Davranışta gözlenen psikolojik rahatsızlık belirti ve bulguları: Ajitasyon, agresyon, eksitasyon, katalepsi, katapleksi, negativizm, otomatizma, komut otomatizması, stereotipi, kompulsiyon, ekopraksi, manyerizm, grimas, distoni, akatizi, tik, kore, somnanbulizm, abuli.
Davranışta gözlenen psikolojik rahatsızlık belirti ve bulguları
Ajitasyon: Şiddetli anksiyete ile birlikte bulunan motor husursuzluk halidir.
Agresyon: Sözel yada fiziksel olarak güçlü amaca yönelik eylemler olup öfke kızgınlık yada düşmancıl duygulanımların motor bileşenidir. Nörolojik hastalıklar, impuls kontrol boz, mani ve şizofreni görülebilir.
Katalepsi: Dışarıdan verilen bir postürün korunması durumudur.Şizofreni ve organik beyin bozukluklarında görülür.
Katapleksi: Bilinç bozukluğu olmadan, duygusal uyaranlarla tetiklenebilen ve ani gelişen güçsüzlük yada kas tonusu kaybıdır.
Negativizm: Kendisine söylenen yada kendisinden istenenlere karşıt bir tutum takınma.
Otomatizma: Kontrolsuz ve amaçsız olarak gerçekleştirilen bir dizi eylemdir. Epileptik nöbetlerde görülür.
Komut otomatizması: Herhangi bir komutu kendi mantık süzgecinden geçirmeden yerine getirmedir. Demans ve şizofreni görülür.
Stereotipi: Amaçsız tekrarlayıcı davranışlardır. MR, şizofreni ve organik beyin sendromlarında görülür.
Kompulsiyon: Amaca yönelik yada yönelikmiş gibi görünen davranışların, dürtüsel ve karşı konulmaz bir şekilde tekrar edilmesidir.
Ekopraksi: Bir başkasının duruş, oturuş ve hareketlerinin hasta tarafından aynen tekrar edilmesidir. MR, demans, şizofreni görülebilir.
Manyerizm: Garip, tuhaf vücut hareketleridir. Şizofrenide görülür.
Grimas: Garip yüz hareketleridir. Şizofrenide görülür.
Distoni: Ağrılı kas spazmıdır. İlaçlara bağlı olarak ortaya çıkar.
Akatizi: Yoğun husursuzluk ve kas gerginliğinin eşlik ettiği yerinde duramama, sürekli hareket etme ihtiyacının hissedildiği durumdur. İlaçlara bağlı olarak ortaya çıkar.
Tik: İstemsiz, ani ve hızlı, tekrarlayan motor hareketlerdir.
Kore: İstemsiz, ani ve sıçrayıcı kas hareketleridir.
Somnanbulizm: Non-REM uykusunda ortaya çıkan, tekrarlayan kompleks davranışlardır.
Abuli: Eyleme geçme ve düşünce dürtüsünde azalma, eylemin sonuçlarına karşı kayıtsızlık. Nörolojik bozukluklar, depresyon ve şizofreni görülür.
Bilinç durumu ile ilgili belirti ve bulgular: Bilinç sislenmesi, konfüzyon, alacakaranlık durumu, deliryum, günbatımı sendromu, somnolans, stupor, koma, koma vijil, locked-in sendromu.
Bilinç sislenmesi: Uyanıklık ve farkındalığın azalması ve uyaranlara tam yanıt alınamamasıdır. Minimal olduğu olgularda hastada irritabilite, hiper eksitabilite (sıklıkla geceleri) ile uyku hali ve sersemlik hissi (sıklıkla gündüz) birbiriyle yer değiştirdiği gözlenir. Uyaranlar karşısında dikkat çabuk dağılır. Duyusal uyaranlar yanlış değerlendirilir.
Konfüzyon: Yönelim bozukluğu ile birlikte kişinin çevresel uyaranlara uygun yanıtlar veremediği durumdur.
Alacakaranlık durumu: Bilinçte bozulmaya halüsinasyonların eşlik ettiği durumdur.
Deliryum: Ani gelişen yönelim bozukluğu, dikkati toparlama ve sürdürme,konuşma ve algıda bozuklukla karakterlidir. Tablo değişken olup gün içinde konfüzyon ve normal dönemler olabilir.
Günbatımı sendromu: Özellikle demanslı hastalarda akşama doğru gözlenen sedasyon, uyku hali ve konfüzyonun eşlik ettiği durumdur.
Somnolans: Aşırı uykululuk halidir.
Stupor: Ancak ağrılı uyaranlara cevap alındığı derin uyku ve yanıtsızlık durumudur.
Koma: Kişinin ağrılı uyaranlara dahi yanıt vermediği derin uyku ve bilinçsizlik durumudur.
Koma vijil (akinetik mutizm, serebral ölüm, apatik sendrom): Ciddi beyin hasarını takiben uyanıklığın geri döndüğü, ancak bilişsel işlevlerin olmadığı durumlardır. Sözel uyaran karşısında hasta kendiliğinden gözlerini açar. Uyku uyanıklık döngüsü vardır. Hastaların birçoğu akinetiktir ve mutizm vardır.
Locked-in sendromu: Bilinç bozukluğu olmaksızın alt kraniyal sinirler ve tüm ekstremitelerde paralizinin söz konusu olduğu durumlardır. Hastalarda sıklıkla vertikal göz hareketleri ve göz kırpma davranışı izlenebilir. Selektif supranukleer motor innervasyonun bozulmasına bağlıdır.
Duygulanım ve duygu durumu ile ilgili belirti ve bulgular
Uygunsuz duygulanım, kısıtlı-künt duygulanım, düz duygulanım, labil duygulanım, ötimik duygu durumu, öforik duygu durumu, elasyon, ekzaltasyon, ekstazi, depresif duygu durumu, disforik duygu durumu, anksiyete, korku, aleksitimi, güzel aldırmazlık.
Uygunsuz duygulanım: Hastanın düşünce ve konuşması ile buna karşı gösterilen duygusal tepki arasındaki uyumsuzluktur. Şizofreni görülür.
Kısıtlı – künt duygulanım: Duygusal tepkilerin dışa yansıtılmasında ileri düzeyde kısıtlılıktır. Şizofreni görülür.
Düz duygulanım: Duygusal tepkilerin hemen hemen kaybolduğu ve kayıtsız bir yüz ifadesinin izlendiği durumdur.
Labil duygulanım: Duygulanımda anksiyete, depresyon ve öfori arasında ani ve hızlı değişmeler. Mani, OBS, Histeride görülür.
Ötimik duygu durumu: Depresyon ve manik belirtilerin gözlenmediği olağan duygu durumu halidir.
Öforik duygu durumu: İçinde bulunduğu duruma uymayacak şekilde kendini iyi hissetmesidir.
Elasyon: Çoşku, öfori, kendini beğenme, memnuniyet veya iyimserlik hislerini içeren duygudurum.
Ekzaltasyon: Yoğun elasyon ve büyüklük duygularının bulunması
Disforik duygu durumu: Yaşamdan ve kendinden memnuniyetsizlik, mutsuzluk ve sıkıntı ile duygu durumudur.
Depresif duygu durum: Keder ve elem halinin yoğun hissedildiği duygu durumudur.
Aleksitimi: Kişinin duygularını, heyecanını, duygusal tepkisini, kısaca duygu durumunu anlatmada güçlük yaşamasıdır. Kişilik özelliği olabilir. Ağır stres durumlarında da gözlenir.
Güzel aldırmazlık: Hastanın içinde bulunduğu durum ile uygun olmayan bir iyilik hali göstermesidir. Konversiyon bozukluğunda sık gözlenir.
