Deprem sonrası psikolojik ilk yardım nasıl yapılır? Öneriler

Kahramanmaraş’ta gerçekleşen ve 10 ilde büyük hasarlara yol açan şiddetli depremler nedeniyle çok sayıda insan hayatını kaybetti ve yüzbinlerce kişi depremin neden olduğu travmalarla başa çıkmaya çalışıyor. Deprem felaketinden kurtulan insanlara tıbbi ilk yardımın yanı sıra psikolojik ilk yardımın da yapılması çok önemlidir. Bu yazıda psikolojik ilk yardım konundaki temel yaklaşımlar hakkında bilgi vermeye çalışacağım.

Deprem gibi travmatik olaylardan hem doğrudan hem de dolaylı olarak etkilenen kişilerin üzüntü, şok ve korku gibi duygular hissetmesi normaldir. Ancak özellikle depremzedeler ve aileleri, depreme tanık olanlar, afet alanında çalışanlar, sağlık personeli ve ilk müdahale ekipleri için bu tür felaketler psikolojik düzeyde derin etkilere neden olabilir.

Psikolojik ilk yardım nedir?

Psikolojik ilk yardım, (PİY) doğal afet gibi travmatik olaylar yaşayan mağdurlara yardım etmeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu tür travmatik olaylardan etkilenen kişiler, fiziksel olarak hasar görmeseler dahi büyük duygusal sıkıntılar yaşayabilir. Psikolojik ilk yardım, felaketin meydana gelmesiyle birlikte ortaya çıkan stres, korku, umutsuzluk, keder, öfke ve suçluluk gibi duygularla başa çıkılması açısından çok önemlidir.

Psikolojik ilk yardım nasıl yapılır?

Travma sonrası kişiler yaşadıkları şoktan hem kısa vadede hem de uzun vadede psikolojik açıdan zarar görebilirler. Şahit oldukları korkunç sahneleri kafalarında canlandırmaya ve beklenmedik tehlikelerle ilgili kaygı yaşayabilirler.Bu nedenle travma geçirmiş kişilerin kendilerini tekrar güvende ve emniyette hissetmeleri açısından psikolojik ilk yardım çok önemlidir.

Psikolojik ilk yardım, travmadan etkilenen kişilerle doğrudan temas kuran kişiler tarafından öğrenebilir ve uygulanabilir. Travma yaşamış birinin sakinleşmesine ve ihtiyaçlarını karşılamasına ne kadar erken yardım ederseniz, kişi yaşadığı travma ile o kadar kolay başa çıkabilir. Psikolojik ilk yardımda amaç aşağıdakilerin yer aldığı bir ortam oluşturmak ve bunun devam etmesini sağlamaktır:

• Güvenlik
• Sakinlik ve rahatlık
• Bireyler arası bağlılık
• Güçlenme
• Umut

Psikolojik ilk yardım yapmaya hazır mısınız?

Psikolojik ilk yardım ile travmadan etkilenmiş kişilere yardım etmeden önce belli bir hazırlık yapmanız gerekir. Bu hazırlığın ilk aşamasında kendinizi değerlendirmeli ve durum için zihinsel olarak hazırlanmalısınız. Bu sayede kendinizi travmanın neden olacağı stresten koruyabilirsiniz. Bu nedenle kendinize şu soruları sorabilirsiniz:

• Daha önce benzer bir olayda çalıştım mı?
• Bu olayda çalışmak benim için zorluklara yol açabilir mi?
• Sağlık durumun bunun için uygun mu?
• Mevcut yaşam koşullarımda bu görevi yapmaya uygun muyum?
• Bu tür travmatik olaylarla çalışırken uygulanacak psikolojik stratejileri biliyor musun?

Psikolojik ilk yardım nerede uygulanabilir?

Afet alanları zorluklarla dolu olduğundan için temel psikolojik ilk yardım çalışmasını güvenli ve rahat olan her yerde yapabilirsiniz. Mümkünse sessiz ve sakin bir yer seçin. Ancak durumu özel vakalarda yardım verilecek kişinin hassasiyeti dikkate alınmalıdır. Afetzede başkalarının dinlemesinden veya tanık olmasından rahatsız olabilir.

Psikolojik ilk yardımdan önce şunlara dikkat edin

• Her insan kriz ve afetlere farklı şekillerde ve farklı zamanlarda tepki verirler
• Her afetzede psikolojik ilk yardıma ihtiyaç duymayabilir veya almak istemeyebilir
• Diğer bazı insanlar kendi başlarına idare edebilir
• Bazı kişiler ise yardıma ihtiyaç duyduklarını belli etmeyebilir veya ifade edemeyebilir
• Afetzedelere yaklaşırken tüm bu detayları dikkate almalısınız

Psikolojik ilk yardıma başlamadan önce olayın tüm yönlerini dikkate alın

Kendinizi değerlendirdikten sonra olayı tüm yönleriyle düşünmeli ve gideceğiniz bölgede karşılaşacağınız şeylere karşı hazırlıklı olmalısınız. Bunun için hazırlıklı olup olmadığınızı anlamak adına kendinize şu soruları sorabilirsiniz:

• Olay hakkında yeterli bilgim var mı? Ne oldu? Kaç insan etkilendi? Bilmem gereken başka şeyler var mı?
• Olaydan sosyokültürel olarak hangi insanlar etkilendi?
• Olay sonrası bölgedeki psikososyal hizmetlerden sorumlu olan yetkili kim? Planlamada hangi pozisyonda yer alacağım ve sorumlulukların neler olacak?

Psikolojik ilk yardıma nasıl başlamalı?

Psikolojik ilk yardım için hazır olduğunuza karar verdikten sonra aşağıda yer alan adımları uygulayabilirsiniz.

• İletişim kurun: Depremden etkilenmiş bir kişi için endişeleniyorsanız, onunla iletişim kurmak için iznini alın. Ona yaklaşırken duyarlı olun. Yanlış güvenceler sunmayın veya onlardan herhangi bir şey talep etmeyin. Onlara kendilerini nerede güvende hissedebileceklerini sorun. En zor koşullarda dahi kişinin kendisini rahat hissedebileceği bir yer bulmak önemlidir. Her neresi olursa olsun, iletişim kurduğunuzda en iyi ortamı yaratmış olacaksınız.
• Sakinleşmesini sağlayın: Travma sonrası kişinin sakinleşmesini sağlamak için onunla sakince konuşabilir ve onu dengeleyebilirsiniz. Ona nefesine odaklanması gibi basit bir hatırlatmalar yapmanız iyi gelir. Kişinin nefes alış ve verişine odaklanması, fizyolojik sistemlerinin düzenlenmesine yardımcı olacaktır.
• Temel ihtiyaçlarını karşılayın: Deprem gibi büyük felaketlerden sonra kişinin temel ihtiyaçlarını karşılamak çok önemlidir. Kişinin suya veya battaniyeye ihtiyacı olabilir. Veya yatacak bir yer bulmaya veya aile bireylerini aramasına yardım edecek birisine ihtiyacı olabilir. Bu kişiye ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olmak için elinizden geleni yapın. Bunu yaparken sakin ve dikkatli olmaya çalışın.
• Destek grupları oluşturmaya çalışın: Zamanı geldiğinde kişilerin öfke, korku ve üzüntülerini paylaşabilecekleri ve bunlarla başa çıkmayı öğrenebilecekleri destek grupları oluşturmaya çalışın. İnsanlarla yoğun duygularla nasıl başa çıkabileceklerine dair stratejiler paylaşarak iyileşmelerine yardımcı olabilirsiniz. Destek grupları ile insanlar birbirlerinden bir şeyler öğrenebilir ve geleceğe tekrar umutla bakabilirler. Psikolojik ilk yardımda yapmanız gereken şeylerin yanı sıra kaçınmanız gereken bazı şeyler de vardır.

Travma yaşayan kişilere yardım ederken nelerden kaçınmalı?

Travma yaşayan kişilere yardım ederken kaçınmanız gereken davranışlardan bazıları şunlardır:

• İnsanları, hikayelerini anlatmaları için zorlamayın. Sakin olmaya ve kişilerin ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanın.
• İnsanların hikayelerini başkalarıyla paylaşmayın.
• İnsanları eylemleri veya hisleri nedeniyle yargılamayın.
• İnsanlara, “Her şey iyi olacak” gibi yanlış güvenceler vermekten kaçının.
• İnsanlara ne düşünmeleri ve ne hissetmeleri konusunda talimatlar vermeyin.
• Tutamayacağınız sözler vermeyin.
• Bilmediğiniz konular hakkında ifadede bulunmayın.

Psikolojik ilk yardım, travmatik olay sonrası insanlara yardım etmenin en etkili yollarından bir tanesidir. Psikolojik ilk yardımda amaç, travma sonrası stres bozukluğunu engellemeye çalışmaktır. Bu sayede kişilerin gelecekte iç huzur, sakinlik ve umut duygularına sahip olarak yaşadıkları travmayı arkalarında bırakmalarına destek olmaktır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör