Radyoloji nedir? Radyolog kimdir, hangi hastalıklara bakar?

Radyoloji, hastalıkların teşhis ve tedavisinde çeşitli görüntüleme teknolojilerini kullanan bir tıp dalıdır. Sağlık sektörünün neredeyse her alanında radyolojik muayene yapılır. Radyoloji, vücut içi yapıların görüntülerini üretmek için röntgen, manyetik rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (BT) ve PET taraması gibi farklı görüntüleme yöntemlerinden yararlanır. Tanısal radyoloji ve girişimsel radyoloji olarak iki geniş alana ayrılır. Radyoloji, hastaları etkileyen çoğu tıbbi kararın hayati bir bileşenidir ve radyologlar tüm klinik uzmanlıklarla çalışabilir.

Radyoloji nedir?

Geniş kapsamlı tanı testlerini yorumlayan, hastalık veya yaralanma tanısında uzmanlaşmış doktorlara ise radyolog denir.

Tanısal radyoloji uzmanı, tanı zincirindeki son halkadır, teşhisi değerlendirmeye ve desteklemeye yarayabilecek görüntüleri araştırır. Görüntü üretmek için teknik ekipmanı kullanıp yönetebilen tıbbi görüntüleme uzmanına ise radyolojik teknoloji uzmanı adı verilir. Hastanelerde radyolojik muayenelerin yapıldığı kısım genellikle radyoloji adını almakla birlikte, röntgen veya görüntüleme bölümü olarak da adlandırılabilir. (1)

Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

Radyoloji hangi hastalıklara bakar?

Radyologlar hastanın durumuna bağlı olarak tüm tıp uzmanlarıyla birlikte çalışabilirler. Teşhis radyografisinin ana odağı, hastalıkların, iskelet ve yumuşak doku anormalliklerinin ve travmanın tanımlanması ve izlenmesidir. Radyoloji, özellikle kanser olmak üzere birçok hastalığın teşhisinde gereklidir. (2) Ayrıca: 

• Kemik ve akciğer hastalıklarının teşhisinde,
• Yabancı cisimlerin incelenmesi için,
• Yaralanmalar ve acil tıpta,
• Meme hastalıklarında,
• Osteoporozun teşhisinde,
• Kalp ve damar hastalıklarının teşhis ve tedavisinde,
• Vücut içi organlarda oluşan hastalıkların teşhisinde,
• Hamileliğin takibinde,
• Kas-ligament yapı ve iskelet sistemi hastalıklarının teşhisinde,
• Omurga, omurilik, beyin, baş, boyun, bel, nöroradyoloji gibi sinir sistemi kontrollerinde,
• Karın, batın, meme, yumuşak doku lezyonlarının görüntülenmesinde,
• Jinekolojik ve pediatrik hastalıkların incelemesinde kullanılır.

Radyolojik görüntülerin elektronik olarak depolanmasını sağlayan teknolojik gelişmeler sayesinde salgınlar daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit edebilmektedir.

Mamografi nedir? Ne için, nasıl çekilir? Sonucu nasıl değerlendirilir?

Radyoloji türleri

Tanı radyolojisi

Tanı radyolojisi: (3)

• Belirtilerin nedenini teşhis etmek için,
• Vücudun alınan tedaviye ne derece yanıt verdiğini kontrol etmek için,
• Meme kanseri, kolon kanseri veya kalp hastalığı gibi farklı hastalıkların erken teşhisi için kullanılabilir.

En sık kullanılan tanısal radyoloji testleri:

• BT anjiyografi dahil olmak üzere bilgisayarlı tomografi (BT).
• Üst GI (gastrointestinal sistem) ve baryum lavmanlarını içeren floroskopi
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve manyetik rezonans anjiyografi (MRA)
• Mamografi
• Kemik taraması, tiroid taraması ve talyum kardiyak stres testi gibi testleri içeren nükleer tıp incelemeleri
• Göğüs röntgeni içeren düz röntgen
• PET görüntüleme veya PET taraması olarak adlandırılan pozitron emisyon tomografisi
• Ultrason

Girişimsel ve tedavi radyolojisi

Girişimsel radyoloji, açık cerrahi uygulanmayan hastaların tedavilerinde minimal invaziv prosedürler için görüntü rehberliği sağlar. BT, ultrason, MR ve floroskopi gibi görüntüleme yöntemleri, tıbbi prosedürleri yönlendirmeye yardımcı olmak üzere kullanılan radyolojik tekniklerdir.

Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

Girişimsel radyoloji prosedürüne örnekler:

• Anjiyografi (damar görüntüleme) veya anjiyoplasti (damar genişletme) ve stent yerleştirme.
• Kanamayı kontrol altına almak için embolizasyon.
• Kanser tedavileri: Kemoembolizasyon (kemoterapi ilaçlarıyla yüklü mikroküreler ile embolizasyon) veya Y-90 radyoembolizasyonu (Yitrium-90 mikrosfer) ile tümör embolizasyonu
• Tümör ablasyonu tedavileri: Radyofrekans ablasyonu (ısı ile buharlaştırma), kriyoablasyon (tümörü dondurma) veya mikrodalga ablasyonu (ısı ile buharlaştırma)
• Omurga ve bel kemiği kırığı tedavileri: Vertebroplasti ve kifoplasti
• İğne biyopsileri: Akciğerler, tiroid bezi ya da farklı organlarda
• Meme biyopsisi: Stereotaktik veya ultrason teknikleri
• Rahim atardamarında tıkanıklık tedavisi: Uterin arter embolizasyonu
• Besleme tüpü yerleştirme.
• Bağlantı noktaları ve PICC (Pik kateteri) gibi venöz erişim kateter yerleşimi.

Girişimsel radyoloji hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?

Radyolojinin kullandığı tanı araçları

Röntgen

X ışınları ile oluşturulan radyografiler kemikleri, göğüs ve karın bölgesini ve yabancı cisimleri incelemek için kullanılır. Sindirim sisteminin hareketli görüntüsünü elde etmek için floroskopi yapılabilir. Kan damarlarını gösteren bir anjiyografi oluşturmak üzere kontrast madde ile birlikte kullanılabilir. (5)

Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları

Bilgisayarlı tomografi (BT)

Emar (MR)

Manyetik alan ve radyo dalgaları sayesinde vücut yapılarının yüksek kalitedeki görüntülerini bilgisayar programı yardımıyla oluşturur. Vücudun hidrojen atomlarında depolanan potansiyel enerjiden yararlanarak görüntü oluşturan bu tekniğe Manyetik Rezonans Görüntüleme denir. Radyasyona ihtiyaç duymaz. (7)

Ultrason

Bir monitörde hareketli görüntüler oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. En ucuz ve zararsız görüntüleme tekniğidir. Ultrason probları (dönüştürücüleri), görüntü üretmek için insanların duyma eşiği üzerindeki akustik enerjiden yararlanır. Ultrasonda iyonlaştırıcı radyasyon kullanılmadığından çocukların ve hamile kadınların görüntülenmesinde özellikle tercih edilir. (8)

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Mamogram

Floroskopi

Daralmış damarlar ve drenaj kateterleri için stentler veya gastrointestinal sistemin görüntülenmesi gibi işlemler için X ışınları yardımıyla vücudun gerçek zamanlı ve hareketli görüntülerinin üretilmesi tekniğidir. Kullanılan radyasyon dozu, geleneksel radyografiye göre yüksektir. (10)

Nükleer tıp

Nükleer tıp görüntülerini oluşturmak için hastaya kısa ömürlü radyoaktif bir madde verilir ve ardından hastadan yayılan radyasyon kaydedilerek bilgisayarda işlenir.

Radyolog kimdir?

Teşhis radyologları, kapsamlı klinik çalışmalar ve ilgili araştırmalar yoluyla radyolojinin alt dallarında uzmanlaşabilir:

• Meme görüntüleme (mamogram)
• Kardiyovasküler radyoloji (kalp ve dolaşım sistemi)
• Akciğer grafisi (kalp ve akciğerler)

Akciğer grafisi nedir? Nasıl çekilir? Raporu ve sonucu nasıl yorumlanır?

• Acil radyoloji
• Gastrointestinal radyoloji (mide, bağırsaklar ve karın)
• Genitoüriner radyoloji (üreme ve üriner sistemler)
• Baş ve boyun radyolojisi
• Kas iskelet sistemi radyolojisi (kaslar ve iskelet)
• Nöroradyoloji (beyin ve sinir sistemi; baş, boyun ve omurga)
• Pediatrik radyoloji (çocuk görüntüleme)

Radyoloji uzmanı görevi nedir?

• Görüntüleme muayene bulgularını yorumlar, ilgili doktora ve sağlık çalışanlarına yardımcı olması için yazılı teşhis raporları hazırlar.
• Hastaları için uygun görüntüleme testlerini seçmelerinde diğer doktorlara ve sağlık çalışanlarına yardımcı olurlar. Çekimin risk ve faydalarını dengelemek, gereksiz radyasyona maruz kalmayı önlemek üzere klinik ekibin bir parçası olarak çalışırlar.
• Sıklıkla biyopsi, drenaj ve hedeflenen enjeksiyonlar gibi görüntü kılavuzlu prosedürleri gerçekleştirmek için çağırılırlar. Bazı radyologlar vasküler stentleme ve anevrizma sargısı gibi daha ileri görüntü kılavuzlu prosedürleri de gerçekleştirebilir.

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

Nasıl radyoloji uzmanı olunur?

Radyolog olmak için önce tıp doktoru unvanı almak gereklidir. Tıp fakültelerinde okuyan her doktor adayı, eğitiminin 5. senesinde stajyer olarak radyoloji eğitimi alır. Bununla birlikte radyolog olmaya hak kazanmak için 6 senelik temel tıp eğitiminin ardından Tıpta Uzmanlık Sınavına (TUS) girerler.

Sınavda radyoloji bölümü için gereken puanı alıp bu bölümü tercih eden tıp doktorları 5 yıl süren uzmanlık eğitiminin sonunda radyoloji uzmanı unvanını kazanırlar. Girişimsel radyolojide çalışmak isteyen doktorların ayrıca cerrahi eğitim de almaları gereklidir.

Radyoloji taban puanları

Radyoloji uzmanı ne kadar maaş alır?

Çalışma koşullarının zorlukları nedeniyle radyoloji uzmanlığı riskli meslekler grubundadır. Radyolojik muayene cihazları, yapıları ve çalışma ilkeleri gereği, genellikle binaların ışık, ses ve havayla en az temasa sahip katlarında yer alırlar.

Radyologlar az da olsa zararlı ışınlara maruz kalırlar. Günümüzde bu risk derecesi azalsa da, devlet hastanelerindeki radyologların yıpranma payı, diğer branş doktorlarına göre daha iyi ücret ve şartlarla çalışmalarına neden olur.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör