Tip 5 Diyabet: Yetersiz Beslenme Kaynaklı Yeni Bir Diyabet Türü Tanımlandı!

16 Nisan 2025 | 17 Nisan 2025 | Kategori: Güncel / Literatür, İç Hastalıkları Print

Dünya genelinde milyonlarca kişiyi etkileyen ve yetersiz beslenmiş genç bireyleri etkileyen yeni bir diyabet türü tanımlandı. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF), malnütrisyonla ilişkili diyabeti resmi olarak yeni bir hastalık türü olarak kabul ederek ‘Tip 5 diyabet’ adıyla sınıflandırdı. Özellikle Asya ve Afrika’da, düşük gelirli ülkelerde yaşayan genç ve zayıf bireylerde görülen bu form, Tip 1 ve Tip 2 diyabetten metabolik olarak farklılık gösteriyor. Tanı ve tedavi yaklaşımları konusunda belirsizlikler taşıyan bu durum, çoğu zaman yanlış teşhis edilip yetersiz tedaviye yol açabiliyordu. Yeni araştırmalar, hastalığın temelinde insülin direnci değil, insülin üretimindeki ciddi bir bozukluk olduğunu ortaya koydu.

Karar, Ocak 2025 tarihinde Hindistan’da düzenlenen uluslararası uzmanlar toplantısında oybirliğiyle alındı ve Nisan ayında Bangkok’ta gerçekleştirilen IDF Dünya Diyabet Kongresi’nde duyuruldu. Bu gelişme, milyonlarca insanın daha doğru tanı ve uygun tedavi alabilmesi için umut verici bir adım olarak görülüyor.

Tip 5 diyabet: Zayıf ve genç bireylerde görülüyor

Tip 5 diyabet, özellikle Asya ve Afrika’da, düşük-orta gelirli ülkelerde yaşayan, zayıf ve yetersiz beslenmiş gençlerde görülüyor. Tahminen dünya genelinde 20-25 milyon kişiyi etkileyen bu hastalık, bugüne kadar çoğunlukla Tip 1 veya Tip 2 diyabet ile karıştırıldı. Ancak yeni bulgular, Tip 5 diyabetin metabolik olarak tamamen farklı olduğunu gösteriyor.

Tip 2 diyabet nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Einstein Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Meredith Hawkins’in öncülüğünde yapılan araştırmalar, bu formun temel sorununun insülin direnci değil, insülin salgılama kapasitesindeki ciddi eksiklik olduğunu gösterdi. Elde edilen yeni bulguların bu hastalığı anlama ve tedavi etme şeklini kökten değiştirdiğini söyleyen Prof Dr. Hawkins, Tip 5 diyabetli hastaların sıklıkla yüksek doz insülin tedavisine yanıt vermediğini ve hatta bunun tehlikeli olabileceğini vurguladı.

Tanı ve tedavi rehberleri hazırlanıyor

IDF Başkanı Prof. Dr. Peter Schwarz, kongrede yaptığı açıklamada, “Tip 5 diyabetin tanınması, diyabeti küresel ölçekte ele alış biçimimizde tarihi bir değişimi temsil ediyor” dedi.

Bu doğrultuda IDF, Dr. Hawkins ve Hindistan’daki Christian Medical College’dan Prof. Dr. Nihal Thomas’ın eş başkanlığında yeni bir çalışma grubu kurdu. Grup, önümüzdeki iki yıl içinde Tip 5 diyabet için tanı kriterleri, tedavi kılavuzları ve sağlık çalışanları için eğitim modülleri geliştirecek.

Yeni bulgular eski teorileri çürüttü

1950’li yıllardan bu yana özellikle Jamaika ve Hindistan’da görülen bu diyabet türü, daha önce insülin direnci ile açıklanmaya çalışılıyordu. Ancak 2022 yılında yayınlanan ileri metabolik test sonuçları, bu hastalarda insülin üretiminin son derece düşük olduğunu, karaciğer yağlanması ve visseral yağ dokusunun da Tip 2 diyabetlilere göre çok daha az olduğunu gösterdi. Ayrıca bu bireylerde kan şekeri yüksek olmasına rağmen ketoz gelişmediği de gözlemlendi, bu da Tip 1 diyabetten farklı olduğunu ortaya koydu.

Tip 1 diyabet nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Yüksek proteinli, düşük karbonhidratlı diyet önerilebilir

Henüz kesin tedavi protokolleri belirlenmemiş olsa da bazı veriler, çok düşük doz insülinin oral ilaçlarla birlikte kullanımının etkili olabileceğini gösteriyor. Prof. Dr. Hawkins, bu hastaların beslenmesinde daha yüksek protein, daha düşük karbonhidrat ve mikrobesin takviyelerine odaklanılması gerektiğini belirtiyor: “Ancak bu önerilerin dikkatle araştırılması gerekiyor. Artık elimizde küresel bir irade ve resmi bir tanı varken, bu mümkün.”

Eşitsizliklerin ortadan kaldırılması için tarihi adım

Prof. Dr. Hawkins, yıllardır bu duruma dikkat çeken hekimlerin “Bu hastalığı neden kitaplarda göremiyoruz?” sorusuna artık bir yanıt verilebildiğini söylüyor. “Çünkü bu kitaplar Batı’da yazılıyor. Bu durum değişecek. Yoksul ülkelerde çok yaygın ama tıbbi literatürde çok az yer bulmuş bir hastalık için yeni bir dönem başlıyor. Tip 5 diyabetin tanınması, hem bilimsel farkındalık hem de küresel sağlık eşitliği açısından tarihi bir dönüm noktası olacaktır.”