Dikkat demir eksikliği sandığınız hastalığınız talasemi olabilir

5 Mayıs 2017 | 27 Mart 2023 | Kategori: Akdeniz Anemisi, Kan Hastalıkları Print

Halk arasında ‘Akdeniz anemisi’ olarak bilinen kan hastalığı talasemi, çoğunlukla demir eksikliğine benzer bir tablo ile birlikte seyrettiğinden teşhis edilmesi kimi zaman çok gecikebiliyor. Hastalar talasemi taşıyıcılığının farkında olmadan yaşamlarına devam ediyor ve hastalık nedeniyle zarar görüyorlar. Oysa talasemi taşıyıcılarının belirlenmesi, sağlıklı kuşaklar ve toplum sağlığı açısından hayati öneme sahip. Kemik iliğinin kan yapmaması dolayısıyla ağır bir kansızlık biçiminde ortaya çıkan genetik bir kan hastalığı olan talasemi, halk arasında ‘Akdeniz anemisi’ ya da ‘Akdeniz kansızlığı’ olarak biliniyor. Türkiye’de Ege ve Akdeniz bölgesi gibi yerlerde daha sık görülen talasemi, çoğunlukla demir eksikliği anemisine benzer belirtiler gösteriyor. Hemotoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet İfran; talasemi ve talasemi taşıyıcılığı ile ilgili bilgi verdi:

Talasemi nedir? Talasemi anne ve babadan çocuklara geçebilen kalıtsal ama önlenebilir bir kan hastalığıdır. Daha çok Akdeniz bölgesinde görülen hastalık, genellikle bir yaşından önce solukluk, dalak büyüklüğü ve gelişme geriliği gibi belirtilerle ortaya çıkar. Zamanında teşhis edilmeyip iyi tedavi edilmeyen Talasemi nedeniyle hastalarda yüz kemiklerinde değişiklikler, demir birikimine bağlı kalp, karaciğer, pankreas gibi organlarda hasar oluşur. Talasemi sonucu anemi oluşmasına neden olan faktör kanda alyuvarların yapısında yer alan hemoglobin maddesinin yapımındaki kusurdur.

Türkiye’de anemi, özellikle menopoz öncesi kadınları etkileyen yaygın bir problem olarak ortaya çıkıyor. En sık görülen nedeni demir eksikliği olan anemi, yapısal olarak kırmızı kan hücresi (eritrosit) hacminin azaldığı anemi tipine neden oluyor.

Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Halsizlik, yorgunluk, saç, tırnak ve cilt bozulmalarına neden olan demir eksikliği anemisi, hayat kalitesini bozduğu için tanısının konulması ve tedavi edilmesi gerekiyor. Ayrıca daima kanama ile ilgili bir patolojinin sonucu ortaya çıktığı için altta yatan sebebin ortaya konması hayati önem taşıyor.
Toplumun yüzde 2’sinde görülen talasemi taşıyıcılığı da hücre yapısı olarak demir eksikliği anemisine benzer yapıda olduğu için ayrımının yapılması gerekiyor.

Tablolar birbirine karışıyor!

Talasemi taşıyıcılığı; yaşam süresini kısaltan, transfüzyona (kan veya bir kan ürününün doğrudan bireyin dolaşım sistemine verilmesi) bağlı bir hayata neden olabildiği gibi sadece eritrosit yapısının bozulduğu taşıyıcı form olarak da ortaya çıkabiliyor. Genetik bir sorun olması dolayısıyla tedavisi bulunmuyor.
Talasemi taşıyıcılığının hayat kalitesi üzerinde negatif bir etkisi olmadığı için tanısı çoğunlukla taramalar sırasında konuyor. Eritrosit sayısında artma, eritrosit hacminde azalma saptanırsa ileri incelemelerle tanısı konabiliyor. Ancak benzer tablo demir eksikliği anemisinde de görülüyor ve iki tablo birbirine karıştırılabiliyor.

Önce demir eksikliği sorunu giderilmeli

Demir eksikliği anemisi varlığında talasemi tanısı koymak zorlaşabiliyor. Bu nedenle; öncelikle demir eksikliğinin düzeltilip, talasemi ile ilgili hemoglobin elektroforezinin (proteinleri fiziksel özelliklerine göre ayıran bir yöntem) sonrasında yapılması gerekiyor.

Talasemi riskini azaltmak için çiftler, evlilik öncesinde mutlaka test yapılmalı

Sağlıklı kuşaklar için tanısı atlanmamalı

Hiçbir şekilde klinik yakınmaya neden olmayan talasemi taşıyıcılığı, zamanla değişen ve ağırlaşan bir tablo olarak seyretmiyor. Genetik bir bozukluk olan talasemi taşıyıcılığının tedavi edilmesi gerekmiyor. Ancak bu kişilerin saptanması, toplum sağlığı açısından hayati önem taşıyor. Talaseminin ağır formuna sahip, hasta çocukları olma ihtimaline karşı taşıyıcı bireyler, taşıyıcı birisiyle evlendiğinde bu çiftlere genetik danışmanlık verilmesi gerekiyor.