Demir eksikliği anemisi nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Demir eksikliği anemisi, vücudunuzda yeterli miktarda demir olmadığında ortaya çıkan yaygın bir kansızlık tipidir. Ancak bazen senelerce belirti vermediği için pek çok insan demir eksikliği anemisi yaşadığını bilmez. Demir eksikliği anemisinin başlıca belirtileri arasında; yorgunluk, halsizlik, cilt solgunluğu, nefes darlığı, kalp atışında hızlanma, tırnakların kolay kırılması, saç dökülmesi ve baş ağrısı bulunur. Tedavisi durumun nedeni ve şiddetine göre değişebilir. Sağlıklı beslenme, demir takviyeleri ve bazı durumlarda intravenöz demir tedavisi öncelikli tedavi yöntemleridir. Ağır demir eksikliği anemisi için kırmızı kan hücresi transfüzyonu uygulanabilir. Tedavi edilmeyen demir eksikliği anemisi çocuklarda kalp yetmezliği ve gelişme gecikmeleri de dahil olmak üzere ciddi sorunlara neden olabilir.

Demir eksikliği anemisi nedir?

Hemoglobin nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü neden olur? HGB testi

Demir eksikliği olan herkes demir eksikliği anemisine sahip değildir. Şiddetli ve uzun süreli demir eksikliği anemiye neden olur.

Demir eksikliğinde ne olur?

Demir eksikliği (kansızlık), tedavi edilmediğinde önemli sorunlara neden olabilir. Çocuklarda büyüme olumsuz etkilenir genelde yavaşlar. Fiziksel aktivite azalır. Hastalıklar daha sık görülür. Algılama, öğrenme ve yorumlama fonksiyonları azalır, dikkat dağılması, yorgunluk ve ilgisizlik artar (okul başarısı düşer). Yetişkinlerde sürekli yorgunluk hissi vardır, halsizlik oluşur, iş gücü azalır. Hastalıklar daha sık görülür.

Günlük demir ihtiyacı ve kaybı ne kadardır?

Günlük demir gereksinimi 1-3 mgr. kadardır. Bunun % 5-10 duedenum ve proksimal ince barsaktan emilir. Günlük kayıp 1 mgr dır. Ter, dışkı, idrar, dökülen hücreler ile kaybedilir.

Demir eksikliği anemisi neden olur?

Demir, karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depolanır ve zihinsel-bedensel sağlık için çok önemlidir. Vücuttaki demirin çoğu ölen kırmızı kan hücrelerinden geri dönüştürülürken, küçük ama gerekli bir miktar da yiyeceklerden gelir.

Anemi (kansızlık) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Demir, yiyeceklerde bulunan birçok mineralden biridir. Vücudunuzda yeterli miktarda demir yoksa, yeterince hemoglobin üretemez.
Demir eksikliği anemisinin en sık görülen nedenleri şunlardır:

Kan kaybından kaynaklanan demir eksikliği:

• Ağır geçen adet dönemleri
• Mide ve bağırsak problemleri (ülser, bağırsak polipleri veya kanser). Bu hastalıklarda kan kaybı çok yavaş olduğu için demir eksikliği anemisi farkedilmeyebilir.
• Mide kanamasına neden olabilen ilaçların düzenli kullanımı (örneğin, aspirin ve non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar – NSAID’ler).

Yanlış beslenme sonucu demir eksikliği:

• Uzun bir süre boyunca demir açısından zayıf beslenmek (vejetaryenler ve veganlar risk altındadır).
• Çocuklarda hızlı büyüme
• Erken doğum (prematüre)
• Hamilelik (annenin demir kaynaklarının bir kısmı bebeğine aktarılır)
• Aşırı egzersiz (Fazla terleme sonucu vücut ihtiyaç duyduğu demiri kaybeder)

Bağırsaktan yetersiz demir emilimi:

• Crohn hastalığında ya da tedavi edilmemiş çölyak hastalığında
• Mide ya da ince bağırsağın bir kısmının çıkarılmasını ya da baypas etmesini gerektiren ameliyatlar sonrası (örneğin, bazı kilo verme ameliyatları).

Çocuklarda kansızlık, demir eksikliği nedenleri ve tedavisi

Demir eksikliği anemisi belirtileri

• Yorgunluk ve enerji eksikliği
• Konsatrasyon zorluğu
• Nefes darlığı
• Kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı
• Solgun bir ten rengi
• El ve ayaklarda soğukluk
• Huzursuz bacak sendromu

Daha az görülen belirtiler şunlardır:

• Baş ağrısı
• Dış kaynaktan değil, vücudun içinden gelen sesler işitme (tinnitus)
• Tat duyusunda farklılık
• Kaşıntı, Saç dökülmesi
• Dilde acıma ya da şişme
• Buz, kâğıt veya kil gibi gıda dışı şeyler yeme arzusu
• Yutma güçlüğü (disfaji)
• Ağız kenarlarında ağrılı açık yaralar (ülserler)
• Tırnaklarda kırılma ya da kaşık şeklini alma

Hematoloji nedir? Hematolog hangi hastalıklara bakar?

Demir eksikliği anemisi teşhisi

Öncelikle semptomlarınız hakkında sorular sorulur. Mevcut anemi ve demir eksikliği bulguları ile ilgili fizik muayene yapılır. Demir eksikliği anemisinden şüphelenilirse, beslenme düzeniniz ve diğer olası nedenler ile ilgili de sorular sorulabilir. Anemi şiddetli değilse, herhangi bir belirti yaşamıyor olabilirsiniz. O zaman hastalık ancak rutin bir kan testi sonrasında teşhis edilebilir.

Kan testleri

Doktorunuz demir eksikliği anemisine sahip olup olmadığınızı belirlemek için kan testleri ve nedenleri belirlemek için daha ileri testler isteyebilir:

• Tam kan sayımı ve periferik yayma: Bu testler hemoglobin seviyesini, ayrıca kırmızı kan hücrelerinin sayısını ve boyutunu gösterir. Düşük hemoglobin ve normalden daha küçük ve soluk renkte olan kırmızı kan hücreleri, demir eksikliği anemisinin göstergeleridir.
• Demir ve ferritin ölçümü: Vücuttaki demir ve demir depolarını ölçer.

Hemogram nedir? Tam kan sayımı testi değerleri ne olmalı?

Endoskopi ya da kolonoskopi

Mide veya bağırsakta herhangi bir kanama olup olmadığını veya demir emilimini etkileyebilecek bir durum olup olmadığını anlamak için endoskopi ve / veya kolonoskopi gibi başka testler gerekebilir. Doktorunuz bunun için sizi bu alanda uzman bir gastroenteroloğa yönlendirecektir.

Pelvis ultrasonu

Şiddetli adet geçiren kadınlarda, bu şiddetli kanamanın sebebinin bulunabilmesi için pelvis ultrasonu gerekebilir.

Demir eksikliği anemisi tedavisi

Demir takviyeleri

Doktorunuz vücudunuzdaki demir depolarını yenilemek için reçetesiz demir tabletleri önerebilir. Demir eksikliği için en yaygın uygulanan tedavi budur. Demir takviyelerinin bebekler ve çocuklar için sıvı formları da vardır.

Ferro Sanol nedir? Ne için ve nasıl kullanılır? Kullanım dozu ve yan etkileri

Vücudunuzun tabletlerdeki demiri daha iyi emmesi için dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır:

• Tabletleri aç karnına alın ama midenize dokunuyorsa yemeklerle birlikte alabilirsiniz.
• Demir takviyesi alırken antasit ilaçlar kullanmayın. Mide yanması tedavisinde kullanılan ilaçlar, demirin emilimini engelleyebilir. Antasit bir ilaç aldıktan iki saat önce veya dört saat sonra demir hapı alın.
• Demir tabletleri ile birlikte C vitamini alın. C vitamini, demir emilimini artırır. Doktorunuz demir haplarını bir bardak portakal suyu veya C vitamini takviyesi alarak almanızı tavsiye edebilir.
• Demir takviyeleri kabızlığa neden olabilir, bu nedenle bağırsak yumuşatıcı ilaçlar kullanmanız gerekebilir. Ayrıca demir dışkınızı siyahlaştırabilir, bu zararsızdır.

Demir eksikliği sorunu hemen düzelmez. Demir rezervlerinizi yenilemek için birkaç ay veya daha uzun süre demir takviyesi almanız gerekebilir. Genel olarak, tedaviye başladıktan bir hafta sonrasında kendinizi daha iyi hissetmeye başlayacaksınız. Demir seviyenizi ne kadar zamanda bir ölçtürmeniz gerektiğini doktorunuza danışabilirsiniz.

Doktorunuzun önerdiği demir takviyelerini almayı, doktorunuzla konuşmadan bırakmayın. Kötü metalik tat, kusma, ishal, kabızlık veya mide rahatsızlığı gibi yan etkiler yaşıyorsanız doktorunuzla konuşun. Size takviyeleri gıda ile almak, dozu düşürmek, farklı bir demir takviyesi kullanmak veya intravenöz (IV) demir almak gibi seçenekler önerebilir.

Hamilelikte demir eksikliği belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Demir eksikliğine iyi gelen besinler

• Kırmızı et
• Koyu yeşil, yapraklı sebzeler
• Kurutulmuş meyveler
• Fındık
• Demir takviyeli tahıllar
• C vitamini içeren portakal, mandalina greyfurt gibi meyveler

Demir tedavisi veya intravenöz (IV) demir takviyesi

Bu bazen kandaki demir seviyesini arttırmak için damarı yoluyla demir takviyesinin yapıldığı bir yöntemdir. Kullandığınız demir takviyeleri vücudunuzdaki demir düzeyini arttırmaya yetmiyorsa bu yöntem önerilebilir. IV demir takviyesinin bir yararı, vücudunuzdaki demir miktarını yenilemek için bir veya birkaç seansın yeterli olmasıdır.

Demir içeren besinler ve demirin sağlık için faydaları

Ağır demir eksikliği anemisi olan veya böbrek hastalığı ya da çölyak hastalığı gibi kronik rahatsızlıkları olan kişilerde IV demir takviyesi daha faydalı olmaktadır. Ancak uygulamadan hemen sonra kusma, baş ağrısı veya diğer yan etkilerle karşılaşabilirsiniz, ancak bunlar genellikle bir veya iki gün içinde geçer.

Kırmızı kan hücresi transfüzyonu

Bu tedavi yöntemi, şiddetli demir eksikliği anemisi olan kişilerde, kandaki kırmızı kan hücresi ve demir miktarını hızla arttırmak için kullanılabilir. Göğüs ağrısı gibi ciddi komplikasyonlarınız varsa doktorunuz bunu önerebilir.

Demir eksikliğinin altında yatan nedenleri tedavi etmek

Demir takviyeleri kan-demir seviyelerini arttırmazsa, aneminin kaynağı tedavi edilmesi gereken bir kanama veya bir demir emilim sorunu olabilir. Önce bazı testlerle sorun tespit edilir ve ona uygun tedaviye başlanır. Olası tedavi yöntemleri şunlardır:

• Şiddetli adet kanamasını hafifletmek için doğum kontrol hapı (kontraseptif) gibi ilaçlar
• Peptik ülser tedavisinde antibiyotikler ve diğer ilaçlar
• Kanayan bir polip, tümör veya fibroidi çıkarmak için cerrahi müdahale

Kan grupları nelerdir? Hangi kan grubu kime kan verip kimden alabilir?

Kadınlarda demir eksikliği anemisi

Ağır geçen bir adet döneminde kanama normalden daha fazla olur ve süreç daha uzun sürer. Tipik bir adet kanaması 4 ila 5 gün sürer ve kaybedilen kan miktarı 2 ila 3 yemek kaşığı arasında değişir. Şiddetli adet kanaması olan kadınların adet dönemleri genellikle yedi günden fazla sürer ve normalin iki katı kadar kan kaybederler. Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü’ne göre, doğurganlık çağındaki kadınların tahmini %20’sinde demir eksikliği anemisi vardır. Gebe kadınların demir eksikliği anemisine sahip olma olasılıkları daha yüksektir, çünkü büyümekte olan bebekleri desteklemek için daha fazla kana ihtiyaç vardır.

Pelvik ultrason yardımıyla doktor, fibroid gibi aşırı adet kanamasına neden olabilecek faktörleri araştırır. Demir eksikliği anemisinde olduğu gibi, rahim fibroidleri de genellikle semptomlara neden olmaz. Genellikle kanserli değillerdir ancak demir eksikliği anemisine yol açabilecek ağır adet kanamasına neden olabilirler.

Demir eksikliği anemisi komplikasyonları

• Hızlı veya düzensiz kalp atışı: Anemik bir durumda kalp az miktarda oksijen almak için daha fazla kan pompalamak zorunda kalır. Bu da kalp atışlarında düzensizliğe yol açar. Şiddetli vakalarda, kalp yetmezliğine veya kalp büyümesine bile neden olabilir.
• Gebelik komplikasyonları: Ağır demir eksikliği vakalarında, çocuk erken (prematüre) veya düşük doğum ağırlığı ile doğabilir. Bundan korunmak için gebelik sıresında demir takviyeleri almak gerekebilir.
• Bebeklerde ve çocuklarda büyümede gecikme: Ağır demir eksikliği olan bebekler ve çocuklar, büyüme ve gelişme süreçlerinde gecikme yaşayabilirler. Ayrıca enfeksiyonlara karşı daha savunmasız olabilirler.

Demir eksikliği anemisinden korunma

Demir alımının yetersiz olması nedeniyle demir eksikliği anemisi, demir açısından zengin gıdalar ve C vitamini içeren bir diyetle yemek yenerek önlenebilir. Anneler, bebeklerini anne sütü veya demir takviyeli bebek mamasıyle beslemelidirler. Demir içeren dola besinler tüketmek önemlidir.

Demir içeren besinler

• Kuzu eti, dana eti ve tavuk eti
• Fasulyeler
• Balkabağı ve çekirdeği
• Yumurta
• Ispanak gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Kuru üzüm ve diğer kuru meyveler
• Deniz tarağı, sardalye, karides ve istiridye gibi deniz ürünleri
• Demir takviyeli kuru tahıllar

Kuru üzüm neye iyi gelir? Nasıl kurtulur? Faydaları ve zararları

C vitamini içeren besinler

• Portakal, greyfurt, çilek, kivi, guava, papaya, ananas, kavun ve mango gibi meyveler
• Brokoli, brüksel lahanası ve karnıbahar
• Kırmızı ve yeşil biber
• Domates
• Yeşil yapraklı sebzeler

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör