Koronavirüs tedavisinde hidroksiklorokin kullanımı ölüm riskini arttırıyor mu?
Lancet tıp dergisinde yeni yayımlanan bir araştırmada, hidroksiklorokin adlı ilacın koronavirüs (Covid-19) tedavisinde kullanımının faydadan çok zarara neden olabileceğine dair bulgular olduğu ileri sürüldü. Daha önce sıtma tedavisinde kullanılan bu ilaçlar, Covid-19 pandemisinin başından beri aralarında Türkiye’nin de olduğu pek çok ülkede koronavirüs tedavisinde kullanılıyor. Çalışmada pek çok ülkeden 100 bine yakın Covid-19 hastasının tedavi süreçleri ve sağlık raporları incelenirken yayınlanan sonuçlar tıp dünyasında tartışmalara neden oldu. Açıklanan sonuçlara göre, bu ilaçların kullanıldığı Covid-19 hastalarında yaygın olarak ritim bozukluğu görüldü ve ölüm oranları, hidroksiklorokin almamış hastalara göre çok daha yüksekti.
Çalışmanın ardından Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bir açıklama yayımlayarak, hidroksiklorokinin, klinik denemelerinin güvenlik nedeniyle durdurulduğunu açıkladı. İlaçlarla ilgili bulguların bilim insanları tarafından incelenmesi gerektiğini belirten DSÖ yetkilileri, bu ilaçların araştırmalardan geçici olarak çıkartma kararı alındığını bildirdiler.
Hidroksiklorokin ve klorokinin Covid-19 tedavisinde kullanılmasının seçeneksizlik nedeniyle gerçekleştiğini belirten çalışmanın baş yazarı Prof. Dr. Mandeep Mehra, bu ilaçların sistemli bir test süreci yürütülmeden tedavide kullanılmaya başlandığını hatırlattı. Elde ettikleri bulgular ile ilgili olarak Washington Post’a bir açıklama yapan Prof. Dr. Mehra, bu ilaçların covid19 hastalarına faydadan çok zarar verdiğini vurguladı.
Öte yandan çalışmanın yayınlanmasından sonra kullanılan veriler ve elde edilen sonuçların doğruluğu ile ilgili farklı bilim merkezlerinden çok sayıda eleştiri yayımlandı. Lancet dergisinde de yayımlanan bu eleştirilerde, araştırmanın istatistiksel analizi ve yöntemiyle ilgili kaygılar dile getirildi. Araştırmanın hangi ülke ve hastaneleri kapsadığının net olarak belirtilmediği ve bazı verilerin çelişkili olduğu öne sürüldü.
Hidroksiklorokin araştırmasının bulguları
Klorokin ve hidroksiklorokinin Covid-19 tedavisindeki etkinliğine dair bugüne kadar yapılmış en kapsamlı araştırma olarak tanımlanan çalışma kapsamında dünyan genelinde 671 hastaneden sağlanan veriler kullanılmış. Çalışmada, 20 Aralık 2019 ile 14 Nisan 2020 tarihleri arasında koronavirüs test sonucu pozitif olan ve bu hastanelerde yatılı olarak tedavi gören 96 bin hastanın dosyası inceleniyor.
Çalışmada denek gruplar oluşturulmamış ve tedavi süreçlerine de herhangi bir müdahale yapılmamış. Sadece, açıklanan tarihler arasında hastaneye yatırılan Covid-19 hastalarının sağlık raporları ve tedavi süreçleri analiz ediliyor.
Çalışmanın sonuçlarına göre: Covid-19 tedavisi gören ve hidroksiklorokin veya klorokin kullanan hastaların %13’ü hastanede hayatını kaybetti. Bu ilaçların kullanılmadığı hastalarda ise ölüm oranı %9 olarak gerçekleşti. Klorokin tedavisi alan hastaların %16’sı, hidroksiklorokin verilen hastaların ise %22’si hastanede hayatını kaybetti. Klorokini antibiyotikle birlikte alan hastalarda ölüm oranı %22; hidroksiklorokini antibiyotikle birlikte alan hastalarda ise ölüm oranı %24 olarak gerçekleşti.
Tedavisinde hidroksiklorokin ve klorokin kullanılan covid-19 hastalarında görülen ritim bozukluğunun diğer tedavileri alan hastalara göre birkaç kat daha fazla olduğu saptandı.
Bilim dünyası kararsız
Çalışma yayınlandıktan sonra bilim insanları, araştırmayla ilgili birbirinden farklı değerlendirmeler yaptı. Bilim insanlarından bazıları araştırma sonrasında bu ilaçların hala Covid-19 tedavisinde kullanılmasının doğru olmayacağını ve bu uygulamanın yeni bilgiler elde edilmesine kadar sonlandırılması gerektiğini savunurken, diğerleri ise bunun ampirik bir çalışma olduğunu ve bir kanıya varılması için daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Taraflar arasındaki tartışmaya dair Theguardian‘da yayımlanan bir başka yazıda, kullanılan verilerde hatalar ile ilgili tarafların açıklamaları yer alıyor. Çalışmanın yazarları, veri girişi ile ilgili sorunların düzeltilmeye devam edildiğini ancak bunların çalışmanın bulgularını kesinlikle etkileyecek boyutta olmadığını savunuyor. Ayrıca daha kapsamlı çalışma sonuçları elde edilmeden covid-19 tedavisinde hidroksiklorokin kullanımının durdurulması çağrısında bulunuyorlar.
Araştırmanın sonuçları ile ilgili bir değerlendirme yayınlayan Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Christian Funck-Brentano, bu ilaçların kalp ritmin bozukluğu ve başka kardiyak sorunlara neden olduğunu ve hastalara zarar verdiğine işaret ederek şu saptamayı yapıyor: “Hidroksiklorokin’in kalp sorunlarına neden olduğu düşünüldüğünde bu ilacın verildiği hastalarda ölüm oranlarının yüksek olmasıyla ilaçlar arasında bağ kurulabilir. Ancak araştırmada ölümler ile taşikardi arasındaki bağ konusunda bulgular yeterli değil.”
Koronavirüs REHBERİ: Nasıl bulaşır? Belirtileri, korunma yöntemleri ve tedavisi
Araştırma sonuçları ile ilgili açıklama yapan Zürih Üniversite Hastanesi Kardiyoloji Bölümü Başhekimi Prof. Dr. Frank Ruschitzka, ise şu saptamaları yapıyor: “Hidroksiklorokin ve klorokinin COVID-19 tedavisinde etkili olduğuna dair hiçbir bilimsel kanıt bulunmuyor. Tam aksine, kalp rahatsızlıkları bulunan COVID-19 hastalarında bu ilaçların hayati tehlike yaratan kalp ritim bozukluğu gibi ağır yan etkileri olduğunu gözlemledik.”
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Hydroxychloroquine or chloroquine with or without a macrolide for treatment of COVID-19: a multinational registry analysisYAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Hüseyin Kandemir
Yayın Yönetmeni
Benzer Yazılar
Plaquenil nedir? Koronavirüs tedavisinde etkili mi? Riskleri nelerdir?
Covid-19: Koronavirüs testleri, tedavisi ve aşı çalışmaları
Dünya Sağlık Örgütü, hidroksiklorokin çalışmalarını bir kez daha durdurdu
Koronavirüs testi ve tedavisi nasıl yapılır? Evde tecrit kuralları
Prof. Dr. Aydın’dan Covid-19 ilaçları için uyarı: Koruduğuna dair bilimsel veri yok
YORUMUNUZ VAR MI?