Madde (alkol ve narkotik) bağımlısı bir annenin ve çocuğunun izlenmesi

Yazan Psk. Dr. Derya Gündoğdu
10 Ağustos 2015   |    5 Ocak 2020    |   Kategori: Aile Hekimliği, Psikiyatri / Nöroloji, Tedavi Rehberleri, Üye Yazıları Print

alkol-anne-bebek2Ebeveynlerin madde bağımlılığı her zaman çocuk üzerinde kısa ve uzun vadede olumsuz etki yaratmaktadır. Bazı anneler, gebelik süresince bağımlılığını saklayabilir, diğerleri ise kullanımlarını kısıtlayabilir veya tamamen durdurabilir. Anne, geçmişindeki madde bağımlılığını saklamaya çalışabilir. (farklı bir bölgeye taşınmak gibi.) Madde bağımlığı anne ve çocuk için çok önemli ruhsal ve bedensel sağlık sorunları yaratır.

Bu nedenle aşağıdakiler söz konusu ise, madde bağımlılığından şüphelenilebilir:

  • annenin görüntüsü ve/veya davranışı madde kullanımına işaret ise ya da intoksikasyona şahit olunmuşsa
  • antenatal bakım, beklenenden daha sonraki bir zamanda talep edildiyse
    antenatal klinik veya, sonraki aşamalarda, Çocuk Sağlığı Kliniğine olan randevulara gelinmemişse
  • annenin hepatit B, C veya HIV için pozitif test sonuçları varsa.
  • önceki çocuklarının ebeveyn bakımından alınmışsa.

Bakım, maternal veya pediatrik sağlık hizmetleri kurumu tarafından yönetiliyorsa bile, Çocuk Sağlığı Kliniğinde rutin izleme yapılması önemlidir. Farklı sağlık birimleri ve çocuk esirgeme yetkilileri arasında işbirliği yapılması yüksek önem taşır.

Olası maternal sorunlar

  • Kötü fiziksel sağlık
  • Kötü besleme durumu
  • Kontraseptif tedbirlere uymamak (tercih edilen deri altı kontraseptif implanttır)
  • Enfeksiyonlar (hepatit, HIV)
  • Depresyon ve diğer ruhsal sağlık sorunları
  • Mali sorunlar, çalışmamak, kısıtlı sosyal ağ, bir eş olmaması veya şiddetli ve disfonksiyonel bir ilişki içinde olunması, suç faaliyetleri, şiddet içeren davranışlar.
  • Emzirme
  • Kontrendikeler
  • Devam eden madde bağımlılığı
  • HIV pozitif anne, Düşünülebilir

emzirme-anneMetadon veya buprenorfin substitüsyon tedavisi, tam bir kontrendiksiyon değildir. Bebeğin aşı olmuş olması durumunda, hepatit B pozitif olan annenin emzirmesine izin verilmelidir. Emzirme, bebeğin annesinden hepatit C kapma riskini artırmamaktadır.

Çocuğun izlenmesi

  • Kapsamlı fiziksel muayene ve yaşa uygun nörolojik muayene
  • Çocuğu soymak ve derisinin tamamını muayene etmek.
  • Uyanıklık durumunun değerlendirilmesi.
  • Çocuk ve bakıcısı arasındaki etkileşimin ve çocuğun ihtiyaçlarının nasıl karşılandığını gözlemlenmesi.
  • Muayenenin bulgularının dikkatle kaydedilmesi ve olası endişelerin rapora dâhil edilmesi.
  • Çocuğun ağlama alışkanlıkları, beslenmesi ve günlük rutinleri hakkında sorular.

İllegal uyuşturuculara maruz kalma ile ilişkili sorunlar

  • kafa çevresinin büyümesinde gecikme
  • akut yoksunluk semptomları
  • subakut yoksunluk semptomları (3-6 ay süren)
  • ani bebek ölümü sendromu riskinin artması olasılığı
  • ihmal ve diğer kötü muamele türleri
  • psikiyatrik sorunlar
  • okulda zorluklar
  • konuşma gelişiminde bozukluk
  • sosyal sorunlar.

alcohol-icki-alkol

Alkol veya diğer uyuşturucuların kullanıldığı bir ailede büyümenin, prenatal uyuşturucu maruz kalmasından daha çok, çocuğun duygusal gelişimini olumsuz etkileyeceğini göz önünde bulundurunuz. Ayrıca, FAS olan bir çocuğun uzun vadeli teşhisinde çevresel faktörler önemli bir rol oynar. İhmal olasılıklarına ilişkin işaretlere (ör. hijyen, giyim, derinin durumu, çocuğun kontrolü yapan kişiye karşı tutumu) veya kötü muameleye dikkat ediniz. Dental ve ağız sağlığının durumunu kontrol edin ve uygun biçimde çocuğu diş hekimine veya diş sağlığı uzmanına sevk ediniz. Hepatitin durumunun doğrulanması ve diğer enfeksiyonlar.

Psiko-sosyal unsurlar

Ailenin durumuna ilişkin konuşurken emin bir şekilde konuşulmalıdır ancak hakaret sayılamayacak bir üslup kullanılmalıdır. Sosyal durum: diğer çocuklar, gündüz bakım, ebeveynler arasındaki ilişki, istihdam, barınma, aile içi şiddet, fiziksel cezalandırmalarla ilgili tutum, madde bağımlılığı, ebeveynlerin katıldığı olası bakım hizmetleri

Geçmiş

Gebelik, (gebelik sırasında madde bağımlılığı), büyüme, gelişim, Çocuk Sağlığı Kliniklerinde muayeneler, önceki hastalıklar araştırılmalıdır. Belli durumlarda, ebeveynlere madde kullanımları ile ilgili düzenli sorgulamalar gerçekleştirilmelidir, ya da kullanıma ilişkin bir şüphe söz konusu olursa. Çocuğun beslenme, uyku, ağlama, vb, durumlarda ebeveynlerin ne hissettiği sorulmalıdır. Herhangi bir sorun var mı? Gerekli durumlarda, çocuğun, uygun çocuk esirgeme yetkililerine bildirilmesi söz konusu olabilir.

Ağ Ortaklıkları

Çocuk esirgeme hizmetlerinden bir sosyal görevli başlangıçtan itibaren dâhil edilmelidir.
Ebeveyn madde bağımlılığı olan ailelerin çocuklarının izlenmesi hem toplum sağlığı hemşirelerin, hem de doktorların sorumluluğudur. Yeterli eğitimin verilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bakım ağına tüm ilgili kurumlar dâhil edilmelidir; ör. okul, sosyal hizmetler, ebeveynlerin bakım hizmetleri. Mümkün olan durumlarda, yerel gündüz bakım merkezi etkinlikleri, ebeveyn-çocuk terapi grupları, etkileşimli terapi grupları ve diğer destek hizmetlerinden yararlanılmalıdır.


Gebelikte uyuşturucu madde kullanımının anne ve bebeğe etkileri 

Tahminlerin aksine Türkiye’de gebelik döneminde ve hamilelik öncesinde veya hamile iken uyuşturucu madde kullanım )tam olarak bilinmese de) başka ülkelerden çok daha yaygın olduğu sanılmaktadır. Uyuşturucu madde kullanımının hem anneye hem de bebeğe çok sayıda olumsuz etkisi olmaktadır.

Anne sağlığı üzerine zararları: Akciğer enfeksiyonları, hipertansiyon, endokardit, inme, serebrovasküler hastalıklar, psikiyatrik hastalıklar, AIDS, hepatit, malnütrisyon,

Gebelik ile ilgili zararları: Plasenta previa, dekolman plasenta, pprom, düşük, rahim içerisinde bebekte gelişme geriliği, erken doğum, doğumsal özürler, doğumdan sonra solunum problemleri, ani bebek ölüm sendromu, yenidoğan bebekte yoksunluk sendromu ve bebeğin doğumdan sonraki hayatında çeşitli sağlık problemleri.

Gebelikte kokain kullanımı ve etkileri 

Türkiye’de yaygınlığı azdır, burun yada damar yolu ile alınır. Bağımlılık yapma riski yüksektir. Kokain kuvvetli vazokonstrüktif bir maddedir. Gebelikte kokain kullanımı bebeğe gider kan akımını azaltır, bebeğin kan basıncını ve kalp atım arttırır. Gebeliğin ilk haftalarında kullanımı durumunda düşüğe neden olabilir. İleri gebelik aylarında kullanımı ise erken doğum, plasenta dekolmanı, düşük doğum ağırlığı, gelişme gerilliği, ani bebek ölüm sendromu, nörülojik gelişme bozukluğu, karnında bebek ölümü, mikrosefali, mekonyuma neden olabilir. Ayrıca bebekte davranış bozuklukları ve öğrenmek güçlüğü olabilir. Kokain nedeniyle fetusa olabilecek sorunlar

  • İleal atrezi
  • Mikrosefali, porensefali
  • davranış bozuklukları
  • Kalp anomalileri
  • Üriner sistem anomalileri

Gebelikte esrar kullanımı ve etkileri 

Esrar yada diğer adıyla Marijuana kullanımı kadında yumurtlamayı engelleyici etkiye sahiptir ve kısırlığa neden olur. Gebelik döneminde esrar kullanımı bebekte gelişme geriliğine ve doğum sonrası ani bebek ölümü sendromuna neden olabilir. Bebek üzerine etkileri kullanılan dozların miktarına bağlı olarak değişir. Doğumdan sonra bebekte dikkat ve öğrenme bozukluğu meydana gelebilir. Ayrıca bebekte özür, sakatlık riskini arttırmaktadır. Ama bu olumsuz etkinin düzeyi tam olarak bilinmemektedir. Emzirme döneminde esrar kullanmak anne sütünün kalitesini azaltır ve süt ile bebeğe geçer.

Gebelikte eroin kullanımı ve etkileri 

Eroin, morfin, kodein, metadon, fentanil gibi narkotik maddelerin gebeliğe olumsuz etkileri çok şiddetli olabilir. Opioid vücutta morfin gibi etki gösteren kimyasal maddelere denir, ağrı kesici ilaç olarak kullanılırlar. Yumurtlamayı baskıladığı için gebe kalmayı zorlaştırır. Hamilelik döneminde eroin kullanımı erken doğum, gelişme geriliği, ani bebek ölüm sendromu, mekonyum boyanması, preeklampsi, dekolman plsent riskinde artışa neden olur. Eroin kullanımından dolayı annein AIDS (HIV) olma riski yükselir ve bebeğe de geçebilir. Hamilelik döneminde eroin kullanımı sonucu doğan bebeklerin büyük kısmı doğumdan sonra bağımlılık ve yoksunluk belirtileri gösterirler. Bebekte titreme, ateş, ishal, beslenememe, solunum güçlüğü, kilo kaybı gibi belirtiler görülür. Bebekte ilaç tedavisi gerekir. Emzirme döneminde kullanılması durumunda bebeğe geçer.

YAZIYI PAYLAŞ

YORUMUNUZ VAR MI?

guest

0 Yorum
Inline Feedbacks
Tüm yorumları gör
Araç çubuğuna atla