Kanser Tedavisindeki Kayıp Halka Bulundu: Timus Sağlığı Ölüm Riskini %44 Azaltıyor

Yapay zeka ile tomografi sonuçlarını analiz eden bilim insanları kanser tedavisinde ‘Kayıp Halka’ denebilecek çok önemli bir keşif yaptı. ESMO 2025 Kongresi’nde sunulan 3.476 kanser hastasını kapsayan geniş ölçekli bir uluslararası çalışmanın sonuçlarına göre, yapay zeka analizi, timus sağlığının immünoterapi başarısı ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu ortaya koydu. Daha yüksek timus skoru olan hastalarda hastalığın ilerleme riski %35, ölüm riski ise %44 daha düşük bulundu. Bulgular, akciğer, melanom ve meme kanseri dahil birçok tümör tipinde timus sağlığının güçlü ve çok önemli bir biyobelirteç olduğunu gösterdi.

‘Yapay zeka kanser tedavisinde devrim niteliğinde sıçramalara neden olabilir.’ Eminim son zamanlarda buna benzer pek çok değerlendirme duymuşsunuzdur. Pratikte henüz pek bir karşılığı yokmuş gibi görünen ve daha çok uzak bir geleceğe atıfta bulunan ‘sağlıkta yapay zeka geyikleri’ bir süredir sıkıcı olmaya başlamıştı. Ancak Berlin’de düzenlenen 2025 Avrupa Tıbbi Onkoloji Derneği (ESMO) Kongresi’nde sunulan yeni bir çalışma, yapay zekanın sadece ilaç araştırmalarında değil aynı zamanda hastalıkların zayıf noktalarını tespit etmekte de hayati bir rol oynayabileceğini kanıtladı.

Kanser Karşı Truva Atı: Peptid Nanotüpler, İlaç Dirençli Tümörleri Bile Yok Edebiliyor

Kanser Tedavisi için Aranan Cevap Bağışıklık Sisteminde mi Saklı?

Onkologlar yıllardır PD-L1 ekspresyonu veya tümör mutasyon yükü (TMB) gibi tümöre dayalı biyobelirteçleri, hangi hastaların immünoterapiden fayda görebileceğini tahmin etmek için kullanıyor. Ancak bu göstergeler hikâyenin yalnızca bir kısmını anlatıyor. Peki ya yanıtın anahtarı, tümörün içinde değil de bağışıklık sisteminin kalbinde, yani göğüs kemiğinin arkasında yer alan ve T hücrelerini “eğiten” timus bezinde saklıysa?

ESMO 2025 Kongresinde sunulan bu ilginç çalışma, timusun immünoterapi yanıtının “eksik halkalarından biri” olabileceğini öne sürüyor. Binlerce bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüsünü analiz eden araştırmacılar, timusu daha sağlıklı olan kanser hastalarının, immün kontrol noktası inhibitörleriyle (IKNI- immune checkpoint inhibitors) tedavide belirgin şekilde daha iyi sonuçlar elde ettiğini gösterdi.

Bağışıklık Sistemi Denklemine Yeni Bir Bakış

İmmün kontrol noktası inhibitörleri kanser tedavisinde çok önemli bir aşama olduğunu ancak bazı hastalarda tedaviye yanıtın hâlâ sınırlı olduğunu söyleyen çalışmanın başyazarı ve Boston Mass General Brigham Sağlıkta Yapay Zeka Programı Başkanı Prof. Dr. Simon Bernatz, PD-L1 veya TMB gibi mevcut biyobelirteçlerin tümör özelliklerine odaklandığını ancak hastaların bağışıklık kapasitesini göz ardı ettiğini belirterek şu bilgileri paylaşıyor:

Yapay zeka kanser tanı ve tedavisinin kaderini değiştirebilir mi?

“İmmünoterapi, T hücrelerini serbest bırakmaya dayanır. T hücrelerinin olgunlaştığı yer ise timustur. Çalışmamız, timus sağlığının farklı kanser türlerinde immünoterapi sonuçlarıyla yakından ilişkili olduğunu gösteriyor.”

Yapay Zeka Tıp Bilimini Yeniden Şekillendiriyor

Bu hipotezi test etmek için Prof. Dr. Bernatz ve ekibi, rutin toraks BT taramalarından timus sağlığını ölçebilen derin öğrenme tabanlı bir algoritma geliştirdi. Bu YZ aracı, timusun boyutunu, şeklini ve doku yoğunluğunu değerlendirerek bir “timus sağlık skoru” oluşturdu. Bu sistem, akciğer, melanom, böbrek ve meme kanseri dahil olmak üzere immün kontrol noktası inhibitörleriyle tedavi edilen 3.476 hastadan oluşan bir kohorta uygulandı.

Yaşayan Turuva Atı: Bakterilere Gizlenen Virüsler Kanser Tedavisinde Başarılı Oldu

Küçük hücreli dışı akciğer kanseri hastalarında (n=1.218), daha yüksek timus sağlığı skoruna sahip olanlarda hastalığın ilerleme riski %35 ve ölüm riski %44 (HR 0.56; %95 GA 0.46–0.68) oranında daha düşük bulundu. Bu ilişki, PD-L1 ekspresyonu ve TMB değerlerine göre düzeltme yapıldıktan sonra bile geçerliliğini korudu, yani timus sağlığı, klasik tümör biyobelirteçlerinin ötesinde ek öngörü değeri sunuyor.

Biyolojik Doğrulama: TRACERx Verileriyle Uyumlu

Elde ettikleri bu çok heyacan verici bulguları teyid etmek isteyen ekip, bunları tedavi-naif küçük hücreli dışı akciğer kanseri hastalarını kapsayan prestijli TRACERx çalışmasındaki verilerle de karşılaştırarak doğruladı. 464 katılımcıda yapılan T hücresi reseptör (TCR) dizileme ve plazma proteomik analizleri, timusu daha sağlıklı olan hastalarda TCR çeşitliliğinin ve adaptif bağışıklık sinyallemesinin daha güçlü olduğunu gösterdi; bu bağışıklık sisteminin yanıt vermeye hazır olduğunun göstergesidir.

ESMO 2025 Kongresi için yaptığı değerlendirmede timus sağlığının kişiselleştirilmiş onkolojide hasta sınıflandırması için büyük bir potansiyele sahip olduğunu belirten Prof Dr. Bernatz, “Bu kavramın klinik uygulamada doğrulanması için randomize klinik çalışmalara ihtiyaç var. Ancak timus sağlığının, mevcut tümör odaklı biyobelirteç panellerinden eksik olan unsurlardan biri olduğunu ve hastanın bağışıklık sistemini karar süreçlerine dahil edebileceğini düşünüyoruz” dedi.

Prof. Dr. Mecit Kantarcı: Yapay Zekâ Destekli MR ile Kanser ve Alzheimer Teşhisinde Yeni Bir Dönem Başlıyor

Kanser Tedavisi için Hayati Öneme Sahip Yeni Bir Biyobelirteç

Çalışmanın bulgularını analiz eden Fribourg Üniversitesi Onkoloji Profesörü Dr. Alessandra Curioni-Fontecedro, sonuçları şöyle yorumladı: “Bu bulgular çok önemli ama yine de immünoterapi uygulanan hastalarda timus sağlığının değerlendirildiği prospektif çalışmalara ihtiyaç var. Ancak doğrulama kohortunun eklenmiş olması, çalışmanın güvenilirliğini artırmış. Timus sağlığı rutin olarak değerlendirilmemesine rağmen, göğüs BT taramaları kanser hastalarında zaten sıklıkla yapılıyor. Sonuç olarak, bu bulgular, bağışıklık sisteminin merkezi organı olan timusun kanser tedavisinde göz ardı edilmiş potansiyelini yeniden gündeme getiriyor.”

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör