Nevralji nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Nevralji, vücudun çeşitli yerlerinde ortaya çıkan, yaşamı olumsuz etkileyen şiddetli ağrılardır. Normal bir ağrıya göre çok farklı olduğundan hastalar tarafından tam olarak anlatılamaz. Elektrik çarpması, batma, bıçak saplanması, yanma, uyuşma gibi çeşitli ifadelerle tarif edilmeye çalışılır. Birçok hastalık nevraljiye neden olabilirken hastaların önemli bir kısmında ağrının nedeni saptanamayabilir. Ağrıların azaltılmasında klasik ağrı kesicilerden daha çok sara ilaçları, antidepresanlar veya gerektiğinde cerrahi yöntemler işe yaramaktadır.

Nevralji nedir?

Nevralji neden olur?

Normal bir ağrının oluşabilmesi için ağrı algılayıcı hücrelerin uyarılması, bu uyarıların sinir lifleri ile beyine taşınması gerekir. Ancak nevraljide ağrı, bu algılayıcılardan bağımsızdır. Duyu iletiminde görevli sinir liflerinin yapısında ve işlevinde meydana gelen bir bozukluğa bağlı olarak ağrı ortaya çıkar. Nevraljiye neden olabilecek birçok hastalık vardır. Ancak birçok hastada bu nedenlerden herhangi birine rastlanmamaktadır.

Ani yüz ağrısı (trigeminal nevralji) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Nevraljiye neden olan hastalıklar 

• Diyabet
• Kronik böbrek yetmezliği
• Kimyasal ajanlar
• Suçiçeği, sifiliz, AIDS gibi enfeksiyon hastalıkları
• Bazı kanser ilaçları
• Multiple Skleroz (MS)
• Tümör, Damarsal bozukluklar, Kemik ve yumuşak doku bozuklukları nedeniyle sinirlere bası uygulanması
• Travma

Nevralji türleri

Trigeminal nevralji

Nevraljiler içinde en sık görülen tür, trigeminal nevraljidir. Yüzün duyusunu alan trigeminal sinirden kaynaklı şimşekvari, ani, şiddetli ağrı atakları şeklindedir. Ağrı birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir. Şiddetli ağrı nedeniyle halk arasında ‘delirten hastalık’ olarak da bilinir. Daha çok yüzün bir tarafında, dişler ve çenede ortaya çıkar.

Nevralji ağrıları kimi zaman elektrik çarpmasına benzer

Günde birçok kez olabileceği gibi kimi zaman ayda birkaç kez ortaya çıkabilir. Soğuk hava, yüz yıkama, yemek yeme, diş fırçalama gibi bazı durumlarda tetiklenebilir. Ağrı atakları arasında tamamen ağrısız dönem olabilir.

Atipik trigeminal nevralji

Bu hastaların büyük çoğunluğunda daha önceden migren özelliğinde baş ağrıları vardır. Trigeminal nevraljiden farklı olarak kafa derisi ve boyun bölgesinde de ağrılar olur. Trigeminal nevraljiye göre daha uzun süreli ve daha şiddetlidir. Tümör ya da damarsal bozukluklar gibi ağrıları tetikleyen bir nedenin saptanma olasılığı yüksektir.

Fibromiyalji (ağrı hastalığı) nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Postherpetik nevralji

Döküntü ve kabarcıklarla kendini gösteren suçiçeğinden sonra ortaya çıkar. Suçiçeği geçiren kişilerde deri döküntüsü olan yerlerde ani, çok şiddetli, yanıcı ve batıcı tarzda ağrılar şeklinde olur. Kaşıntılar da eşlik edebilir. Dokunma, rüzgâr gibi tetikleyici faktörlerle oluşur. İleri yaşlarda ortaya çıkan suçiçeği hastalarında daha sık görülür. Vücut savunmasının azaldığı durumlarda görülebilir ve çeşitli bölgelerinde ağrıya neden olabilir.

Oksipital Nevralji

Glossofaringeal nevralji

Genellikle tek taraflı ortaya çıkan, bademcik, dil kökü ve kulak bölgesinde görülen şiddetli ağrı ataklarıyla karakterizedir. Çiğneme, yutma, esneme ile tetiklenebilir. Nevraljilerin vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilir olmasından dolayı, görüldüğü yerlere göre daha birçok nevralji çeşidi vardır. Bunlar:

• İnterkostal nevralji
• Superior laringeal sinir nevraljisi
• Sfenopalatin nevralji
• Atipik fasiyal nevraljidir.

Nevralji belirtileri

• Belirli bir bölgede lokalize ağrı.
• Ağrı kısa süreli, elektrik çarpması, şiddetli, yanıcı, yakıcı ya da batıcı tarzda hissedilir.
• Dokunma veya basınç ile ağrı tetiklenebilir.
• Ağrı bölgesinde kas spazmı ortaya çıkabilir.
• Ağrı bölgesinde işlev kaybı olmaz ama ağrıdan dolayı hareketlerden kaçınılabilir.
• Gün içerisinde yüzlerce kez tekrarlayabileceği gibi bazen ayda birkaç kez de olabilir.
• Tetikleyici faktörlerle ağrılar ortaya çıkarabilir (Dokunma, diş fırçalama, yemek yeme, öksürme, rüzgar gibi).