Anksiyete: Disfori duygusu ve gerginliğin somatik belirtilerin eşliğinde, gelecekte olabilecek bir talihsizlik ve tehlikeyle ilgili olarak endişeli beklentiler içinde olmak. Beklenen tehlike odağı içerden yada dışarıdan olabilir.
Korku: Bilinçli olarak tanınan ve gerçek bir tehlikenin doğurduğu anksiyete.
Düşünce yapısında gözlenen psikolojik rahatsızlık belirti ve bulguları
Birincil düşünce süreci, majik düşünce, somut düşünce, ambivalan düşünce, paleolojik düşünce, neolojizm, teğetsellik, çevresellik, kelime salatası, kondansasyon, klang çağrışım, ekolali, verbijerasyon, perseverasyon, fikir uçuşması, enkoherans, raydan çıkma.
Birincil düşünce süreci: Mantıksal olmayan, büyüsel düşüncedir. Çocukluk döneminin düşünce biçimidir. Neden sonuç bağlantısı yoktur. Psikotik bozukluklarda görülen dereistik (gerçek ve mantıkla ilişkisi kopmuş), otistik ve illojik (çelişkili ve mantık dışı yorumlar) düşünce biçimidir.
Majik düşünce: Düşündüğünün olduğuna inanma.
Somut düşünce: Soyut bir kavramı somut bir biçimde ve de göz önünde olan olaylar ve hemen ilk elde edilen deneyimler ile somutlaştırılarak yanıtlanmasıdır. Şizofreni hastalarında görülür.
Ambivalan düşünce: Belli bir nesne yada durumla ilgili olarak zıt düşüncelerin bir arada izlenmesidir. Şizofreni görülür.
Paleolojik düşünce: Birbiriyle ilişkisiz benzerlikler ve ayrıntılardan yola çıkarak hastanın benzeştirme ve yorum yapmasıdır. Şizofreni görülür.
Neolojizm: Yeni kelimeler uydurma.Sıklıkla şizofreni görülür.
Kelime salatası (logore): Denetlenemeyen aşırı anlamsız ve hızlı konuşmadır. Manik hastalarda gözlenir.
Kondansasyon: Birden fazla kavramın iç içe geçirilerek, birden çok kavramın tek bir sembol halinde ifade edilmesidir.
Klang çağrışım: Anlamları farklı olmakla birlikte, birbirine benzer sözcüklerin artarda kullanılmasıdır.
Ekolali: Kişinin Karşısındakinin söylediklerini aynene tekrarlamasıdır. Şizofreni, MR, demansda görülür.
Verbijerasyon: Belirli bir sözcük yada cümlenin amaçsız ve tek düze tekrar edilmesidir. Psikotik bozukluklarda, nörolojik bozukluklarda, aşırı alkol alımında görülür.
Perseverasyon: Yeni uyaran verildiği halde aynı sözel yada motor yanıtın devam etmesidir.
Fikir uçuşması: Bir düşünceden diğerine hızlı geçiş vardır. Konuşma anlaşılır niteliktedir.
Enkoherans: Anlaşılması güç, mantık yada gramer bağlantıları olmayan düşünce biçimidir. Daha çok şizofrenide gözlenir.
Teğetsellik: Konuyla ilgili ancak amaca ulaşmayan düşüncedir. Hasta başlangıç noktasını hatırlamayabilir. Kronik alkolizm, korsakoff psikozu, demans ve manide görülebilir.
Çevresellik: Gereksiz ve anlamsız ayrıntılar nedeniyle yavaşlamış olup, geç olarak amaca ulaşır. Konuşmanın amacı kaybedilmez, ancak aşırı ayrıntıcıdır. Şch, obsesif bozukluk, epileptik kişilik bozukluk, demans da görülebilir.
Düşünce içeriğinde gözlenen psikolojik rahatsızlık belirti ve bulguları
Hezeyan, aşırı değerlendirilmiş düşünce, referans fikirler, obsesyon, fobi, suisid ve homosid düşünceler.
Hezeyan: Hastanın zeka ve kültürel özellikleriyle açıklanamayan, dış gerçekliğin yanlış yorumuna bağlı, her türlü mantıklı açıklamaya rağmen değiştirilemeyen yanlış inançlardır. İçeriğine göre hezeyanlar: nihilistik hezeyan, paranoid hezeyan, kontrol edilme hezeyanları, düşünce okunması, sokulması hezeyanları, somatik hezeyanlar, eretomanik hezeyanlar.
Aşırı değerlendirilmiş düşünce: Çevredekilere saçma yada anlamsız gelse de herhangi bir düşünceye aşırı duygusal yatırım yapıp, sürekli bunu düşünme ve gündeme getirmedir. Kıskançlık ve hipokondriyak düşünceler buna örnek olarak verilebilir.
Obsesyon: Mantıksız olduğu bilinmesine rağmen, bilinçli çaba ile kovulamayan, bireye yoğun sıkıntı veren tekrarlayıcı düşünce, dürtü ve imajlardır.
Algı ile iligili belirti ve bulgular: Halüsinasyon, illüzyon, psedo halüsinasyon, depersonalizasyon, derealizsayon, makropsi, mikropsi, hipnogajik halüsinasyonlar, hipnopompik halüsinasyonlar.
Halüsinasyon: İşitme, koku, tat, dokunma, görme.Sineztezik halüsinasyon; belli bir duyumun buna tamamen farklı bir duyumla algılamasıdır (seslerin kokusunu algılama).
Dikkatle ilgili psikolojik rahatsızlık belirti ve bulguları
Distraktibilite (dikkatin çelinebilirliği): dikkatin kolaylıkla önemsiz ve uygun olmayan çevresel uyaranlara çevrilebilmesi. Manik hastalarda gözlenir.
Seçici dikkatsizlik: anksiyete uyaran şeyleri görmezden gelme ve dışlama. Hipervijilans: tüm iç ve dış uyaranlara aşırı odaklanma. Paranoid bozukluk ve fobide görülür.
Trans: bir noktaya aşırı odaklanması ve bilinç düzeyinde değişiklik olması, uykudaymış gibi olunan durum. Hipnoz, dissosiyatif durumlar, bazı ekstazik törenler sırasında gözlenir.
Hafıza ile ilgili bozukluklar
Amnezi: demans, dissosiyatif bozukluk, amnestik bozukluk.
Disminezi: demans, depresyon, yaşlılık.
Hiperminezi: mani, hipomani, nostaljik durumlar.
Paramnezi: deja vu (önceden gördüm), jamais vu (önceden hiç görmedim).
Zeka düzeyinin değerlendirilmesi
Kişinin konuşması, bilgi düzeyi, olayları sıralaması yargılaması ve değerlendirilmesi, aileden alınan gelişimsel bilgiler, okul yaşamı ile ilgili veriler.
Uyku bozuklukları: insomnia, hipersomnia, parasomnia.
İştah bozuklukları:
Anoreksiya: iştahın azalması yada yok olması.
Hiperfaji: iştahın artması ve çok yemek yeme.
YAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Dr. Enes Başak
Aile Hekimliği
Benzer Yazılar
Şizofreni nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Şizofreni gelişiminde plasentanın rolü: Annenin yaşadığı stres risk yaratabilir
Şizofreni hasta yakınlarına tavsiyeler ve şizofreniyle ilgili doğru sanılan yanlışlar
Kişilik bozuklukları…
Çocuk gelişimi ve psikolojisi: Gelişimini etkileyen faktörler
YORUMUNUZ VAR MI?
bilgilendirme müthiş teşekkür ederim sizlere konu konuyu açıyor siteyi sık sık ziyaret edeceğimden haberiniz olsun 🙂