Arı, akrep, yılan ve deniz canlılarının sokmasına nasıl müdahale edilmeli?

Yaz aylarında yeşillikler içerisinde yapılan piknikler, denizde geçirilen keyifli zamanlar, geziler çoğu kişi için kabusa dönebilir. Sıklıkla karşılaşılan böcek, arı veya akrep sokmaları sonucunda kişiden kişiye farklılık gösteren reaksiyonlar görülebilir. Kimi zaman yaşamı tehdit eden sorunlara karşı alınacak ilk önlemler çok önemlidir. Yaz aylarında tatilcilerin rahatsız oldukları en önemli sorunlardan biri de böcek ısırıkları ve böcek sokmalarıdır. Böcek ısırıkları ve sokmalarının birbirinden farklı olduğunu belirten İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Engin Türkmen, alınacak önlemler ve yapılması gereken müdahaleler ile ilgili bilgi verdi.

Böcek ısırıkları; zehirsiz böceklerin tükürükleri ve kan emmek için salgıladıkları pıhtı önleyici maddelere karşı oluşan kaşıntı, kızarıklık, kabarma gibi alerjik reaksiyon ve bölgesel tahriş oluşmasıdır. Böcek sokmaları ise; zehirli böceklerin iğneleri aracılığı ile zehirlerini deriye enjekte etmeleridir. Oluşan kızarık ve kabarık alan ağrılıdır.

Arı ve böcek sokmasına ilk yardım nasıl olmalı? Arı sokmasına ne iyi gelir?

Alerjik bünyeye sahip olanlar dikkat

Kaşıntı, ağrı, kızarıklık ve şişlik böcek ısırmaları belirtileri arasındadır. Bunun yanı sıra yüzde, dudaklarda ve boğaz etrafında şişme, nefes almada güçlük, şiddetli kaşıntı, uyuşukluk ve kramp, görülebilir. Bu belirtiler antihistaminik krem veya ilaçlarla çoğu zaman tedavi edilebilir. Bazen hastada şiddetli baş dönmesi, baygınlık ve bilinç kaybı gibi belirtiler de ortaya çıkabilmektedir. Buna anaflaktik şok (vücutta alerjen maddelere karşı oluşabilen ciddi bir alerjik reaksiyon) denir. Acil olarak müdahale edilmediği takdirde bu tablo ölümcül olabilir. Tedavide kortizonlu ilaçlar ve adrenalin verilir.

Ciddi alerjik bünyesi olanların yaz aylarında böceklerin yoğun olduğu yerlerden uzak durmaları, hekimlerine danışarak koruyucu ilaçları yanında bulundurmaları ve böyle bir tablo ile karşılaştığında da derhal bu ilaçları uygulamalıdırlar.

Parfümü abartmayın

Yaz aylarında dış ortamda, böcekler tarafından ısırılmanın önüne geçebilmek için;

Böceklerin ilgisini çektiğinden, parlak renkli kıyafetler giymekten ve parfüm ya da deodorant gibi güçlü kokular kullanmaktan kaçının.
Böcek ısırıklarına maruz kalabilecek bölgeleri azaltmak için uzun kollu giysiler, pantolon, ayakkabı ve şapka giyin.
Cildinize böcek savar spreyler sıkın.
Oturduğunuz yerde böcek savar ürünler ve mumlar kullanın.
Açıkta şekerli yiyecek ve içecek bırakmayın.
Durgun ve hareketsiz su kaynaklarının olduğu alanlarda dikkatli olun.
Uzun çim ve çalılıklara sürtünmekten kaçının.
Kene ısırmalarına karşı sert çim ve çalılıkların üzerinde yürürken pantolon paçalarını çoraplarınıza sokun.

Hangi böceğe hangi uygulama yapılır?

Başınıza gelebilecek böcek ısırıklarına karşı yapılması gereken ilk müdahale oluşacak reaksiyonun yavaşlatmada oldukça etkilidir. Deniz canlılarının sokması ya da ısırması durumunda arı, akrep ya da yılan sokmalarında uygulanan buz uygulamasının aksine yaralı bölgeye sıcak uygulama yapılması gerekiyor.

Arı sokmasına karşı yapılacaklar

Yaralı bölge yıkanır.
Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır.
Soğuk uygulama yapılır. (Amonyak vb. kullanılmaz)
Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emilerek soğuk uygulama yapılır.
Ağız içi sokmalarında ve alerji hikâyesi olanlarda acil tıbbi yardım istenmelidir.

Akrep sokmasına karşı yapılacaklar:

Sokulan bölge buz ile soğutulur (buz hiçbir zaman deri ile temas halinde olmamalıdır). Buz tatbik edilmesi hem şişmeyi engeller hem damarlarda büzüşme yaptığı için zehrin emilimini azaltır hem de ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
Bol sabunlu su ile yıkanır.
Sokulan yerin dört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır. (Turnike uygulanmaz).
Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz (kesilmez, emilmez, vb.).

Yılan sokma / ısırmalarına karşı yapılacaklar:

Kişi güvenli bir yere götürülmelidir.
Kişi sakinleştirerek çok fazla hareket ettirmekten sakınılmalıdır.
Sokmanın olduğu bölgedeki sıkı kıyafetleri ve takıları çıkartılmalıdır.
Yara soğuk su ile yıkanmalı ve yaraya soğuk uygulama yapılmalıdır.
Zehrin hareketini yavaşlatmak için, sokulan yerden yaklaşık 7 cm yukarısını gevşek bir sargı bezi ile sarın. Bez sıkı olmamalıdır. Sargı, arasına bir parmak girecek kadar gevşek olmalıdır ve bandın altındaki nabız hissedilmelidir. Bant için esnek bir bandaj veya bez parçası kullanılabilir.
Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz (kesilmez, emilmez, vb. ).
Tıbbi yardım istenmelidir.

Yazın güneş çarpması ve böcek ısırmasına karşı acil müdahale yöntemleri

Deniz canlıları sokmasına karşı yapılacaklar:

Yaralı bölge hareket ettirilmez.
Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkartılır.
Etkilenen bölge ovulmamalıdır.
Deniz canlıların zehirleri ısıya karşı dayanıksız olduğu için, yaralı bölgeye sıcak uygulama yapılmalıdır.