Alerjik rinit, burun içini kaplayan mukozanın alerjik nedenli iltihaplanmasına denir. Alerjik yatkınlığı olan kişilerde daha sık görülür. Çoğunlukla ömür boyu sürer ancak, ileri yaşlarda şiddeti azalabilir. En sık görülme nedeni havada uçuşan polenlerdir. Ama herhangi bir alerjen tarafından tetiklenebilir. Kendiliğinden geçme olasılığı çok düşüktür. Ama soruna neden olan alerjenlerden uzak durmak önemli faydalar sağlar. Hastalığın yaygınlığı oldukça yüksektir. Bilimsel çalışmalara göre, toplumun yaklaşık beşte birinin alerjik rinitli olduğu belirtilmektedir. Alerjik rinit olan kişilerde sosyal ve psikolojik sorunlar daha sık görülmektedir.
İçindekiler
Saman nezlesi nedir?
Rinit kelimesi burun iltihabıanlamına gelmektedir. Alerjik rinit ise alerji kaynaklı burun iltihabı demektir. Alerjenlerin burunda bulunan hava yolu mukozasına yapışarak iltihabi reaksiyonları başlatması ile oluşur. Belirli mevsimlerde (polenlerin uçuştuğu bahar aylarında) meydana gelen türüne mevsimsel rinit denir. Mevsimsel alerjik rinit saman nezlesi olarak ta bilinir.
Alerjik rinitin birde tüm yıl boyunca süren tipi vardır ve perenial rinit olarak isimlendirilir. Perenial rinittin nedeni, genellikle yıl boyunca ortamda bulunan hayvan tüyü, çeşitli kimyasallar veya ev tozu gibi alerjen faktörlerdir. Eğer gerekli tedbirler alınır ve uygun tedavi verilirse hastalığın atak sayısını azaltmak mümkündür3.
Alerjik rinitin tedavisi şikayetlerin giderilmesine yöneliktir, hastalık bu tedaviyle ortadan kaldırılamaz. Alerjik rinitin tedavisinde hekim tarafından, antihistaminik denilen ve alerjenle karşılaşıldığında olaya neden olan madde salınımını engelleyen ilaçlar kullanılır. Bunlar genellikle de çok faydalıdırlar. Alerjene maruz kalmadan önce kullanıldığında etkileri daha iyidir.
Özellikle kaşıntı, akıntı ve hapşırma gibi belirtilerin giderilmesinde etkilidirler. Ayrıca burun iç yüzeyindeki şişliği azaltan ilaçlar da tedavide kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılan bir diğer seçenek ise kortizon içeren burun spreyleridir. Ancak tüm bu ilaçlar muhakkak hekim tarafından hastalığın şiddeti ve hastanın durumu değerlendirilerek verilmesi gerekir. Hastalığın medikal tedavisi aynı zamanda çevre kontrolü danışmalığını da kapsamalıdır.
Tedavi için öneriler
Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi,
İlaç tedavisi,
Hiposensibilizasyon (aşı tedavisi),
Cerrahi tedavi
Fototerapi (Rhinolight)
Alerjik rinit ve nezle arasındaki farklar
Alerjik rinit ve nezle belirtileri birbirlerine benzeyebilir. Ayırt etme yolu:
Ateşiniz yoksa ve ince, sıvı bir burun akıntınız varsa alerjik rinite yakalanmışsınız demektir. Ama burun akıntısı daha sarıysa, vücudunuzda ağrılar varsa ve düşük de olsa ateşiniz çıkmışsa bu bir nezle belirtisi.
Alerjik rinit alerjen maddeyle temas halinden hemen sonra başlar. Nezleyse virüsü kaptıktan birkaç gün sonra ortaya çıkar.
Alerjik rinit, alerjen maddeye maruz kaldığınız sürece devam eder. Nezleyse sadece üç beş gün sürer.
Alerjik rinitli kişilerin tozlu ve polenli ortamlarda bulunmaması, eğer bulunmak zorunda kalacaklarsa maske kullanmaları gerekir,
Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır,
Özellikle kaloriferli evlerde kuru ev havası alerjik rinitin kötüleşmesine neden olabileceğinden, evde hava nemlendiricileri kullanılmalıdır,
Oda havasının temizliğine dikkat edilmelidir,
Evde hayvan ve bitki beslemekten kaçınılması gerekir,
Tüylü ve yünlü battaniyeler yerine pamuklu ve sentetik olanları tercih edilmelidir,
Toz barındırabilecek tarzda kilim, halı gibi ev eşyaları kullanılmamalıdır,
İlaçlarınızı hekiminizin önerdiği şekilde kullanmaya özen gösterin,
Genel sağlık kurallarına uyun,
Her gün egzersiz yapın, sigarayı bırakın, dengeli beslenin,
Alerjik rinit tedavisi hakkında kapsamlı bilgi
Alerjenlerin dikkatlice ortadan kaldırılması (hayvanlar, evdeki toz ) sadece belirtilere sebep oluyorsa gereklidir. Bugünkü görüşe göre, sadece önlem amacıyla doğal ortamdaki alerjenlerden kaçınmaya gerek yoktur..
İlaç tedavisi, farklı ilaç gruplardan belirtilere göre ayrı uygulanan ilaçların bir kombinasyonunu içermelidir.
Alerjik rinitte antihistaminler aksırma ve mukoz oluşumunu kontrolünde en etkili ilaçlardır. Daha az yan etkisi olan yeni antihistaminlerden faydalanılmalıdır.
Antihistaminler ayrıca nazal sprey olarak da mevcuttur.
Kombinasyon ürünlerin (antihistamin + sempatomimetik) nazal tıkanıklık üzerinde oldukça olumlu etkileri vardır. Sürekli olarak 10 günden fazla kullanılmamalıdır.
Nazal kortikosteroidler alerjik rinitin tüm semptomlarına karşı etkilidir ve ayrıca nazal poliplerin büyümesi üzerinde önemli bir etkisi olan yegane ilaçlardır. Daha düşük sistemik biyo-yararlanımları olduğundan özellikle çocuklar için daha yeni ilaçlar reçete edilmelidir.
Kromoglikat rinitin tüm semptomları üzerinde bir miktar etki gösterir ama etkinliği kortikosteroidlerden açıkça daha azdır.
Duyarsızlaşma tedavisi (hiposensitizasyon, alerjen immünoterapi,) esas olarak polen kaynaklı rinit durumunda düşünülür. Duyarsızlaşma tedavisi uzman bir doktor tarafından reçete edilir ama yetişkinlerde tedavi genelde uzman birim ile irtibat halindeki bir genel pratisyen tarafından gerçekleştirilir.
Alerjik rinit ile ilişkili diğer semptomların yönetimi:
konjunktival semptomlar için göz damlası (mast hücre sabitleyicileri, antihistaminler)
eğer antihistamin kullanımı ya da nazal kortikosteroidler kuruluğa ya da iritasyona sebep olmuşsa, mukoz membranları nemlendirmek ve iyileştirmek için nazal spreyler ve solüsyonlar (su ya da yağ bazlı)
nazal kortikosteroidler ile tedavi başlamadan önce nazal tıkanıklıkta bir rahatlama gerekiyorsa, sempatomimetik ilaç içeren spreyler kısa süreli kullanılabilir (7-10 günden fazla olmamak kaydıyla).
Polen sayımı düşük olduğu sürece antihistaminikler tek başına yeterli olabilir. Polen alerjide, ihtiyaç duyulduğu takdirde topikal tedaviye (nazal kortikosteroidler) ek ilaç olarak antihistaminikler kullanılabilir. Oral uygulanan antihistaminikler yerine doğrudan burun ya da konjunktivaya uygulanan antihistaminikler kullanılabilir.
Eğer tedaviye semptomların başlangıcından önce başlanmışsa nazal kortikosteroidler nazal tıkanıklığa karşı en etkili olanlardır. Düzenli tedavi mevsim süresince devam etmelidir. Hasta maruziyete (polen sayımı) ve semptomlara bağlı olarak dozu kendisi ayarlayabilir.
Kormoglikata da ayrıca polen mevsimi ve semptomlar başlamadan önce başlanır. Mast hücre sabitleyici göz damlaları (kromoglikat, lodoksamid) ayrıca mevcuttur. Tedavi mevsim boyunca devam etmelidir.
Lökotrien reseptör antagonistlerin etkisi antihistaminin etkilerine benzer2. Bunlar astım için ilave ilaç olarak kullanılırlar ve bu sebepten dolayı alerjik riniti olan astım hastaları için faydalıdırlar.
Nazal kortikosteroidler genelde tercih edilen ilaçlardır ve hem aralıklı hem de devamlı olarak kullanılabilirler (örneğin nazal polipleri olan hastalar). Başlangıç dozu genelde her nostril içine günlük (geceleri) iki spreydir. Genelde dozu düşürmek mümkündür, böylece optimal bir durumda devam dozu her nostril içine iki günde bir spreydir. Ayrıca, birkaç hafta devam eden tedaviden sonra eşit sürelerde ara verilecek şekilde periyodik tedavi de uygulanabilir.
Antihistaminler aksırma ve aşırı mukoz salgılamasını kontrol amacıyla kullanılabilir. Antihistaminler ayrıca hafif nazal tıkanıklık durumlarında sempatomimetik ilaçlarla birlikte kullanılabilir.
Pereniyal rinitte alerji semptomlarının başlamasını engellemek amacıyla kısa süreli olarak kromoglit kullanılabilir, örneğin hayvanlarla beklenen bir temas öncesinde.
Lökotrien reseptör antagonistler de ayrıca astım ile ilişkili pereniyal rinit vakalarında uygundur.
NARES (eozinofili sendromlu alerjik olmayan rinit)
Farmakoterapi antihisteminler ve topikal kortikosteroidlerden oluşur (pratikte ilaç tedavisi alerjik rinitte kullanılanlarla aynıdır).
Vazomotor rinit
Vazomotor rinitte, aşırı mukoz salgılanışı en iyi ipratropium nazal sprey ile tedavi edilir. Yaşlı hastalar tedavi edilirken antikolinerjik ilaca kontraendikasyonlar hatırlanmalıdır. Antihistamin ve sempatomimetik ilaçları barındıran kombine ilaçlar da ayrıca faydalı olabilir.
Alerjik rinit hangi durumlarda komplikasyonlara yol açar?
Alerjik rinit bazı durumlarda komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar şunları içerir: nazal polipler – anormal ve burun dışı (benign) nazal geçişler ve sinüslerin içinde büyüyen sıvı sıvı keseleri, sinüzit – sinüslerden mukusun akmasını engelleyen burun iltihabı ve şişlikten kaynaklanan bir enfeksiyondur orta kulak enfeksiyonları – kulak zarının hemen arkasında bulunan kulağın bir kısmının enfeksiyonudur. Ciddi vakalarda bazen cerrahi gerekli olmasına rağmen, bu problemler sıklıkla ilaçla tedavi edilebilir. Ayrıca Bknz: >>>
Size daha iyi hizmet verebilmemiz için sitemizde çerezler kullanılmaktadır. Giriş yaptığınız andan itibaren çerez kullanımını kabul etmiş sayılacaksınız.TamamDetaylı bilgi için tıklayın
YORUMUNUZ VAR MI?