Migren nedir? Neden olur? Migrenin belirtileri ve tedavisi

Nevralji teşhisi

• Hikaye ve muayene: Ağrının özelliği tanıya yardımcı olan en önemli durumdur. Hastanın ayrıntılı hikayesi ile nevraljiden şüphe edilirse muayene ile ağrılara neden olabilecek durumlar tespit edilmeye çalışılır.Ağrı bölgesi kontrol edilir. Trigeminal nevraljide ayrıntılı diş muayenesi, glossofarengial nevraljide ayrıntılı boyun ve boğaz muayenesi de gerekir. Postherpetik nevraljide döküntüler izlenebilir.
• Kan testleri: Diyabet, enfeksiyon gibi nedenler açısından istenir.
• Görüntüleme testleri: Röntgen, Tomografi ve MRG gibi görüntüleme yöntemleri nevraljiye neden olabilecek tümör, damarsal anomaliler, kemik ve yumuşak doku patolojileri gibi durumları tespit amacıyla istenebilir.

Nevraljiye hangi bölümler bakar?

Hastalığın tanısında en önemli bölüm Nöroloji’dir. Trigeminal nevralji ve glossofarengeal nevraljide ağrılara neden olabilecek farklı hastalıkların dışlanması için diş hastalıkları ve kulak burun boğaz uzmanları tarafından da hasta değerlendirilmelidir.

Tedavi aşamasında nöroloji uzmanı hastayı değerlendirip tedavilere başlar. İlaçlara rağmen yakınmaların devamında ise ağrı bölümü olarak bilinen Algoloji bölümüne başvurmak gerekebilir. Bu bölümde ağrı konusunda uzmanlaşmış nöroloji ya da anestezi uzmanı eşliğinde tedavi devam ettirilir. Enjeksiyon yardımıyla ağrı azaltılmaya çalışılır. Her şeye rağmen devam eden inatçı ağrılarda cerrahi amacıyla Beyin ve Sinir Cerrahisi uzmanına başvurmak gerekir. İlgili yönlendirmeleri nöroloji uzmanı yapacaktır.

Anestezi nedir? Nasıl uygulanır? Anestezist ne iş yapar?

Nevralji tedavisi

• Antidepresanlar:Amitirptilin ( Laroxyl ), Duloksetin ( Cymbalta ), Venlafaksin (Efeksor) ağrıları azaltmak amacıyla kullanılabilir. Bu ilaçlar antidepresan etkilerine göre daha düşük dozlarda başlanır. Bu tür ilaçların halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, ağız kuruluğu gibi yan etkileri olabilir.
• Antikonvulsan ilaçlar: Sara (epilepsi) hastalığı için kullanılan ilaçlardır. Düşük dozlarda başlanarak gerektiğinde yüksek dozlara çıkılır. Karbamazepin (Tegretol), Fenitoin, Okskarbazepin, Gabapentin, Pregabalin, Valproik asit en çok kullanılanlarıdır.

Migren tedavisi: Migrene iyi gelen öneriler ve doğal yöntemler

Karbamazepini uzun süreli kullanması gereken hastalar karaciğer ve kan tahlili yaptırmalıdır. Bu ilaca başlamadan önce kan tahlilleri yapılmalı, uzun süreli kullanılacaksa 6 ayda bir düzenli kan tahlili kontrolü yapılmalıdır.

Efexor XR (venlafaksin) nedir? Ne için ve nasıl kullanılır? Yan etkileri

• Antispasmotik ilaçlar: Kas gevşetici etki gösteren baklofen (Liorosel) bu gruba dahil edilebilir. Bu ilaç, Karbamezapin ile beraber kullanıldığında etkinliği artmaktadır.
• Lokal kremler: Lidokain (Emla) ve Kapsain içeren kremlerdir. Günde 3-4 kez ağrı bölgesine uygulamak fayda sağlamaktadır.
• Sinir blokajı: Ağrıya neden olan sinir alanında anestezik ve steroid içeren enjeksiyonlarla sinir blokajı yapılarak ağrılar azaltılabilir. Nevraljinin türüne göre blokaj bölgesi değişir. Oksipital nevraljide enjeksiyon başın arkasına yapılırken postherpetik nevraljide omurların arasına yapılabilir.
• Perkütan girişimler: Bir iğne yardımıyla yanak bölgesinden girilerek trigeminal sinirin gövdesine alkol, gliserol, radyofrekansı gibi uygulamalarla ağrıyı azaltmayı hedefleyen yöntemlerdir. Bu yöntemler sinire hasar vererek ağrıları azaltır. İşlemden sonra yüzde his kaybı görülebilir.

Neurontin (gabapentin) nedir? Ne için ve nasıl kullanılır? Yan etkileri

Trigeminal nevralji ameliyatı

Yeterli dozlarda uygun süre ilaç tedavisine rağmen devam eden ağrılar için cerrahi yöntemler denebilir. Cerrahi yöntemler daha çok trigeminal nevralji tedavisinde kullanılmaktadır. Mikrovasküler Dekompresyon tedavisi olarak bilinen yöntem ilk olarak 1960’lı yıllarda denenmiştir. Kulak arkasından yaklaşık 2 cm bir delik açılarak Trigeminal sinire baskı yapan damar ile sinir arasında yumuşak sümgerimsi bir madde koyularak baskıyı azaltmayı amaçlayan cerrahi bir yöntemdir. Ameliyat sonrasında 3 ile 5 gün arasında hastane yatış süresi olacaktır. Çok düşük oranda duyma kaybı, yüz felci gibi komplikasyonlar görülebilir.

Diğer Tedavi Yöntemleri     

• Gama Knife: Trigeminal sinir gövdesine radyasyon verilerek ağrıları rahatlatan bir yöntemdir. Ameliyat için uygun olmayan ya da ameliyatı kabul etmeyen hastalar için avantajlı bir yöntemdir. Tek gün, tek seans olarak uygulanır. Sinirde belirgin bir hasar oluşturmadan sinirin duyarlılığını azaltarak etki göstermektedir. İlk bir ay içerisinde hastaların büyük çoğunluğunda faydalı olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Yöntem uygun olarak yapılırsa çevre dokuya çok az zarar verilir.
• Vitamin B12 ve magnesyum desteği: Ağrıların hafifletilmesinde yardımcı olabilmektedir.
• Botox Tedavisi: Özellikle trigeminal nevraljide ağrı bölgesine uygulanan Botox enjeksiyonu rahatlama sağlamaktadır.
• Akupunktur, yoga, aromaterapi gibi yöntemler için yeterli bilimsel kanıt yoktur. Ancak bu yöntemlerle ağrılarının azaldığını belirten hastalar da vardır.

Nevralji bitkisel tedavi

Nevralji ağrılarını ortadan kaldıran bilimsel olarak ispatlanmış bitkisel bir tedavi yöntemi yoktur.

Nevralji tedavi edilmez ise ne olur?

İnsanların birçoğu ömrünün kısa bir süresinde birkaç kez de olsa nevralji özelliğinde olan ağrılar yaşar. Bazen ağrılar kendiliğinden geçebilmektedir. Ancak sık tekrarlayan şiddetli ağrı atakları yaşamı olumsuz etkilemektedir. Ağrı, yaşam kalitesini bozmakta, işlevselliği düşürmekte, anksiyete depresyon gibi psikiyatrik problemlere neden olmaktadır.

Ağrı nedeniyle hasta ve hastanın çevresindekiler çeşitli olumsuzluklar yaşamaktadır. Kimi hastalarda ağrı şiddeti nedeniyle intihara eğilim artmaktadır. Hastalık tedavi edilmez ise dayanılmaz ağrılara bağlı olarak yaşam olumsuz etkilenecektir.

Nevralji ağrısına ne iyi gelir?

Ancak her iki uygulamaya bağlı ağrıların şiddetlenebileceği de bilinmelidir.  Ağrı bölgesine lidokain ya da kapsein içeren kremler sürülebilir.  Şiddetli ağrı ataklarında ağrı bölgesine yapılan lokal anestezik ilaçlar ya da damardan verilen ilaçlar kısmi rahatlama sağlayabilir.

Gebelik döneminde nevralji

Gebelik döneminde ortaya çıkan nevraljilerin tedavileri daha zordur. Nevralji tedavisinde kullanılan ilaçların bebeğe belirgin yan etkileri vardır. Gebelik dönemindeki ağrılar için lokal etkili kremler ve lokal enjeksiyonlar ile yapılan sinir blokajları ağrıyı azaltabilir. Ayrıca bebek üzerinde belirgin yan etkileri de olmadığı için daha güvenlidir. Akupunktur, vitamin desteği ve yoga gibi gevşetici terapiler de faydalı olabilir.

Nevralji hastaları için öneri ve uyarılar

• Ağrınızı tanıyın ve tetikleyici faktörlerden uzak durun.
• Normal ağrı kesicilerin pek faydası olmayacağını bilin.
• Ağrılarınız için verilen tedavileri sadece ağrı sırasında değil düzenli olarak kullanın.
• Karbamazepin tedavisini uzun süre kullanmanız gerekir ise düzenli kontrollerinizi ihmal etmeyin.
• İlaçlara bağlı yan etkiler yaşıyorsanız alternatif tedaviler için doktorunuza başvurun.
• İlaç tedavilerine rağmen devam eden ağrılar için lokal enjeksiyon veya cerrahi tedavi için doktorunuz ile görüşün.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör