Kutanöz leishmaniasis (şark çıbanı) tanı ve tedavisi

Kutanöz leishmaniasis halk arasında şark çıbanı olarak bilinir, özellikle Şanlıurfa’ da hiperendemik; Osmaniye, Adana, Hatay, Diyarbakır, Kahramanmaraş ve Mersin illerinde (Çukurova bölgesinde) endemik olarak görülen bir hastalıktır. Rezervuar hasta insanlar ve başıboş köpeklerdir. Nadiren kan veya organ transplantasyonları ile de geçebilir. Ancak ara konakcıya ihtiyaç olup bu ara konak tatarcıklardır (flebotom). Phlebotomusda promastigot yani kamçılı şekilde, insanda ise amastigot yani kamçısız şekilde hücre içi paraziti olarak bulunur. L.major enfeksiyonları, L.tropica’ya göre daha ağır seyreder fakat daha kısa sürede (6-7 ay) iyileşir. Ülkemizde L. tropica antroponotiktir, yani rezervuar konağı olmadan vektör aracılığıyla insandan insana bulaşmaktadır.

Kutanöz leishmaniasis’in nedeni

Sivri sineğin kan emdiği yere inoküle edilen parazitin inokülasyon süresi 6-8 aydır. Süre sonunda kan emilen yerde eritemli papül gelişir. Sivri sinek vücudun açık yerlerinden kan emdiği için bu belirti de bu nedenle vücudun açık yerlerinde meydana gelir. Ancak nasal bölge sık tutulur. Burun bölgesindeki destrüksiyon bazen oral kavite, farinks, trakeayı nadiren tutabilir ve aspirasyon pnömonisine yol açabilir.

Klinikte iki ana tipi vardır: 

Yaş tip (kırsal) ve kuru tip (kentsel). Kuru tipde: inkübasyon süresi 6-8 aydır. Meydana gelen lezyon eritemli papül olup giderek genişleyerek 1-2 cm çapa ulaşır ve bunun üzerinde çivi arazı pozitif kurut gelişir. Yaş tipde ise: inkübasyon süresi daha kısa olup daha geniş ve inflamatuar görünümlü lezyon daha hızlı progresyon gösterir ve 6-8 ayda iyileşir.

İz bırakma  tarzı skatrisyel atrofidir. Parazit antijenlerine karşı meydana gelen Leishmanid reaksiyonu meydana gelebileceği gibi Montenegro deri testi de bu hastalıkta yapılabilir. Hastaların %5-10 unda tablo kronikleşir. Tedavi edilmezlerse yaşam boyu devam edebilir. Klinik süre 2 yılı aşmışsa kronik tip, rezidüel tip, dissemine tiptir. Pek çok yöntem kullanılmakla birlikte en sık kullanılanı en sensitif ve basit olanı lezyonlardan hazırlanan smearlerde parazitin gösterilmesidir.

Kutanöz leishmaniasis tanısı

Smearler için örnekler iki yöntemle alınabilir. Lezyon henüz ülserleşmemiş papül, nodül, plak gibi solid bir lezyon ise dermal kazıntı smearı uygulanır. Bunun için lezyon önce alkollügazlı bez ile silinir ve bistüri ile lezyon kenarına 0.5 cm uzunluğunda, 2-3 mm derinliğinde bir insizyon yapılır. İki parmak arasında  kanamayı önleyecek şekilde sıkılıp insizyon yeri bistüri ile kazınır. Eğer lezyon ülsere ise içerisindeki serözite ince bir pipet yardımı ile alınır ve her iki yöntemle alınan kansız materyel lama ince bir şekilde yayılır. Giemsa veye Wright boyası ile boyanır. Amastigotlar görülmeye çalışılır. Ancak süresi 6 ayı aşan olgularda  hücresel immüniteden dolayı paraziti görmek giderek zorlaşır. Amastigotlara karşı immünfloresan antikorların kullanımı yararlı olabilir ancak serolojik tanı değerli değildir. Parazit NNN besiyerine ekilerek veya biyopsi ile de gösterilebilir.

Lupus vulgaris, sarkoidozis, lepromatöz lepra gibi granülomatöz hastalıklar ayırıcı tanıda ön planda düşünülecek hastalıklardır. Fronkül, karbonkül, ektima gibi bakteriyel enfksiyonlarla sıkça  karıştırılmaktadır. Eğer temiz bakılırsa en çok bir yılda kendiliğinden iyileşir ancak izi kalır. Ancak genelde sekonder enfeksiyonlar tabloya eklendiği için hem klinik daha ağır olmakta hem de daha geç iyileşmektedir. Eğer zamanında tedavi edilirse iz kalmadan iyileşir. Zamanında tedavi edilemeyenlerde tedaviden amaç meydana gelecek büyük skatristen hastayı korumak içindir. Sekonder enfeksiyon varsa tedavi edilir.

Kutanöz leishmaniasis tedavisi

Tedavide akla gelecek ilk ilaç antimuan bileşikleridir. Bunlar sodium stibogluconate (pentostam), meglumin antimonate (Glucantime)’dır. Amphotericin B, itraconazole, fluconazole, ketoconazole, dapsone, rifampin, metronidazole, clofazimine, isoniazid, BCG aşısı ile immünizasyon alternatif tedavilerdir. Kriyoterapi tedavi seçeneğidir. Sitokinler antimuan bileşikleri ile kombine edilebilir. Skatristen korunmada bir yöntem de inokülasyon yöntemidir. Aşı çalışmalarından bir sonuç alınamamıştır. En iyi profilaksi memeli vektörlerin kontroludur ve sivri sineğin yaşama ortamını yok etmektir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör