Sınırları belirgin, pembe-kırmızı, kabarık,kaşıntılı, 24 saatte kaybolan ödemli papül ve plaklarla seyreden allerjik bir hastalık. Ürtiker Hipokrat zamanından beri bilinmektedir. Bu terimin, dokunulduğunda kızarıklık ve kaşıntıya neden olan, ısırgan otu “urtica ureus” un bir türevi olduğu kabul edilmektedir. Ürtiker kaşıntı, kızarma, kabarma ve kaybolma bulgularıyla seyreden papül ve plaklarla karakterize hastalıktır. Anjiödemli veya anjioödemsiz, insanlar hayatlarının bir evresinde, %15-25 oranında ürtiker atağı geçirme ihtimali taşımaktadır. %30 vaka kronikleşir.
Bütün ırkları ve cinsleri etkiler. Akut ürtiker genellikle çocuklarda ve genç erişkinlerde gözlenirken, kronik ürtiker yetişkinleri ve özellikle de kadınları daha sık etkilemektedir. Ürtiker 24 saat içinde; kaşınır, kızarır, kabarır, kaybolur.
Hastalara yönelik yazımız aşağıdadır:
Ürtiker (kurdeşen) nedir? Neden olur, ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi
Ürtiker papülü (eritem-ödem) epidermis ve papiller dermise yerleşir. Anjioödemde dermisin alt kısmı ve subkutis tutulur.
Eritem-ödem özellikleri
Değişik çaplarda çevresi eritemli-ödemli papül ve plaklar, eşlik eden kaşıntı-bazen yanma hissi vardır. Aniden başlayıp kaybolması önemlidir = 1-24-48 saat içinde.
Anjioödem özellikleri
Alt dermis ve subkutiste ani ödem, kaşıntı yerine ağrı, sık mukoza tutuluşu, urtikaya göre geç iyileşme vardır = 72 saat içinde.
Ürtiker Patogenez
İmmünolojik mekanizma (IgE’ye bağlı); mast hücre degranülasyonu sonucu histamin, seratonin, bradikinin, lökotrienler, prostoglandin, mediyatör salınımı vardır. Nonimmünolojik mekanizma (fizik ajanlar, ilaçlar); vasküler permeabilitede artış, plazma ve mediatör sızması sonucu dermiste ödem oluşur.
Patogenez – İmmünolojik nedenler:
Tip I: IgE aracılıklı: Besinler; kuruyemişler, sebzeler, meyveler, kabuklu deniz ürünleri, balık, süt yumurta, soya, buğday. Organik maddeler; koruyucular, lateks, hymenoptera. İlaçlar; penisilin, sefalosporin, aspirin, NSAID. Aeroallerjenler; ev tozu akarları, polenler, küf mantarları, hayvan tüyleri.
Tip II: Antijen aracılıklı sitotoksik: transfüzyon reaksiyonu.
Tip III: Antijen-Antikor kompleksi aracılıklı: serum hastalığı.
Tip IV: Geç tip aşırı duyarlılık: ilaçlar, besinlerin işlenmesi, hayvanlarla karşılaşma. Otoimmün: hashimoto hastalığı, Sistemik lupus erythematosus, vaskülitler, hepatit. Enfeksiyonlar: viral (cytomegalovirus, epstein-barr, hepatitis), parazitik, fungal, bakteriyel.
Patogenez – İmmünolojik olmayan nedenler:
Fiziksel uyaranlar: güneşe maruziyet, su, yüksek veya düşük sıcaklık, geç basınç (örn, ağır sırt çantası), vibrasyon.
Doğrudan mast hücre degranülasyonu: opiatlar, vankomycin, aspirin, radiokontrast madde, dextran, kas gevşeticiler, safra tuzları, NSAII.
Yüksek oranda histamin içeren yiyecekler: çilek, domates, yumurta, midye, yengeç, peynir, ıspanak, patlıcan.
Genel ürtiker patogenezi
Histamin salınımına neden olan en önemli mekanizma tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Doku mast hücrelerine ve bazofillere bağlanmış olan IgE antikorları spesifik antijenle tekrar karşılaşıp birleşince aralarında çapraz bağ oluşur. Bu çapraz bağların oluşması ile mast hücrelerinde degranülasyon olur ve hücre membranında fosfolipaz A2 uyarılarak araşidonik asit yapımı başlar. Degranülasyon ile histamin, eozinofil,nötröfil kemotaktik faktörler (ECFa, NCF) ve nötral proteazlar salınır. Gıdalardan proteinler ve katkı maddeleri Ige’ye bağlı mekanizmalarla ürtiker yaparlarken yumurta, çilek, deniz kabukluları non immunolojik yolla histamin salınımına neden olurlar.
Morfin, kodein, kinin, aspirin, gibi ilaçlarda nonimmunolojik yolla histamin salınımına neden olurlar. Antijenler deriye temas yoluyla da ürtiker oluşturabilirler.Bir gıdaya aşırı duyarlı olan bir çocuk o gıda ile temas edince ürtiker gelişebilir,ayrıca artropot tüyleri, çeşitli kimyasallar deriye temasla mast hücrelerinden direkt histamin salınımına neden olabilirler.
Ürtiker Sınıflaması
Akut ürtiker: 6 haftadan kısa sürer. Etkenler; en sıklıkla viral enfeksiyonlardır (%28-62), çocuklarda besinler %3-15, ilaçlar (penisilinler). Genel toplumdaki sıklık %15-25, atopik kişilerde ise ~%50.
Kronik ürtiker: 6 haftadan uzun süre devam eder. Etyoloji; fiziksel etkenler, besin katkı maddeleri, besinler, ilaçlar, otoantikorlar (tiroid otoantikorları), viral enfeksiyonlar (hepatit A, hepatit B, helicobacter pylori, parazitler), enfeksiyon dışı inflamatuar durumlar (gastrit, özofajit, safra hastalıkları), otoimmün hastalıklar, maligniteler.
Etyolojik faktörler: fizik ajanlar, psişik sebepler,gebelik, malignite, metabolik hastalıklar, kollajen doku hastalıkları, genetik faktörler (herediter anjioödem, ailevi soğuk ürtikeri).
Ürtikerde 6 “I” etyolojik ajan ajanlar: Ingestans (gıdalar), Injectans (ilaçlar), Insects (böcek sokması), Inhalants (kontaktan ve inhalanlar), Infections (infeksiyonlar), Internal diseases (iç hastalıkları).
Ürtikere neden olan yiyecekler
Meyve (muz, çilek kivi), kabuklu yemiş, soya, deniz ürünü, baharat, süt ürünleri, çay, çikolata, benzoik asit, azo boyaları.——-Yiyeceklerimizin içerisinde değişik renklendiriciler, antioksidanlar, ilaçlar, hormonlar ve enzimler bulunabilmektedir. Bu maddeler immünolojik yoldan başka, çok sayıda değişik mekanizmayı harekete geçirerek birtakım istenmeyen etkilere yol açabilmektedirler.
Kronik ürtikere neden olan ilaçlar
Aspirin, penisilin, kodein-morfin, oral kontraseptifler, ACE inhibitörleri, NSAİİ (indometazin), antidepresanlar, antiepileptikler, radyokontrast madde.
Ürtiker tanısında sorulması gerekenler
Başlangıç, lezyonların süresi, gün içindeki seyri, şekli, çapı, dağılımı, anjioödem varlığı, subjektif yakınma, ailesel atopi/ürtiker anemnezi, önceki allerji, enfeksiyon, eşlik eden hastalık, fiziksel etken, egzersiz, ilaç, gıda, sigara, meslek-hobiler, tatil, yolculuk, cerrahi implant, böcek reaksiyonu, mens ilişkisi, tedaviye yanıt, stres, yaşam kalitesine etki.
Ürtikerde ayırıcı tanı
Viral hastalıklar, urtikeryal vaskülit, sifiliz ikinci dönem, psöriazis, erizipel, eritem multiforme, bülloz pemfigoid, eritema anulere santrifigum, egzema.
Ürtiker tedavisi
Tanısı kolay tedavisi zor bir hastalıktır. Etken tesbit edilmeli. Hasta bilgilendirilmeli. Tetikleyici faktörlerden kaçınılmalı.
Anjioödemde: adrenalin (subkutan, nefes darlığı varsa), damar yolu açılmalı, sistemik kortikosteroid (IV), sistemik antihistamin (IV), gereğinde oksijen verilir ve trakeostomi yapılır.———-Ürtikerde şunları verebiliriz; antihistaminikler, steroid, dapson, lökotrien antagonistleri, siklosporin, UVB.
Non-sedatif AH’ler: cetirizine, levocetirizine, desloratadine, fexofenadine, rupatadine, loratadine verilebilir. gerekirse doz 4 kata kadar arttırılır.
Hafif Akut Ürtiker Tedavisi
Antihistaminik tablet verilir. Veriliş özellikleri; D:IB, S: 1×1 gece. 2 gün içerisinde kontrol sağlanamazsa doz iki katına çıkılır. 2 gün içerisinde kontrol sağlanamazsa sedatif antihistaminik eklenir, uzmana yönlendirilir.
Orta şiddette akut ürtiker tedavisi
1-Antihistaminik ampul; D:IB, S: 2×1 ampul i.m. 2-Antihistaminik tablet; D:IB, S: 2×1. 3-Kortikosteroid ampul (40 mg); D:IB, S: 1 ampul i.m. (yeterli değildir).
Şiddetli akut atak tedavisi
1-Damar yolu açılır. 2-Antihistaminik ampul i.v. yavaş enjeksiyon/infüzyon yapılır. 3-Akut etkili steroid i.m. / i.v. / infüzyon yapılır. 4-1/2 veya 1/4 adrenalin s.c. (0.25, 0.5, 1.0 mg/ml) verilir. 5-Laksatif veya mide yıkaması. 6.-Entubasyon, trakeostomi.
Kronik ürtiker tedavisi
1-Non-sedatif ve sedatif antihistaminik. 2-Non-sedatif antihistaminik x 2. 3-Kısa süreli kortikosteroid (gerekirse). Sonuç alınamazsa uzmana yönlendirilir.
YAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Dr. Enes Başak
Aile Hekimliği
Benzer Yazılar
Alerji nedir, kimlerde görülür? Belirtileri, testi ve tedavisi
Ürtiker (kurdeşen) nedir? Neden olur, ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi
Aspirin nedir, neye iyi gelir? Kullanımı, faydaları ve zararları
Prof. Dr. Şahiner: Her dört çocuktan biri akut ürtiker atağı geçiriyor!
Arveles, ağrı kesici nasıl kullanılır? Dozu ve yan etkileri
YORUMUNUZ VAR MI?
Benimde oglumda var 14 yaşında birden vücudunda kaşıntı ve kabarıklar oluşuyor cilt doktoruna götürdüm yüksek derecede alarji reeksiyonu var dedi ilac verdi ama hic faydası olmadı vücudu kaşınıyor kırmızı kabarcıklar oluşuyor iki üç saat sonra kendiliginden geçiyor ve yine tekrarlıyor 6 aydır böyle ne yapmalıyız lütfen yardımcı olun
Çaresini bulduysanız yardımcı olurmusünüz 3 gündür bendede olmaya başladı
Rabbim tüm hastalara şifa versin inşallah yaklaşık 5yıldır bu hastalıkla uğraşıyorum tüm hayatımı engelledi iğneyle yaşıyorum nerdeyse gitmediğim hastane kalmadı işe gittiğimde bile kaşıntıdan göz şişmesine kadar en ağır şekilde yaşıyorum ve eve dönüyorum bu hastalığı yenen varsa bana ulaşırsa sevinirim
Merhabalar benim de 2 yaşındaki oğlumda oluştu napcam bilmiyorum akşam oluşuyor sabah kayboluyor cokta ateşi oluyor ne yapmam gerekiyor yardımcı olursanız sevinirim
arkadaşlar ben manisalıyım urtiker benim bütün sosyal hayatımı berbat etti şu an hala izmir yeşilyurt hastenesinde aylık iğne vuruluyorum iğne çok pahalı tek tedavi yöntemi insan vucuduna göre kullanım süresi değişiyor kortiziyonlu ilaç değil doktor adı ferda bilgir bakabilirsiniz çoğu ütriker hastası bu iğneyi bilmiyor iğne çok pahalı olduğu için… Devamını oku »
Xolair mi kullaniyorsun
Merhaba benim kızımda da var aynısı bizim Dr ımız “kesinlikle iğne yaptırma , organik çörek otu yağı içmesini söyledi, kaşınan yerlere de organik Hindistan cevizi yağı sür” dedi. Belki sizde bunlardan şifa bulursunuz
Arkadaşım, iğnenin adını verebilirmisin.
Merhaba ben 17 yaşındayım ve kendimi bildim bileli ürtiker hastasıyım bu hastalığı yaşayabileceğim en yüksek sınırda yaşıyormuşum ne kadar doktora Gitsemde test yaptırsamda bir şey olmadı ve hala devam ediyor bazen öyle oluyor ki yüzüm tanınmayacak hale geliyor yardımcı olursanız çok sevinirim
Bir ara ben de tedavi gördüm. İlk doktora gittiğimde bana antihistaminiklerle beraber mide ilacı da verdi. Kızdım benim midem taş gibi ne bu diye başka dr.a gittim. Beni bir güzel dinledi, muayene etti, ilaçlarımı yazdı. Eczaneye gittin ilaçlarımı alıyorum aynı mide ilacını o da yazmış. Neyse tabiki kullanmadım. Çok biliyorum… Devamını oku »
Alah rızası için ilacın adı neeee
Kardes bende 3 senedir var bu ultiker xolair ignesi kullaniyorum ayda bir igne gercekten cok pahali
Merhabalar. Oncelikle allah her hastaliga ve her hastaya acil şifalar versin inşallah. Bende 11 kasım 2016 cuma aksamindan beri urtiker hastaligiyla savasiyorum. Bakirkoy acil , beylikduzu acil , sirp pirgic ermeni hastanesi gogus hastalıkları ,cerrahpasa dermatoloji , lepra deri hastaliklari hastahanesi dahiliye polikliniklerine gittim. Ayrica 1.5 yildir fibromiyalji tedavisi goruyorum.en… Devamını oku »
Benim kardeşimde bu hastalığa yakalandı 4 yıldır çekiyoruz kortizonlu iğneler yıyiyo bu da zararlıymış her ay yeniliyor napmamız gerekiyo
Sonuc buldunuzmu
Arkaslar bende 8 aydır bu lanet hastalıkla uğraşıyom,, ilk 6 ay beni yedi bitirdi. Herşeyi denedim ve bütün bu yukarıda yazan arkadaşların çare bulduklarını daha öncede denedim olmadı. Anladığım kadarıyla bu ürtiker her insanda değişik reaksiyon veriyor ve ürtekiri tetikleyen değişik sebebler var. Ben nezaman acı yesem fena azdırıyor ve… Devamını oku »
kronik (yani 6 haftadan fazla ütiker olan hastalar arasın ilacını soyleyim
Nasil ulascaz
Bende 3 senedir var ne yapamam lazim
Altıhafata olamadı ama ilacını sir
Slm kronik ürtiker hastasiyim ilacı yazarsanız sevinirim
Bu ilacı ögrenebilirmiyim. telermen@hotmail.com
ne dır bunun ilacı sana zahmet yazarımızın
Deloday ilacı her akşam yemekten sonra kullanırsan hiçbirşey olmuyor ben genellikle aksattığım için fayda görmüyorum ama aksatmadıpım zamanlarda hiç çıkmadı tavsiye ederim
Arkadaşlar bundan 4 yıl önce bu alerjik rahatsızlıkla uğraştım dudaklarıma kadar alerji oluyordum üstelik doktora gidene kadar alerjik geçiyordu evde tekrar başlıyordu ne kadar ilaç kullandıysam ne kadar iğne yediysem faydali olmadı 2 sene uğraştım sonra bir tanıdığımız bana Ayranı önerdi ben hiç ciddiye almadım yani o kadar ilaç iğne… Devamını oku »
demekki hastalığınızın ana kaynağı bağırsağınızdaki faydalı bakteri sayısının yetersiz olmasıymış.Bağısak geçrgenliğiniz artmış ve gıda intoleransı oluşarak vücutta bağırsaklardan geçen toksik özellikli moleküllere karşı vücudunuzda histamin artarak alerjik reaksiyonlar geçirmişsiniz.Doğal yoğurttan yapılan ayran tükettiğinizde faydalı probiyotik bakteri sayısını arttırdığınız için bağırsak geçirgenliğiniz azalmış.arada probiyotik takviyesi almalı ve sık sık yoğurt tüketerek… Devamını oku »