Arı sokması: Ne iyi gelir? Alerjisi, ilkyardım ve evde tedavi

Arı sokması, toksik reaksiyonlara neden olan arı zehrinden kaynaklanan bir yaralanma türüdür. Etkilenen bölgede ağrı, kızarıklık, kaşıntı ve şişme ile kendini gösterir; belirtiler genellikle birkaç saat içinde azalır. Bununla birlikte, arı zehrine alerjisi olan veya çok sayıda arı tarafından sokulan kişilerde ciddi bir alerjik reaksiyon (anafilaksi) oluşabilir. Belirtiler nefes darlığı, göğüste sıkışma ve vücudun genelinde görülen şişliklerdir. Bu durumda acil tıbbi yardım gereklidir. Bağışıklık sisteminin duyarlı olduğu dönemde veya genetik nedenlerle tek bir arının sokması bile ölümcül olabilir. Alerjik reaksiyona neden olmayan arı sokmalarında buz, bal, karbonat veya kalamin losyonu gibi ev ilaçları rahatsızlığı azaltarak iyileşmeyi hızlandırabilir.

Arı sokması durumunda ne yapılmalı?

Arı zehri nedir?

Arı sokması reaksiyonlarının sebebi arının iğnesinin zehir enjekte etmesidir. Zehir alerjenik peptidler, proteinler, enzimler, aminler (histamin, serotonin) içerir. Alerjenler türe özgüdür ve toksik yanıt bireysel duyarlılığa göre değişir. Şiddetli belirtiler miyokard enfarktüsü, pulmoner ödem, kanama, böbrek yetmezliği ve hayatı tehdit eden anafilaktik şoktur.

Arı iğnesi nedir?

Dünyada binlerce farklı arı türü vardır. Arı iğnesi, testere benzeri kancalı uç ve bir üst ampulden yapılmıştır. Bu kancalı uç iğnenin deriye takılmasına neden olur. Bal arıları soktuktan sonra kaçmaya çalışırken iğnesi kopar ve ölür. Yaban arıları ve eşekarıları birkaç kez sokabilecek yumuşak bir iğneye sahiptir, zehri salmaya devam ederlerken iğnelerini kendilerine zarar vermeden çıkarabilirler.

Arı alerjisi belirtileri ve tedavisi

Arı sokması ilk yardım

Arı soktuğunda iğnesini bırakmışsa keskin olmayan bir şeyle kazıyarak çıkartın. Cımbız kullanıyorsanız zehir kesesini patlatmamaya dikkat edin. İğne ciltte ne kadar uzun kalırsa, o kadar fazla zehir salgılar. Daha sonra bölgeyi sabun ve soğuk suyla iyice yıkayın. Kaşıntı, şişme ve ağrı için buz uygulayın.

Vücudunuzun diğer bölümlerine yayılan şişlik, solunum zorluğu, mide bulantısı ve baş dönmesi alerjik reaksiyona girdiğiniz anlamına gelir, derhal acil servise başvurun.

Arı sokması kaç saatte zehirler?

Ölüm 1-96 saat içinde görülebilir. Bazen 10-14 gün sonra ateş, baş ağrısı, ürtiker, lenf bezlerinde şişme ve eklemlerde ağrı şeklinde gecikmiş reaksiyonlar da oluşabilir.

Arı sokması sonrasında olabilecek riskli durumlar

• Çoklu sokmalarda; bir kereden fazla enjekte edilen zehir miktarı ödem, koma, böbrek yetmezliği hatta nöbetlere neden olabilir. Nadiren pıhtılaşma bozuklukları, trombositopeni, rabdomiyoliz, hemoliz, serebral bozukluklar, karaciğer yetmezliği ve böbrek fonksiyon bozukluğu görülebilir.
• Arı alerjisi olanlarda; tıbbi müdahale gerektiren ve ölümcül olabilen anafilaksi gelişebilir. Anafilaksi nedeniyle ölümün ana nedenleri hava yolu tıkanıklığı, kardiyovasküler yetmezlik; nadir olarak yayılmış damar içi pıhtılaşma, epinefrin doz aşımı, miyokard enfarktüsü, pulmoner ödem, kanamalar, hemolitik anemi ve böbrek yetmezliğidir.

Alerji nedir, kimlerde görülür? Belirtileri, testi ve tedavisi

Çocuklarda ve yaşlılarda arı sokması

Arı sokmasına bağlı alerjileri olan çocukların yanında epinefrin bulunmalı; aileye ve çocuğa oto-enjektörü nasıl kullanacağı konusunda eğitim verilmeli; çocuğa arı alerjisi olduğunu gösteren kolye veya bilezik takılmalıdır.

Arı sokması yerine göre müdahale

Nefes borusu, ağız içi, göz kapağı gibi kritik bölgeler sokulduğunda kişinin alerjisi varsa anafilaksi ihtimali fazladır. Arının zerk ettiği kimyasalın yapısına göre oluşturacağı reaksiyonun şiddeti de değişebilir.

Daha önce alerjik şok gelişmişse epinefrin yapılmalı ve ambulans çağrılmalıdır. Belirtiler ilk epinefrine rağmen devam ediyorsa 5-10 dakika sonra ikincisi yapılabilir.

• Gözde arı sokması, ağrılı iltihaplanmalara ve 7 gün sürebilen şişmeye neden olabilir. Erken yaşlarda kör edici komplikasyonlar olmadan tedavi edilebilir.
• Dil-dudak sokulduğunda şişerek hava yolunu engelleyebilir. En hızlı yöntem buz emmektir, bu yolla ağzınızdaki ödemi hızlıca indirebilirsiniz.
• Sokulan yer kol veya bacaksa, yakın kısmına turnike uygulanmalı ve yukarı kaldırılmalıdır.

Arı sokması durumunda ne zaman hastaneye gitmeli?

Arı sokması alerjisi

Çoğu kişinin önceden bilinen alerjisi olabileceği gibi, tekrarlayan arı sokmaları sonucunda da ortaya çıkabilir. Toplumdaki sıklığı %2-3 arasındadır.

Arı alerjisi nedir?

Venom denilen arı zehrine karşı gelişen, vücudun aşırı reaksiyon vermesine neden olan ve bazen ölümcül olabilen alerjik bir hastalıktır. Genetik yatkınlığı olan kişilerde ortaya çıkar. Arı alerjisi olan kişiler her zaman adrenalin (epi-kalem), ventolin ve antihistamin içeren bir kit taşımalıdırlar.

Kortizon nedir? Neden kullanılır? Kortizonun faydaları ve yan etkileri

 Arı sokması alerjisi nasıl anlaşılır?

Arı alerjisinin teşhisinde rutin olarak kullanılan laboratuvar testleri şunlardır:

• İntradermal test: Kişinin alerjenlere duyarlılığını incelemek için deriye az miktarda alerjen enjekte edilir ve herhangi bir alerjik reaksiyon olup olmadığı gözlemlenir.
• Serum spesifik antikor ölçümü: Bağışıklık sisteminin arı zehrine verdiği tepkiyi, kan dolaşımında alerjiye neden olan antikorların miktarını ölçen kan testi.
• Çok sayıda arının sokmasında tam kan sayımı, karaciğer ve böbrek işlev testleri, pıhtılaşma testleri yapılmalıdır.

Arı sokması zehirlenme belirtileri

• Huzursuzluk, karıncalanma hissi
• Baş dönmesi
• Şiddetli kaşıntı, kurdeşen
• Dil, dudak, boğaz, göz kapakları veya cinsel organlarda şişlik
• Nefes almada zorluk, göğüste sıkışma, hızlı nabız
• Bilinç kaybı
• Mide bulantısı, kusma, ishal
• Enfeksiyon belirtileri (ateş veya üşüme)
• Kontrol edilemeyen ağrı

Arı sokması alerjisi olanlara nasıl müdahale edilmeli?

Anafilaksi birkaç dakika içinde gerçekleşir ve acil müdahale gerektirir. Alerjik olduklarını bilen insanlar yanlarında mutlaka epinefrin oto-enjektörü taşımalıdır; en yakın kişilere ilacı nasıl kullanacakları anlatılmalıdır. Epinefrin (adrenalin) akciğerlerde hava yollarını açan, alerjik reaksiyonları tedavi eden bir ilaçtır ve hayat kurtarıcı olabilir.

Alerjik reaksiyonlar için acil tedavi;

• Etkilenen kişide nefes durması ya da kalp durması durumunda acil sağlık ekibi tarafından kardiyopulmoner resüsitasyon uygulanır.
• Vücudun alerjik tepkisini azaltmak için epinefrin (adrenalin),
• Nefes almayı kolaylaştırmak için oksijen,
• Hava yollarının iltihaplanmasını azaltmak için intravenöz antihistaminikler ve kortizon,
• Solunum zorluklarını hafifletmek için beta agonisti (albuterol) verilir.

Arı sokması alerjisi tedavisi

Vücudun ileride çok fazla tepki göstermemesi ve koruyucu antikorlar oluşturarak alerjiyi azaltmak veya ortadan kaldırmak için düzenli olarak az miktarda arı zehri verilir. Tedavi süresi yaklaşık 5 yıldır; ilk 4 ay haftada bir, daha sonra ayda bir aşı yapılır.

Arı sokması tedavisi

Alerjik reaksiyona neden olmayan bir arı sokması genellikle basit ev ilaçları ile tedavi edilebilir.

• Arı sokmaları, ağrıyı ve şişliği azaltmak için geleneksel olarak buz ya da soğuk kompreslerle tedavi edilir.
• Kortizonlu ve antihistaminik bir krem veya karbonat-su karışımdan elde edebileceğiniz macun kaşıntı ve şişliği hafifletebilir.
• Kaşıntı ve şişlik şiddetliyse Benadryl gibi oral antihistamin almak rahatlatabilir.
• Asetaminofen veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Kızarıklık için kalamin losyonu uygulanabilir.
• Motrin veya Advil gibi antienflamatuarlar şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.

Arı sokması evde tedavi

• Bal: Yara iyileşmesi, ağrı ve kaşıntıya yardımcı olabilir. Etkilenen bölgeye az miktarda uygulayın, gevşek bir bandajla örtün ve bir saat kadar bekletin.
• Karbonat: Karbonat ve suyla yapılan krem, arı zehrini etkisiz hale getirmeye yardımcı olarak kaşıntı ve şişliği azaltabilir.
• Elma sirkesi: Bir bezi sirkeyle ıslatıp sokulan bölgeye uygulayabilirsiniz, zehrin etkisini hafifletebilir.
• Islak aspirin tableti: Sokulan bölgeye aspirin tabletini ıslatarak uygulamak ağrı ve şişliği azaltabilir.
• Bitkisel yağlar: Aloe vera, lavanta, çay ağacı, hamamelis, kekik ve biberiye yağlarının antiseptik, antibakteriyel veya antifungal özellikleri vardır. (Uçucu yağlar alerjik reaksiyonlara neden olabilir, dikkatli kullanılmalıdır.)

Arı sokmasına iyi gelen öneriler

• Sokmanın yerine bağlı olarak alanı yükseltmek şişliği azaltabilir.
• Sokulan bölgenin kaşınması şişliği ve enfeksiyon riskini arttırır, bu nedenle kaşımamaya özen gösterin. Üzerini bir bandajla kapatmanın yararı olabilir.
• Sokma bölgesine buz uygulanması, zehir emilimini azaltmanın en etkili yoludur, aynı zamanda şişliğin azalmasına yardımcı olur. Yanık oluşturabileceği için buzun tene doğrudan değmemesi gerekir; bir havluya veya beze sararak uygulayın.

Arı sokması neye iyi gelir?

Araştırmalar arı zehrinin vücutta iltihabı düzenleyen doğal hormonları artıran moleküller içerdiğini; kan dolaşımını hızlandırdığını; eklem iltihabını tedavi etmeye, hatta önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Arı sokması tedavisi astım, MS, felç ve romatizma tedavisinde kullanılmakta; vücudun savunma mekanizmasını güçlendiren arı zehrinin kanser hücrelerindeki etkisi araştırılmaktadır.

Rüyada arı sokması

Rüyada arı sokması bolluğa, zahmetle kazanılacak mal ve kazanca işarettir. Aynı zamanda bir arkadaşınızın sizi hayal kırıklığına uğratacağı anlamına da gelebilir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör