Yazma ve okuma zorluğu: Disleksi nedir, tedavisi mümkün mü?
Disleksi, İngiliz Doktor W.P Morgen tarafından 1986 yılında tanımlanmış bir rahatsızlık olup, o tarihten günümüze kadar rahatsızlığın tanımı birçok kez değişmiştir. Disleksinin günümüzde kabul gören tanımı; “Okuma, heceleme ve yazma becerilerinde meydana gelen nörogenetik kökenli bir farklılıktır.” Disleksi, doğumla başlayan ve tedavi edilmezse ömür boyu devam eden bir rahatsızlıktır. Disleksi, bazı kaynaklarda öğrenme bozukluğunun bir çeşiti olarak geçse de bunun eğitimle veya zekayla ilgili bir sorun olmadığı artık biliniyor. Disleksi, gelişmiş batı ülkelerinde kimi zaman okul öncesi, kimi zamanda ilkokul çağlarında fark edilerek gerekli önlemler alınıyor.
Yapılan araştırmalar genetik mutasyona işaret ediyor
Yapılan araştırmalar disleksi rahatsızlığının birçok gende meydana gelen mutasyonlardan (polygenetik) kaynaklandığına işaret ediyor. Her nekadar tüm mutasyonların yeri tam olarak tespit edilemese de bu konuda aday genlerin 2, 3, 6, 18, 15. ve 18. kromozomların üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
DCDC2 Geni ve Disleksi
2006 yılında Alman ve İsveçli araştırma grubu tarafından yapılan bir araştırmada 6. kromozomda DCDC2 geni üzerinde birde fazla noktasal mutasyon olduğu tespit edildi(1).
DCDC2 Geninin görevi nedir?
Bu gen, beynin gelişimi sırasında özellikle sinir hücrelerinin beyne doğru hareketi esnasın rol oyanayan önemli bir gendir. Gerek bu Gen, gerekse ilgili diğer Genlerde meyadana gelen mutasyon vaya mutasyonlar bazı proteinlerin normalden farklı sentezlenmesine, bunun da beynin işitsel-görsel algıların bulunduğu merkezlerde fonksiyonel bozuklukların oluşmasına, bu bozuklukların da yazma ve okuma esnasında harf ve kelimelerin eksik veya yanlış yazılmasına veya okunmasına sebep olur.
Özetleyecek olursak: Disleksiye sebep olan mutasyonlu gen veya genleri taşıyan kişilerin beynine gelen bilgiler mutasyon nedeni ile doğru değerlendirilememekte, bu da gramatik kurallara göre yazma ve okumayı zorlaştırmakta.
Genetik yapı rahatsızlığı ne oranda etkiliyor
Araştırmalar, okuma zorluğu bulunanların %50’sinin, gramatik yazma zorluğu bulunanların ise %60 nın genetik nedenlerden kaynaklandığına işaret ediyor. Ayrıca araştırmalardan elde edilen başka bir ilgi çekici sonuç, genetik nedenlerden kaynaklanan disleksinin erkeklerde iki kat daha fazla görülmesi.
Disleksinin sınıflandırılması
International Classification of Diseases(ICD) ve Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) yapmış olduğu sınıflandırmaya göre Disleksi dört ana gruba ayrılıyor.
- Okuma ve heceleme bozukluğu (F81.0)
- Yazım bozukluğu (F81.1)
- Aritmetik bozukluk (F81.2)
- Kombine bozukluk (okuma, yazma ve aritmetik bozuk) (F81.3)
Disleksi bir zeka geriliği değildir
Toplumda birçok kişi, hatta eğitimcinin disleksi diye bir rahatsızlığın olduğundan habersiz olması bu kişilerin öğrenme-engelli sınıfına konmasına sebep oluyor. Oysa yapılan araştırmalar Disleksi olan kişilerin öğrenme engelli olmadığı hatta bazılarının ortalamanın üzerinde bir zekaya sahip olduğunu gösteriyor. (2) (3)
Multipl skleroz (MS) nedenleri ve tedavisindeki yeni bilimsel gelişmeler!
Disleksi olanların içerisinde oldukça fazla yetenekli ve üstün zekalı var
Ressam ve grafiker Ron Davis de Disleksi rahatsızlığı bulunan ünlülerden. Ron Davis, Disleksiyi Dezoryantasyonun bir türü olarak tanımlamakta ve Legasthenie als Talentsignal adlı kitabında, dezoryantasyonun doğal yeteneği geliştirdiğini, resim yapmaya, matematiksel düşünmeye ve objeleri 3 boyutta algılayıp değerlendirmeye yatkın olduklarını belirtiyor.
Tarihte ve günümüzde tanınmış Disleksiler
Bazıları nobel ödüllü bilim insanı, sanatcı, politikacının hayattayken yazdığı mektuplar ve tuttuğu notların incelenmesiyle yapılan araştırmalar, bu kişilerin büyük bir ihtimalle Disleksi olduklarını düşündürüyor.
Tanınmış ünlü Disleksiler
Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Charles Darwin, Thomas Alva Edison, Alexander Graham Bell, Mozart, Agatha Christie, Johann Wolfgang von Goethe, Jules Verne, Ernest Hemingway, Napoleon Bonaparte Alfred Hitchcock.
Dustin Hoffman, Jack Nicholson, John Lennon, Tom Cruise, Michael Jackson, Tommy Hilfiger, Diego Maradona, Picasso ve daha yüzler tanınmış yetenekli, hatta dahi derecesinde kişiye Disleksi tanısı konmuştur. (4) (5)
Okuma ile ilgili hakkında hazırlanmış diğer makale
Okuma beyin aktivitesini artırıyor
Mehmet Saltürk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
https://blog.uni-koeln.de/saltuerk
++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
- The role of gene DCDC2 in German dyslexicshttp://link.springer.com/article/10.1007/s11881-008-0020-7/fulltext.html?null
- Albert Einstein’s dyslexia and the significance of Brodmann Area 39 of his left cerebral cortex
- Artistic talent in dyslexia—A hypothesis
- List of people diagnosed with dyslexia https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_people_diagnosed_with_dyslexia
- Berühmte Legastheniker/innen
YAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Mehmet Saltuerk
Genetik
Disleksi nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri
Dikkat! Okuma yazmayı geç öğrenme disleksi habercisi olabilir
ithal doktor kanun hükmünde kararname
YORUMUNUZ VAR MI?
Bu yazıyı göndermeden önce defalarca okuyup kontrol etmeme rağmen yine de birkaç hata yapmışım? Birincisi ilk cümledeki tarih 1896 olması gerekiyordu.
İkincisi, link için yazmış olduğum kısa cümlede anlaşılmaz bir hata olmuş.
Kesin fark etmediğim daha fazla hata vardır.
Kimbilir bende de Disleksi vardır 🙂