Zona Aşısı Kalp Damar Hastalıklarını da Önlüyor!

Yazan Tuba Günvar

8 Mayıs 2025 | Kategori: Güncel / Literatür Print

Güney Kore’de yapılan geniş kapsamlı bir araştırma, zona (herpes zoster) aşısının yalnızca ağrılı döküntülerle seyreden bu viral bir enfeksiyonu değil, kalp-damar hastalıklarını da önleyebileceğini ortaya koydu. European Heart Journal dergisinde yayımlanan bu çalışmada 50 yaş ve üzeri 1,2 milyondan fazla kişiden elde edilen veriler analiz edildi ve sonuçlara göre, zona aşısı olan kişilerde kalp krizi, felç ve kalp yetmezliği gibi kardiyovasküler olayların riski %23 oranında daha düşük bulundu. Etki, özellikle erkeklerde, 60 yaş altındaki bireylerde ve sağlıksız yaşam tarzına sahip kişilerde daha da belirgin. Koruyucu etki ilk 2-3 yıl daha güçlü olsa da toplamda 8 yıla kadar sürüyor.

Zona, Sadece Cilt Sorunu Değil

Araştırmayı yöneten Kyung Hee Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Dong Keon Yon, “Zona yalnızca ağrılı bir döküntüye yol açmakla kalmaz; kan damarlarında hasar, iltihaplanma ve pıhtı oluşumuna neden olarak kalp hastalıklarını da tetikleyebilir,” diyor. Bu nedenle, zona aşısının dolaylı yoldan kalp sağlığına da katkı sağlayabileceği düşünülüyor.

En Kapsamlı Araştırmalardan Biri

Çalışma, 2012 ile 2021 yılları arasında Güney Kore’de yaşayan 50 yaş ve üzerindeki 2 milyondan fazla kişinin verilerini kapsıyor. Ulusal sağlık sigortası, aşı kayıtları ve rutin sağlık muayenelerinin birleştirildiği veri setiyle araştırmacılar, aşılanan ve aşılanmayan bireylerin uzun vadeli sağlık sonuçlarını karşılaştırdı ve canlı zoster aşısı (zayıflatılmış zona virüsü içeren aşı) uygulanan kişilerde; majör kalp olaylarında ve kalp yetmezliğinde %26 azalma, koroner kalp hastalığında %22 azalma, inme riskinde %24 azalma ve ritim bozukluklarında %21 azalma tespit ettiler. Koruyucu etkinin en yüksek olduğu dönem, aşılama sonrası 2–3 yıl arasında gözlense de etkinin 8 yıla kadar sürdüğü saptandı.

Zona nedir, neden olur? Zonanın belirtileri ve tedavisi

Kimler Daha Fazla Yararlanıyor?

Zona aşısının kalp sağlığına etkisi erkeklerde, 60 yaş altı bireylerde, sigara içen, alkol kullanan veya hareketsiz yaşayan kişilerde daha güçlü şekilde görüldü. Aynı zamanda düşük gelirli ve kırsalda yaşayan bireylerde de belirgin koruyucu etki sağlandı. Bu sonuçlar, aşılamanın sağlık eşitsizliklerini azaltabilecek bir kamu sağlığı stratejisi olarak değerlendirilebileceğini gösteriyor.

Rekombinant Aşılar da İncelenecek

Bu çalışmada kullanılan aşı, zayıflatılmış canlı virüs içeriyor. Ancak birçok ülkede artık rekombinant (canlı olmayan) zona aşıları tercih ediliyor. Prof. Yon ve ekibi, bu yeni nesil aşıların kalp sağlığı üzerindeki etkilerini de incelemeyi planlıyor.

Araştırmanın Özeti

Canlı Zoster Aşısı ve Kardiyovasküler Sonuçlar: Güney Kore Genelinde Yapılan Ulusal Bir Çalışma

Arka Plan ve Amaç: Herpes zoster (zona) enfeksiyonu ile kardiyovasküler olaylar arasındaki olası ilişkiye rağmen, canlı zoster aşısının kardiyovasküler sonuçlara etkisini araştıran çalışma sayısı sınırlıdır. Bu geniş kapsamlı, uzun süreli takipli, toplum temelli kohort çalışması, canlı zoster aşısı ile çeşitli kardiyovasküler hastalıklar arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır.

Stanford Üniversitesi’nden Heyacan Yaratan Keşif: Zona Aşısı Demans Riskini Azaltıyor

Yöntemler: Güney Kore’de 50 yaş ve üzerindeki bireylerin (n = 2.207.784) verileri 1 Ocak 2012 – 31 Aralık 2021 tarihleri arasında toplanmıştır. Veriler, Kore Sağlık Sigortası İnceleme ve Değerlendirme Servisi’nin ulusal sigorta kayıtları, Kore Ulusal Sağlık Sigortası Servisi’nin sağlık muayene sonuçları ve Kore Hastalık Kontrol ve Önleme Ajansı’nın canlı zoster aşısı kayıtları birleştirilerek elde edilmiştir. Aşı olan bireylerde, olmayanlara kıyasla kardiyovasküler hastalık gelişme riski değerlendirilmiştir. Birincil sonuç, Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD-10) tanı kodlarına dayalı kardiyovasküler hastalık riskidir. Eğilim skoru temelli örtüşmeli ağırlıklı kohortlarda Cox orantısal risk modelleri kullanılarak toplam ve belirli kardiyovasküler sonuçlar için tehlike oranları (HR) hesaplanmıştır. Kısıtlı ortalama yaşam süresi (RMST) her bir sonuç için ayrıca değerlendirilmiştir. Gözlem süresi 1 Ocak 2012 ile 31 Ocak 2024 tarihleri arasını kapsamaktadır. Çoklu tabakalı analizler yapılmıştır.

Bulgular: Eğilim skoru temelli örtüşmeli ağırlıklandırma sonrası toplam 1.271.922 birey dahil edilmiştir [ortalama yaş: 61,3 (±3,4); erkek oranı: %43,2 (n = 548.986); medyan takip süresi: 6 yıl]. Canlı zoster aşısı, genel kardiyovasküler olay riskinde azalma ile ilişkilendirilmiştir [HR: 0,77; %95 GA: 0,76–0,78]. Özellikle büyük kardiyovasküler olaylar [HR: 0,74 (0,71–0,77)], kalp yetmezliği [HR: 0,74 (0,70–0,77)], serebrovasküler hastalıklar [HR: 0,76 (0,74–0,78)], iskemik kalp hastalığı [HR: 0,78 (0,76–0,80)], trombotik bozukluklar [HR: 0,78 (0,74–0,83)] ve ritim bozuklukları [HR: 0,79 (0,77–0,81)] açısından belirgin koruyucu etkiler gözlemlenmiştir. Canlı zoster aşısını takiben genel kardiyovasküler olaylar için RMST farkı on yılda 95,14 gün (95% GA: 94,99–95,30) olarak hesaplanmıştır. Koruyucu etki 8 yıla kadar sürmüş, en belirgin azalma aşıdan sonraki 2–3 yıl içinde görülmüştür. Risk azalması erkeklerde, 60 yaş altındaki bireylerde, sağlıksız yaşam tarzına sahip olanlarda, düşük gelirli bireylerde ve kırsal bölgelerde yaşayanlarda daha güçlü bulunmuştur.

Sonuçlar: Bu bulgular, canlı zoster aşısının toplum genelinde kardiyovasküler hastalık yükünü azaltabilecek bir halk sağlığı stratejisi olarak fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Bu strateji, kalp-damar komplikasyonlarına bağlı sağlık eşitsizliklerini ve ölümleri azaltmada önemli bir rol oynayabilir.