Lenf sistemi; lenf sıvısı, lenf damarları, lenf bezleri ve lenf hücrelerinden oluşan doku ve organlardan oluşan bir ağıdır. Bu ağ, vücudun toksinlerden, atıklardan ve diğer istenmeyen materyallerden kurtulmasına yardımcı olur. Bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve bağışıklık için hayati öneme sahiptir. Lenf sisteminin en önemli görevi enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücrelerini içeren bir sıvı olan lenf sıvısını tüm vücuda taşımaktır. Bu sistemin herhangi bir parçasını etkileyen bir hastalık, bütün sistemin çalışmasını sekteye uğratır. Lenfoma, Castleman hastalığı, lenf bezi iltihabı ve lenfödem en önemli lenf sistemi hastalıklarıdır. Yazımızda bu hastalıklar, belirtileri ve tedavileri hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Lenfoma (Lenf kanseri)
Lenfoma (lenf kanseri), lenfosit adı verilen, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla mücadele etmesine yardımcı olan beyaz kan hücrelerinde başlayan kanserlerdir. Hastalık lenf sistemi ve organları etkiler. 2 ana türü vardır:
Hodgkin olmayan (Non-Hodgkin) lenfoma: En yaygın görülen lenfoma tipidir. Lenfoma vakalarının %95’ini oluşturur. (1) Çoğunlukla lenf bezlerindeki B ve T lenfositlerinde veya dokularda gelişir. Büyüyen tümör her lenf bezini etkilemeyebilir.
Hodgkin lenfoma: Bağışıklık sistemini etkileyen bir kanserdir. Anormal derecede büyük B lenfositleri olan Reed-Sternberg hücrelerinin varlığıyla teşhis edilir. Hodgkin lenfoma hastalarında, kanser genellikle bir lenf nodundan bitişik olana geçer. (2)
Eğer şişmiş lenf bezleri organlara veya kemiklere baskı yaparsa ağrı, halsizlik veya felç oluşabilir.
Lenfoma belirtileri aslında uzun süren bir soğuk algınlığı ya da grip gibidir. Bazı insanlar herhangi bir semptom yaşamazlar. Bazen de sadece lenf bezlerinde şişlik görülür.
Tedavi lenfomanın tipine ve aşamasına göre belirlenir. Tedavide tercih edilen yöntemler şunlardır: (3)
Aktif gözetim: Yavaş ilerleyen lenfoma türlerinde doktor bazen belirtiler gündelik hayatı aksatacak düzeye gelene kadar beklemek ve periyodik testlerle hastayı gözlem altında tutmak isteyebilir.
Biyolojik tedavi: Bu tedavide bağışıklık sistemi, kansere saldırması için ilaçlarla uyarılır.
Antikor tedavisi: Kanserin toksinlerine yanıt veren sentetik antikorlar kan dolaşımına sokulur.
Kemoterapi: Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için uygulanan ilaç tedavisidir. İlaç çoğunlukla damardan uygulanır ama bazen hap olarak da alınabilir.
Radyasyon tedavisi: Bu tedavide, kanser hücrelerini öldürmek için konsantre dozlarda radyasyon kullanılır.
Radyoimmünoterapi: Bu tedavide onları güçlendirmek için doğrudan kanserli B ve T hücrelerine yüksek güçlü radyoaktif dozlar verilir.
Kemik iliği (kök hücre) nakli: Önce kemik iliğini bastırmak için yüksek dozlarda kemoterapi ve radyasyon verilir. Daha sonra hastanın kendisinden veya bir donörden alınan sağlıklı kemik iliği kök hücreleri, kan dolaşımına aktarılır.
Cerrahi: Eğer lenfoma yayıldıysa dalağı veya diğer organları çıkarmak gerekebilir.
Lenf bezlerinde ve ilgili dokularda görülen nadir bir hastalıktır. Kanser değildir ancak lenf hücrelerinin aşırı büyümesi nedeniyle lenfomayla birçok yönden benzerlik gösterir. Hastalık lenfoma gibi davranır ve hastaların çoğu ileride lenfoma geliştirir. Tedavisinde de kemoterapi ya da radyasyon tedavisi kullanıldığı için bazı kaynaklarda kanser türlerine dahil edilmektedir. (4)
Castleman hastalığı, vücudun ne kadarını etkilediğine göre 2 ana tipe ayrılabilir:
Lokalize (tek merkezli) Castleman hastalığı: Çoğunlukla göğüs veya karındaki sadece tek bir lenf bezi grubunun büyümesine neden olan, daha yaygın görülen türdür.
Çok merkezli Castleman hastalığı: Birden fazla lenf bezi grubunu, ayrıca lenf dokusu içeren organları etkileyebilir. Bu form bazen HIV (AIDS’e neden olan virüs) enfeksiyonu olan kişilerde görülebilir.
Castleman hastalığı belirtileri
Tek merkezli Castleman hastalığı belirtileri
Karın bölgesinde veya göğüste basınç hissi
Koltuk altı, boyun veya kasıkta yumru (lenf bezi şişliği)
Genelde ameliyat ile tedavi tercih edilir. Etkilenen lenf düğümleri alınıp temizlenir. Ancak bazen tümörü küçültmek ya da yok etmek için hastaya bazen ameliyat öncesi radyoterapi ya da immünoterapiuygulanabilir.
Çok merkezli Castleman hastalığı tedavisi
Burada tedavi biraz daha zordur. Birden fazla lenf bezi etkilendiği için tedavide cerrahi ya da radyasyon tedavisi tercih edilmez. Lenf bezlerindeki şişliği azaltmak için kortikosteroid tedavisi, kemoterapi ve immünoterapi birlikte uygulanır.
Lenf bezleri vücudun bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. Lenf sıvısını filtreleyerek, içerdiği bakteri, virüs ya da diğer hastalıklı dokuların vücuda girmesini engeller. (6)
Herhangi bir hastalık durumunda bazen lenf bezleri iltihaplanıp şişebilir. İçleri irinle dolar ve ağrılı bir durumdur. Buna lenfadenit denir. 2 türü vardır:
Lokalize lenfadenit: Bu türde enfeksiyon sadece yakındaki lenf bezlerini etkiler (Bademcik iltihabı vb.).
Genelleşmiş lenfadenit: Hastalık kan dolaşımına yayılır ve tüm vücudu etkiler (sepsis, üst solunum yolu enfeksiyonu vb.).
Lenf bezi iltihabı belirtileri
Boyunda, koltuk altında ya da kasıklardaki lenf bezlerinde şişlik ve ağrı
Üst solunum yolu semptomları (ateş, burun akıntısı, boğaz ağrısı vb.)
Lenf sistemi tıkanıklığı belirtisi olarak uzuvlarda şişme
Gece terlemeleri
Bir tümör belirtisi olarak lenf bezlerinde sertlik ve büyüme
Lenfödem, genellikle kolların veya bacakların birinde meydana gelen uzun süreli aşırı şişlik durumudur. Bazen her iki kol veya her iki bacakta da görülebilir. Lenf sistemindeki bir hasardan ya da tıkanıklıktan kaynaklanır. Tıkanıklık lenf sıvısının akışını önler ve sıvı lenf bezlerinde birikerek aşırı şişmeye neden olur. İki temel lenfödem türü vardır:
Primer (konjenital) lenfödem: Nadir bir türdür. Doğumda veya ergenlikten kısa bir süre sonra görülür.
İkincil lenfödem: Lenf sistemi herhangi bir enfeksiyon, yaralanma veya kanser nedeniyle hasar gördüyse, ikinicil lenfödem görülebilir. Yaygın olarak kanser tedavisinde uygulanan radyasyon ya da lenf bezlerinin çıkarıldığı cerrahi müdahaleler bu duruma neden olabilir.
Lenfödemin bir tedavisi yoktur. Uygulanan yöntemler şişlikleri ve ağrıları azaltmaya yöneliktir. Tercih edilen temel yöntemler şunlardır:
Egzersiz: Hafif ve yorucu olmayan egzersizler lenf sıvısı akışını kolaylaştırabilir.Bunun için uzman bir fizyoterapistten yardım alınabilir.
Kolu veya bacağı sarmak: Etkilenen uzvun tümünü sıkıca sarmak lenf sıvısının vücudun diğer bölgelerine akmasını sağlayabilir. Ancak öncelikle bu konuda uzman bir terapist size sarma yöntemini göstermelidir.
Masaj: Bu konuda özel eğitim almış biri tarafında yapılan doğru masaj lenf sıvısının akışını teşvik edebilir.Ancak şişmiş bölgede cilt enfeksiyonu gibi bir durum varsa masaj yapılmamalıdır.
Pnömatik sıkıştırma: Lenf sıvısının akışını uyarmak için şişme ve sönmeye ayarlanmış bir düzenek yardımıyla uzuvlarda sıkıştırma yapma yöntemidir.
Sıkıştırma giysileri: Kol veya bacağı sıkıştırmak için üretilmiş özel çoraplardır. Nasıl giyileceğini ve çıkarılacağını öğrenmek için profesyonel yardım almak gerekebilir.
Kompleks dekonjestif terapi: Bu yaklaşımda yukarıda bahsedilen yöntemler, cilt bakımı gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle birleştirilir. Bütüncül bir yaklaşımdır. Bknz: >>> Lymphatic Diseases
Size daha iyi hizmet verebilmemiz için sitemizde çerezler kullanılmaktadır. Giriş yaptığınız andan itibaren çerez kullanımını kabul etmiş sayılacaksınız.TamamDetaylı bilgi için tıklayın
YORUMUNUZ VAR MI?