Çocuklarda sağlıklı diş gelişimi, ağız ve diş bakımı

Ağız ve diş sağlığının ilk adımı bebeklik döneminde başlıyor. Çocukların süt dişleri, şekerli gıdaları daha fazla tüketmeleri, diş bakımından yetişkinler kadar dikkatli olmamaları nedeniyle daha çabuk çürüyor. Süt dişlerinin kalıcı dişler kadar değerli olduğunu vurgulayan Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Çağdaş Kışlaoğlu bu konuda önemli bilgiler veriyor.

Süt Dişleri Kalıcı Dişler Kadar Önemli

Süt dişleri değişken olabilmekle beraber ortalama 6 aydan sonra genellikle alt ön bölgeden başlayarak çıkar ve yaklaşık 3 yaşında tamamlar. Bu dönemde çocuğun ağzında toplam 20 adet süt dişi alt ve üst çenede simetrik olarak yerleşir. Çocuklarda ağız ve diş hastalıkları tedavisinin koruyucu diş hekimliğinin temelini oluşturduğunu belirten Diş Hekimi Çağdaş Kışlaoğlu, toplumumuzdaki ‘süt dişleri önemsizdir’ kanısının tamamen yanlış olduğunu belirterek sözlerine şöyle devam ediyor;

‘Süt dişleri doğumdan ergenliğe kadar uzanan süreçte görev gören dişlerdir. Yapıları kalıcı dişlere göre biraz daha farklıdır. Eğer süt dişleri zamanından erken çürür ve çekilirse yan dişler kayacak ve alttan gelen kalıcı dişlere yer olmayacağı için kalıcı dişlerde oluşan çapraşıklık ortodontik tedaviye neden olacaktır. Eğer çekilmeyip kronik bir iltihap oluştururlarsa da hem alttan gelen kalıcı dişin kalsifikasyonu hem de çocuğun genel sağlığı etkilenecektir. Ayrıca süt dişlerinin alttan gelen kalıcı dişlere rehberliği söz konusudur. Bu nedenle çocuklara ağız bakımı alışkanlığının kazandırılması ve süt dişlerinin sağlığı çok önemlidir.’

Çocukların Dişleri Neden Çürür?

• Süt dişleri daimi dişlere oranla daha çok organik madde içerdiğinden daha kolay ve hızlı çürürler.
• Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olduğunda fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir.
• Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynlerinin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler.
• Beslenme düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir.

Çürük Oluşumu Engellenebilir mi?

Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı ya da ilaç henüz geliştirilemediğini ancak çürük sayısını azaltmaya yönelik malzemelerin günümüzde kullanıldığını söyleyen Kışlaoğlu, çürük oluşumunu engellemeye yönelik yöntemleri şöyle anlatıyor:

Fissür Örtücü (Fissür sealant) Nedir?

Azı dişlerinin çiğneme yüzeyinde “Fissür” denilen küçük çukurcuklar vardır. Fissür örtücüler, arka dişler üzerindeki bu oluklara uygulanır. Beyaz ve şeffaf renkte olup sıvı şeklinde plastik esaslı maddelerdir. Diş minesine yapışarak çürük oluşumunu engeller ve akışkan bir kıvamı olduğu için diş oluklarına tamamen tutunur. Bu şekilde işlem diş yüzeyinde herhangi bir aşınma yapılmadan uygulanır.

Kaç Yaş Grubundaki çocuklarda bu işlem uygulanabilir?

Fissür Örtücü tedavi yöntemi 6 yaşından itibaren kalıcı azı ve küçük azı dişlerinde kullanılabilir. Özellikle daimi dişleri yeni çıkmış  çocuklarda uygulanabilir.

Fissür Örtücülerin çocukların ağız sağlığı açısından önemi nedir?

Çocuklar erişkinlere göre diş sağlığı konusunda daha korumasızdırlar. Dişlerinde yemek yeme sonrasında oluşan artıklar çürük oluşumunda büyük etkendir. Dolayısıyla çocuklarda ve gençlerde çürük oluşumu daha sık görülür. Diş üzerinde herhangi bir aşındırma işlemi yapılmadığından ağrısız bir işlemdir ve çocuklarda bu tedavi yöntemi ile çürük oluşumu daha rahat yavaşlatılabilir. Daha sonraki kalıcı dişlerin sağlıklı oluşması içinde önemli bir tedavi yöntemidir.

Fissür Örtücüler (Sealantlar) Çürüğü Nasıl Önler?

Çocuklar dişlerin üzerindeki girinti ve çıkıntıları rahatlıkla temizleyemez. Yiyecek artıkları ve bakteriler de bu girintilere yerleşip dişlerin çürümesine sebep verir. Fissür örtücüler sıvı ve akışkan bir kıvamda oldukları için azı dişlerinin çiğneme yüzeyinde bulunan Fissür denilen küçük çukurların en derin noktasına kadar ulaşabilirler ve bu bölgeleri tıkayarak yiyecek artıkları ve bakterilerin yapışmasını engellemiş olurlar.

Fissür Örtücüler zamanla aşınır mı? Korumak için neler yapılabilir?

Fissür Örtücüler zaman içerisinde aşınabilir. Fakat yapılan araştırmalar uzun süreli diş yüzeyinde kalabildiğini ispatlamıştır. Sert gıdaların sıkça tüketilmesi (ceviz, fındık vb gibi ürünlerin dişle kırılması) diş gıcırdatması, sert malzemenden yapılmış oyuncak vb objelerin çocuklar tarafından ağza alınarak dişler ile sıkılması ya da ısırılması Fissür Örtücülerin daha çabuk kırılmasına ve dişler üzerinden düşmesine sebep olur. Fissür Örtücüler uygulama aşamasında diş minesine ne kadar kuvvetli bağlanırsa diş üzerindeki ömrü de o kadar uzun olur. Sealantlar uygulanırken çocuğun tedaviye olan uyumu da önemli bir faktördür. Fissür Örtücüler düştükten sonra bile uygulama yapılan dişler çürümeye karşı diğer dişlerden daha dirençlidirler. Eğer düştükten sonra 6 ay içerisinde tekrar uygulanırsa çürüğe karşı koruma da devam eder. Fissür örtücülerin diş sağlığı açısından çok büyük önem taşır. Fakat Bu uygulama yapıldıktan sonra da dişler düzenli fırçalanmalı ve rutin olarak çocuklar diş hekimi kontrollerine götürülmelidir.”

Flor Uygulaması: Çürüğü engellemenin başka bir yolun da çürüğe karşı direnci arttırmak olduğunu belirten Diş Hekimi Kışlaoğlu, dişlere yüzeysel flor uygulanması suretiyle bu direnç kazandırılabileceğini belirtiyor.

Diş Fırçalama: Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Kışlaoğlu, ‘Çocukların ileride diş fırçalama alışkanlığını sürdürmesi için en etkili yöntem erken yaşlarda bu alışkanlığın kazandırılmasıdır. Düzenli ve doğru bir şekilde fırçalama ile çürük oluşumu engellenebilir.’ diyerek diş fırçalamanın önemine dikkat çekiyor.

Diş Fırçası ve Macun Seçimi Önemli!

Çocuğun ağız büyüklüğüne uygun, yumuşak ve naylon kıllardan üretilmiş diş fırçalarını öneren Kışlaoğlu, çocukların diş macununu yutma riski olduğu için 3 yaş altında kullanılmaması gerektiğini belirtiyor. Pütürsüz diş macunlarını öneren Kışlaoğlu, fırçaya konulacak macun miktarını ise ‘nohut büyüklüğünde’ şeklinde tarif ediyor.

Diş Fırçalama Alışkanlığı İçin Bunları Deneyin…

• Dişlerini fırçalarken ayrı bir diş fırçası ile siz de kendi dişlerinizi fırçalayın. Ona birkaç tane farklı renk ve şekillerde diş fırçası ve diş macunu alın. Her seferinde başka bir ikili seçmesini sağlayın. Bu seçim onun diş fırçalama isteğini ve motivasyonunu artıracaktır.
• Mutlaka diş fırçalama panosu oluşturun ve her fırçalamadan sonra pano üzerinde işaretleme yapın.
• Banyoya bir kum saati yerleştirin ve her fırçalamada kum saatini ters çevirerek zaman tutun. Yaklaşık 2 dakikalık diş fırçalama yeterli olacaktır.
• Çocuğunuzun diş çürüğü hakkında hiçbir bilgisi yoktur. Ona yapışkan özelliği olan şeker, çikolata, bisküvi yedirin ve aynada dişlerinin üzerine nasıl yapıştığını gösterin. Daha sonra dişlerini fırçalatın ve dişlerinin ne kadar güzel, temiz ve beyaz olduğunu yine aynada kendisine gösterin.

Araştırmalar ve tecrübelerimiz gösteriyor ki dişlerin estetik ve ortodontik problemlerinin çok büyük bir kısmı, okula başlama döneminde erken kaybedilen süt dişlerinden ya da çürüyen sürekli ön dişlerden gelmektedir.

Çocuklara ağız bakım alışkanlığı nasıl kazandırılır?

5 – 6 yaşında el becerileri diş fırçalama açısından tam gelişmiyor. Karışık dişlenme dönemi olarak isimlendirdiğimiz – süt dişlerinin yerini kalıcı dişlerin aldığı dönemin başlangıcı bu yaşlara denk gelir. Halk arasında 6 yaş dişleri olarak da adlandırılan, ilk büyük azı dişlerinin sürmesi ile başlayan bu süreçte en önemlisi süt dişlerinin çürümeye elverişli olması, yerlerine gelen sürekli dişlerinde çürümeye karşı daha zayıf olmasıdır.

Ayrıca 5 – 6 yaşındaki yeni okula başlayan çocuklarımız, el becerileri diş fırçalayabilmek açısından gelişmediği için tam anlamıyla ağız hijyenini sağlayamazlar. Çürük çok daha kolay oluşur ve hızlı ilerler. Bir de artan şekerli ve karbonhidratlı besinlerle tablo iyice hızlanır.

Ebeveynler çocuklarının dişlerini kendileri fırçalamasa da yanlarında olmasını dikkat etmesini ve gerekirse destek olmalarını tavsiye ederiz. Anneler ve çocuklar üzerine yapılan bir araştırma, yalnız başına dişlerini fırçalayan çocukların ağız hijyenini sağlamaktaki hatalarını, kendi ebeveynlerinin atladıklarını yazmaktadır.

Çocukların sağlıklı dişlere sahip olması için öneriler

• 7 yaşından önce yalnız başına diş fırçalamaya göndermeyin. Doğru fırçalama konusunda çocuklarınıza yardımcı olun
• Okuldan yorgun gelen çocuklarınıza, baygın yatağına gitmeden diş fırçalatmanın ne kadar zor olabileceğini biliyoruz. Pes etmeyin dişlerini fırçalatın. Okuldaki eğitim çocuklarınızın zihinsel gelişimleri açısından ne kadar önemli ise, özellikle sabah okula gitmeden ve yatmadan önce diş fırçalamalarının beslenmeleri ve genel sağlığı açısından bir o kadar önemli olduğunu unutmayın
• Şikayeti olmasa da mutlaka bir diş hekimine götürün. Herhangi bir çürüğü olmasa da fissür örtücü ve yüzeyel flor uygulaması gibi çürük engelleyici tedavilerini yaptırılması olası çürüklerin oluşmasını çok ciddi oranda engelleyecektir
• İlerleyen haftalarda öğretmenleriyle bu konudaki alışkanlıklarını da diğer konularla ilgili olduğu gibi paylaşın. Araştırmalar öğretmenlerin çocukların ağız hijyeni bilgisindeki gelişiminde ebeveynlerinden daha etkili olduğunu göstermektedir. Unutmayın bu yaşlarda alışkanlığın oluşması ileriki hayatında yalnız estetik ve dişsel değil genel sağlığını etkileyecek şekilde çok önemli bir yer tutacaktır.

Çocuğunuza diş çürüğünüzü bulaştırmayın

Diş çürüklerinin temeli, bebeklik döneminde atılıyor ve çürükler bu dönemde anne babadan kolaylıkla çocuğa bulaşabiliyor. Çocuğunuzun sağlıklı dişlerinde sizin de payınız olmasını istiyorsanız öncelikle kendi diş sağlığınızı korumanız gerektiğini unutmayın.

Kimi zaman bebeğinizi öpme, mamasının sıcaklığını kontrol etme veya mamasının tadına bakıp yedirme gibi birçok zararsız gördüğünüz hareket ağzınızdaki bakteriyi çocuğunuza transfer edip çocuğunuzun çürük riski ve yayılımı ile karşı karşıya kalmasını kolaylaştırmaktadır.

Çürükler diş yüzeyinde çoğalır

Bebekler ilk doğduğunda ağızlarında çürüğe neden olan “Streptococcus mutans” bakterisine rastlanmamaktadır ancak zamanla çeşitli nedenlerle bebeğe geçer. Bu bakteri sert diş yüzeylerine kuvvetli tutunma özellikleri nedeniyle, ilk diş sürmesiyle beraber diş yüzeyinde hızla çoğalıp çürük oluşturur.

Bebeğinizi koruyun

• Bebekle yakın temas kuran kişiler (anne, baba, bakıcı ve diğerler yakınlar) ağız ve diş sağlığı bakımlarını düzenli yapmalı ve diş hekimi kontrollerini aksatmamalıdır.
• Çürük ve diş eti hastalığı varsa en kısa zamanda tedavi yoluna gidilmelidir.
• 3 adım denilen diş fırçalama, diş ipi ve ağız gargarası kullanımını aksatılmamalıdır
• Anne ya da baba çocukla ortak diş fırçası kullanmamalıdır.
• Çocuk beslenirken kullanılan kaşık ona ait olmalıdır. Yiyeceklerin sıcaklık ve tat kontrolleri için anne babalar tarafından başka bir kaşık kullanılmalıdır.
• Bebeği besleyen kişiler biberonu ve emziği temizlemek, sıcaklık kontrolü yapmak için de olsa ağzına sürmemelidir.

Çocuğunuz biberon çürüğüne yakalanmasın

Bebek ve çocuklarda görülen çürükler, genellikle üst süt keserlerin diş etine yakın yüzeylerinde tebeşir gibi beyaz renkte, beyaz nokta lezyonları şeklinde başlar. Bu oluşumlar tedavi edilmediği durumlarda kahverengiye doğru renk değiştirerek zamanla çukurlaşır. Bebeğin geceleri biberon ile beslenmesi, sık aralıklarla emzirilmesi, ballı reçelli emzik veya şeker içerikli sıvı gıdaları içeren biberon kullanımları, çocukluk dönemi çürüklerine neden olabilmektedir.

Anne ve babalara düşen görevler

İlk süt dişlerinin sürmesini takiben fırça, temiz bir tülbent veya gazlı bir bez parçası yardımı ile diş yüzeyi temizlenmelidir. Çocuklara erken yaşta fırçalama alışkanlığı kazandırılmalıdır. Bebeklerin ilk diş muayenesinin, dişleri çıkmaya başladıktan sonra altı ay ile bir yaş arasında yapılması, ebeveynlerinin de doğru bilinçlendirilmesi açısından çok önemlidir. Bu dönemde ağız diş muayenesi, bebek ebeveynin kucağında otururken ya da yatarken gerçekleştirilir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör