Balık Derisinden Üretilen Jel, Yanık ve Cilt Hastalıklarının Tedavinde Umut Olacak

Yazan Tuba Günvar

4 Mayıs 2025 | 5 Mayıs 2025 | Kategori: Güncel / Literatür Print

Bilim insanları, balık derisinden elde ettikleri özel bir jel ile canlı insan derisini taklit eden yapay bir cilt modeli geliştirmeyi başardılar. Başta yanık olmak üzere pek çok cilt hastalığının tedavisinde devrim yaratması beklenen bu yeni buluşun yakın gelecekte kullanıma girmesi bekleniyor. Empa Enstitüsü’nde yürütülmekte olan çalışma, cilt hastalıklarının tedavisi için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Deri Sadece Bir Organ Değil, Bir Kalkan

İnsan vücudunun en büyük organı olan deri, vücut ağırlığımızın yaklaşık %15’ini oluşturuyor ve bizi enfeksiyonlara, su kaybına ve sıcaklık değişimlerine karşı koruyor. Ancak cilt kanseri, kronik yaralar, otoimmün cilt hastalıkları ve ağır cilt yanıkları gibi pek çok sorunun henüz tam tedavisi yapılamıyor. Empa bilim insanları, bu hastalıkları anlamak ve etkili tedaviler geliştirebilmek için laboratuvar ortamında gerçek insan derisinin yapısal özelliklerini taşıyan yaşayan bir deri modeli üretmeye çalışıyor.

Giyilebilir Sağlık Teknolojisinde Devrim: Kendini Onaran Elektronik Deri Üretildi

Balıktan Jelatin, Jelatinden Yapay Cilt

Deri yalnızca hücrelerden değil, aynı zamanda bu hücreleri saran ve destekleyen ekstrasellüler matristen oluşur. Bu matrisi laboratuvar ortamında taklit edebilmek için araştırmacılar, hidrojeller adı verilen, yüksek oranda sıvı tutabilen özel polimerler kullanıyor. Bu hidrojeller, 3D yazıcılarla istenilen şekilde üretilebiliyor ve deri hücreleri bu yapının içine yerleştirilebiliyor.

Ancak bu malzemeler suyla temas ettiğinde genellikle şişiyor ve tasarlanan yapıyı bozabiliyor. Empa ekibi, bu sorunu doğadan ilham alarak çözdü: Morina, mezgit ve alabalık gibi soğuk su balıklarının derisinden elde edilen jelatin, çapraz bağlarla güçlendirilerek şişmeyen, 3D baskıya uygun bir hidrojel haline getirildi.

Gerçek Deriye En Yakın Model

Projeyi yürüten araştırmacı Kongchang Wei, bu hidrojellerin yalnızca araştırmalarda değil, yaraların ve pek çok cilt hastalığının tedavisinde de kullanılabileceğini belirtiyor. Balık jelatini, memeli hayvanlardan elde edilen benzer malzemelere göre daha düşük bağışıklık tepkisi riski taşıyor ve hastalık bulaştırma olasılığı daha az. Ayrıca kişiye özel kalınlık, şekil ve sertlikte üretilebilmesi sayesinde yara bakımında büyük avantaj sağlayabilir.

Balık Yüzme Kesesinden Üretilen Hidrojel Kalp Yetmezliği Tedavisinde Umut Vaat Ediyor

Wei, geliştirilen modelin sadece dış deri (epidermis) ve alt deri (dermis) katmanlarını değil, bu iki katman arasındaki bazal membranı da içereceğini belirtiyor. Bu yeni jel sayesinde bilim insanları, cilt hastalıklarını daha gerçekçi koşullarda inceleme ve yeni tedavi yöntemleri bulma olanağıda bulmuş olacak.

Yapay Deri ve Akıllı Yara Örtüleri

Empa Enstitüsü, balık bazlı hidrojel için patent başvurusu yapılmış durumda. Araştırmacılar şimdi, bu teknolojiyi kullanarak tam katmanlı yaşayan bir deri modeli oluşturmayı ve hastaların kullanımına sunayı hedefliyor. Aynı zamanda bu hidrojelin alışılmadık şişme özelliklerini de daha derinlemesine incelemeyi planlıyorlar. Empa ekibine göre bu proje, yakın gelecekte kişiselleştirilmiş yara örtüleri ve ilaç salınımlı cilt yamaları gibi tıbbi uygulamalara da kapı aralayabilir.