktörler nedeniyle değişiklik gösterebilir.
Örneğin istirahat halindeyken kalp atış hızınızda düşme yaşanırken egzersiz sırasında vücudunuz oksijen bakımından zengin kana daha fazla ihtiyaç duyacağından kalp atış hızınızda artış gözlenir.
Koroner arter hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Nabız atışını etkileyen faktörler
Fiziksel aktivite seviyesi, kalp-damar hastalıkları, yüksek kolesterol veya diyabet rahatsızlığı nabız atış hızını etkileyen en temel faktörlerdir. Bunlar dışında:
- Yaş: Yaşlandıkça dinlenme kalp atış hızınızda azalma gözlenir.
- Hava Sıcaklığı: Sıcaklık (ve nem) yükseldiğinde, kalp biraz daha fazla kan pompalar, böylece nabzınız artabilir, ancak genellikle dakikada 5 ile 10 atıştan daha fazla artmaz.
- Vücut pozisyonu: Dinlenir, oturur pozisyonda veya ayakta nabzınız genellikle aynıdır. Bazen ilk 15 ila 20 saniye arasında nabzınız biraz yükselebilir, ancak birkaç dakika sonra artışı durur.
- Ruh hali: Endişeli veya heyecanlıysanız, kalp atış hızınız artabilir.
- Vücut ağırlığı: Obez insanlarda nabız biraz daha yüksek olabilir. Bunun nedeni, kalbin vücuda kan sağlamak için daha fazla çalışması gerektiğidir.
- İlaç kullanımı: Adrenalini bloke eden ilaçlar (beta blokerlar) nabzı yavaşlatır, yüksek doz tiroid ilacı nabzı yükseltebilir.
- Sigara kullanımı: Sigara içenlerde dinlenme kalp atış hızı çoğunlukla daha yüksektir.
Dinlenme esnasında ölçülen nabız değerinin düşük olması, yüksek değere oranla daha sağlıklı kabul edilir. Bu, genellikle kalp kasınızın iyi durumda olduğu ve düzenli atımı sürdürmek için çok çalışmak zorunda olmadığı anlamına gelir.
Yapılan araştırmalar, dinlenme nabızındaki yüksekliğin, fiziksel form düşüklüğü, yüksek kan basıncı ve vücut ağırlığı ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.
İdeal (Normal) nabız kaç olmalı?
Dinlenme kalp atış hızınız, sakince otururken veya uzanırken ölçülen nabzınızdır. Yaşlı yetişkinler de dahil olmak üzere 10 yaşın üzerindeki herkes için normal dinlenme kalp atış hızı, dakikada 60 – 100 atış (bpm) arasındadır. Dinlenirken, kalbiniz vücudunuzun ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlamak için minimum miktarlarda kan pompalar.
Ateroskleroz (damar sertliği) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Dinlenirken kalp atışlarını fark etmek bir sağlık sorunu habercisi olabilir. Sporcular, bazen dakikada 40 atışa ulaşarak normal değerin altında bir dinlenme nabzına sahip olabilir.
Yaşa göre nabız hızı nedir?
Düzenli ve ritmik olması beklenen nabız değerleri yaşa ve cinsiyete göre de değişiklikler gösterir. Yetişkinler için normal nabız değeri ortalama 80 olarak gösterilse de her yaş grubu için ideal nabız değerleri farklı aralıklara sahiptir. Çocukluk döneminden ergenliğe doğru ilerlerken kalp atış hızı giderek yavaşlar. ABD Ulusal Sağlık Enstitülerinin listesine göre farklı yaşlara göre dinlenmiş normal sayılan nabız aralıkları şöyledir:
| Yaş | Normal kalp atış hızı (bpm*) |
| 1 aya kadar | 70 – 190 |
| 1 – 11 ay arası | 80 – 160 |
| 1 ila 2 yıl | 80 ila 130 |
| 3 ila 4 yıl | 80 ila 120 |
| 5 – 6 yıl | 75 – 115 |
| 7 – 9 yıl | 70 – 110 |
| 10 yıldan fazla | 60 – 100 |
*dakikada
Egzersiz yaparken kalbiniz vücudunuzun oksijen ve enerji ihtiyacını karşılamak için daha hızlı çalışır ve nabzınız maksimum değerlere yükselir. Maksimum kalp atış hızınız, tüketebileceğiniz oksijen kapasitenizi ayarlamada önemli bir role sahiptir.
Bu yüzden egzersiz yaparken yaşınıza uygun maksimum kalp atış hızını dikkate almanız faydalı olacaktır. Maksimum kalp atış hızınız 220’den yaşınızın çıkarılması sayesinde hesaplanır. Her bireyin vücudu egzersizlere farklı tepki göstereceğinden ideal kalp atış hızı değeri belirli bir aralık olarak sunulur.
| Yaş | Hedef Nabız Aralığı (bpm*) | Ortalama Maksimum Nabız |
| 20 yaş | 100-170 bpm | 200 bpm |
| 30 yaş | 95-162 bpm | 190 bpm |
| 35 yaş | 93-157 bpm | 185 bpm |
| 40 yaş | 90-153 bpm | 180 bpm |
| 45 yaş | 88-149 bpm | 175 bpm |
| 50 yaş | 85-145 bpm | 170 bpm |
| 55 yaş | 83-140 bpm | 165 bpm |
| 60 yaş | 80-136 bpm | 160 bpm |
| 65 yaş | 78-132 bpm | 155 bpm |
| 70 yaş | 75-128 bpm | 150 bpm |
Nabız nasıl ölçülür?
Nabzınızı ölçmeye başlamadan en az 5 dakika önce dinlemiş ve sakin olmanız gerekir. İyi bir gece uykusunun ardından, sabah yataktan çıkmadan önce nabzınızı ölçmek, dinlenme nabzınızı bulmak için iyidir.
Nabzınızı bulabileceğiniz en uygun yerler: Bilekler, boyun, dirsek içi, kasık, şakak ve ayağın üst kısmıdır. Nabzınızı bulduğunuzda 60 saniye boyunca hissettiğiniz vuruş sayısını sayın. Bu, size kalp atış hızı sayısını verir. Bunu tansiyon aletiyle de yapabilirsiniz.
Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?
Boyundan nabız bulmak
İşaret ve orta parmağınızı çenenizin hemen altına, boynunuzun ve nefes borunuzun yanına bastırın. Baş parmağınızın kendine ait bir nabzı olduğu için onu nabız ölçümünde kullanmayın. Nabzınızı hissetmek için cildinize hafifçe bastırın. Bulamazsanız parmaklarınızı hareket ettirin ya da baskıyı biraz daha artırın.
Bilekten nabız bulmak
Avucunuz yukarı bakacak şekilde ellerinizden birisini tutun. Elinizin işaret ve orta parmağını bileğinizin iç tarafına yani tutuğunuz elin baş parmağının altına doğru bastırın. Nabzınızı ölçmek için baş parmağınızı kullanmayın. Nabzınızı hissedene kadar cildinize hafifçe bastırın, bulamazsanız biraz daha bastırmayı veya parmaklarınızı hafifçe hareket ettirmeyi deneyin.
Kalbinizin atış hızını 30 saniye boyunca takip ederek nabzınızın düzenli olup oladığını da kontrol edebilirsiniz. Sayımdan kaçırılan kalp atışları olduğu gibi ara sıra düzensiz kalp atışlarınızın bulunması da oldukça yaygın bir durumdur. Her durumda nabzınızı belli bir ritmde ve dolgun olarak hissetmeniz önemlidir. Nabız kontrolünüzün belli aralıklarla yapılması pek çok hastalığın erken teşhisinde hayati veriler sunar.
İskemi nedir? İskemik atak neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Nabız yüksekliği sebepleri
Kalp atışınızın çok hızlı olmasına taşikardi denir. Taşikardinin olası bazı nedenleri şunlardır:
- Kalp dokularında, kalp hastalıkları nedeniyle oluşan hasar
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Anemi
- Egzersiz
- Ani oluşan korku ya da stres
- Yüksek veya düşük tansiyon
- Sigara içmek
- Ateş
- Çok fazla alkol ya da kafein tüketmek
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Uyuşturucu kullanımı
- Vücutta elektrolit (elektriksel uyarıların iletilmesi için gerekli olan mineral) dengesizliği,
- Yüksek tiroid (hipertiroidizm)
Taşikardi nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Yüksek nabız ne tür sorunlara neden olur?
Nabız yüksekliği genellikle bir sağlık sorunu göstergesidir. Yüksek nabız kalp kapaklarında bir bozulma, kalp kaslarında ortaya çıkan bir sorun, kalp damarlarında bir tıkanma, kansızlık, akciğer sorunları, enfeksiyon, hipertroid gibi sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir.
Yapılan araştırmalar, altta yatan hiçbir sağlık sorunu olmasa dahi bazı insanların kalp hızlarının diğerlerine göre yüksek değere sahip olduğu ve bu durumun sağlık açısından risk teşkil ettiği sonucuna varmıştır.
Nabız 120 olursa ne olur?
120’lere varan yüksek nabız değerleri bayılma, kalp rahatsızlıkları ve inme riski doğurabilir. Yapılan araştırmalarda neden-sonuç ilişkisi çok net ortaya konmasa da yüksek nabza sahip olan kişilerin kalp problemleri yaşama ve ani kalp durmasına bağlı ölüm olasılığının daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
Çarpıntı veya aritmiden endişe duyan kişiler, kalp atış hızını ve ritmini değerlendirmek üzere elektrokardiyogram (EKG) yapabilen bir sağlık kuruluşuna danışmalıdır.
EKG nedir, nasıl yapılır? Elektrokardiyografi testi ne işe yarar?
Yüksek nabız ve kalp krizi ilişkisi
Yüksek nabız, kalp krizi riskini artıran faktörlerden biri olarak değerlendirilmektedir. Yapılan araştırmalarda dinlenme nabzı yüksek olan kişilerin kardiyovasküler hastalıklara ve kısmen de anjin ve kalp hastalıklarına bağlı ölüm riskleri daha yüksek bulunmuştur.
Yüksek nabız nasıl düşürülür?
Öncelikle nabız yüksekliğine hangi sağlık sorununun neden olduğunu teşhis etmek gerekir. Bunun için ekokardiyogram, CT taraması, MRI taraması ve laboratuvar testleri gibi yöntemlerden yararlanılır. Ardından teşhis edilen sağlık sorununa göre uygun tedaviye başlanır.
Kalp atış hızını düşürmek için en sık uygulanan yöntemler:
Vagal manevra
Vagal manevra beyninizden karnınıza uzanan uzun bir sinir olan vagus sinirini etkileyen manevralardır. Vagus siniri kalp atış hızınız üzerinde etkilidir.
Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?
Vagal manevra türleri
- Valsalva manevrası: 10 saniye süresince burnunuzu tutup ağzını da kapatın ve havayı dışarıya vermeye çalışın. Böylece göğsünüzde vagus siniri aktive edebilecek şekilde baskı oluşturursunuz. Oturmak veya çömelmek etkiyi daha da arttırabilir.
- Öksürmek: Öksürmek vagus siniri uyarmanıza yardımcı olur. Ancak taşikardisi olan çocuklar yeterli öksüremeyebilirler.
- Öğürmek: Bunun için parmağınızı kullanabilirsiniz.
- Dizleri göğüse doğru çekmek: Bir dakika boyunca bu pozisyonda kalın. Bu, bebekler ve çocuklar için en uygun yöntem olabilir.
- Soğuk su tedavisi: Yüzünüze 15 saniye boyunca plastik bir torbayla buz uygulayın veya yüzünüzü birkaç saniye buzlu soğuk suya batırın. Soğuk bir duş da yapabilirsiniz.
- Karotis sinüs masajı: Bu yöntemi sadece doktor uygulayabilir; Uzanırsınız ve doktor çenenizin hemen altındaki karotis sinüsüne baskı uygular.
Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi
İlaçlar
Vagal manevralar nabzı düşürmezse anti-aritmik ilaç enjeksiyonu gerekebilir. Bu prosedür hastanede uygulanmalıdır. Ayrıca bu ilaçların hap formları da kullanılabilir. Kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokerleri gibi diğer ilaç türleri, anti-aritmik ilaçlara alternatif olarak veya bunlarla kombinasyon halinde verilebilir.
Kardiyoversiyon
Bu prosedürde, otomatik bir harici defibrilatör (AED) veya göğsünüze yerleştirilen elektrotlar yardımıyla kalbinize elektrik şoku gönderilir. Akım, kalbinizdeki elektriksel darbeleri etkiler ve ritmin normale dönmesini sağlar.
Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?
Kateter ablasyonu
Bu prosedür, nabız artışından kalpteki elektriksel bir sorun sorumluysa uygulanır. Doktor kasıklara, kola veya boyuna yerleştirdiği kateterleri kalbe yönlendirir. Kateter uçlarındaki elektrotlar aşırı soğuk veya radyo frekansı enerjisi uygulayarak taşikardiye neden olan kısmı etkisiz hale getirirler.
Kalp pili
Bazı taşikardi türleri, cildin altına cerrahi yöntemle yerleştirilen kalp pili ile tedavi edilebilir. Cihaz anormal bir kalp atışı algıladığında, nabzı normale çevirmek için elektriksel bir darbe yayar.
Daha ciddi taşikardi vakalarında sorunun kaynağına göre takılabilir kardiyoverter (bir tür defibrilatör) ya da cerrahi müdahale gerekebilir.
Nabız düşüklüğü (bradikardi) nedenleri
- Yaşlanma ya da kalp hastalıkları sonucu oluşan kalp dokusu hasarı
- Doğuştan kalp defekti
- Kalp dokusu enfeksiyonu (miyokardit)
- Kalp cerrahisi komplikasyonu
- Tiroid düşüklüğü (hipotiroidizm)
- Kanda potasyum veya kalsiyum dengesizliği
- Tıkayıcı uyku apnesi
- Romatizmal ateş veya lupus gibi enflamatuar hastalıklar
- Bazı kalp ritim bozukluğu, yüksek tansiyon ve psikiyatri ilaçları
Nabız düşüklüğü ne tür hastalıklara neden olur?
Kalp oksijen bakımından zengin kanı vücuda yeterli miktarda pompalayamıyorsa bradikardi ciddi bir sorun teşkil edebilir. Beyin ve diğer organlara yeterli miktarda oksijen gitmemesi sonucu hafif baygınlık ya da bayılma, baş dönmesi, halsizlik, yorgunluk, nefes problemi, göğüste ağrı, hafıza problemi ve fiziksel aktivitelerde çabuk yorulma gibi sorunlar gelişebilir.
Nabız düşüklüğü nasıl tedavi edilir?
Bradikardinin tedavisinde geçici veya kalıcı, kalp üzerine veya deri altına yerleştirilen kalp pili işlemi uygulanabilir. Tıbbi müdahaleye ek olarak kalbi zinde tutmak ve güçlendirmek için kolesterol düzeyine dikkat etmek, sigara tüketiminden ve ağır yağlı beslenme alışkanlıklarından uzak durmak gerekir.
Yine yüksek tansiyonu kontrol atlında tutmak, tuzsuz ve düşük kalorili bir diyet uygulamak, yaş ve genel sağlık durumuna uygun egzersizler yapmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile destekleyici uygulamalardan yararlanılabilir.
Yüksek tansiyon neden olur, nasıl düşürülür? Belirtileri nedir?
Nabız ve tansiyon ilişkisi nedir?
Tansiyon (kan basıncı), kanın kan damarlarında hareket ederken uyguladığı kuvvettir. Nabız ise kalp atış hızı yani kalbin dakikada attığı sayıdır. Bunlar birbirine çok yakın görünse de iki ayrı ölçüdür ve sağlığınız hakkında çok farklı bilgiler verir.
Tansiyon ve nabız her zaman bağlantılı hareket etmez. Kalp atış hızınızın artması tansiyonunuzun da artacağı anlamına gelmez. Örneğin egzersiz yaparken, kalp hızlanır ve daha fazla kan kaslara ulaşabilir.
Kalp atış hızının ikiye katlanmasına rağmen kan basıncı (tansiyon) sadece önemsiz bir miktar artar. Diğer taraftan ani korku durumunda tansiyon ve nabız aynı anda artabilir.
Ancak yine de nabız ve tansiyonun uzun süre birbirinden bağımsız hareket etmesi bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelebilir. Bir kardiyoloji uzmanına görünmek faydalı olacaktır. Bazı araştırma sonuçlarına göre dinlenme nabız sayısının yüksekliği, yüksek tansiyon gelişimi açısından bir risk faktörüdür. Yapılan rutin muayenelerde taşikardi saptanan bireylerde ilerleyen dönemlerde yüksek tansiyon gelişimi de gözlenmektedir.
Kardiyoloji nedir? Kardiyolog ne iş yapar? En riskli kalp hastalıkları
Nabız sorunları için ne yapmalı?
Nabzınızı normal değerlerde tutmak için düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı ve dengeli bir beslenme programını takip etmenin yanında önerilen bazı koruyucu pratikler şöyle sıralanabilir:
- Sağlık kontrollerinizi aksatmayın: Düzenli sağlık kontrolleri özellikle yüksek kolesterol veya tansiyon anormallikleri gibi hastalıkların erken teşhisine yardımcı olabilir. Kalp sorununuz varsa ilaçlarınızı düzenli kullanın ve doktorunuzla iletişim halinde olun.
- Stresi azaltmaya çalışın: Bunun için yoga ya da meditasyon gibi tekniklerden yararlanabilirsiniz.
- Kafeini ve alkolü azaltın: Çok fazla kafein ve alkol kalp atış hızının artmasına neden olabilir.
- Sigarayı bırakın: Sigara içmek kalp atış hızınızı arttırır ve damar tıkanıklığına neden olur.
- İlaç yan etkilerine dikkat edin: Bazı ilaçlar kalp atış hızınızı etkileyebilir. İlaç kullanmadan önce olası yan etkileri hakkında bilgi sahibi olun.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- How do I check my pulse?,2- Pulse 'predicts heart attacks',3- Your heart rateYAZIYI PAYLAŞ
Tansiyonla beraber nabız sayınızı da kontrol edin
Yüksek tansiyon neden olur, nasıl düşürülür? Belirtileri nedir?
İstirahat kalp hızındaki artış mortaliteyle doğrudan ilişkili
YORUMUNUZ VAR MI?