Kolon kanseri nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri

Kolon kanseri, en sık görülen kanser türlerinden birisidir, kötü beslenme ve modern yaşam tarzı nedeniyle yaygınlığı artmaktadır. Kalın bağırsak kanseri olarak ta bilinen kolon kanseri, özellikle genetik ve ailesel geçişten kaynaklansa da yaş ve beslenmenin de bu hastalığın gelişmesinde risk faktörü olduğu bilinmektedir. Özellikle 60 yaş ve üzeri kişilerde görülme sıklığı daha fazladır. Kolon kanserinin en önemli belirtileri arasında dışkıda kan olması, karın ağrısı, kabızlık, ishal ya da şişkinlik ve kilo kaybı bulunmaktadır. Kolon kanserinin tedavisine türü ve evresine göre karar verilir. Cerrahi tedavi, ilaç tedavisi, kemoterapi ve radyoterapi kolon kanserinin tedavisinde kullanılan etkili yöntemlerdendir. Erken teşhis ve doğru tedavi başarı oranları çok artmaktadır.

Kolon kanseri nedir?

Kolon kanseri vakalarının çoğu, adenomatöz polipler olarak adlandırılan kanser olmayan küçük hücre kümeleriyle başlar. Zaman içinde bu poliplerin bazıları kolon kanserine dönüşebilir. Polipler küçük olabilir ve semptomları az olabilir. Bu nedenle doktorlar, kansere dönüşmeden önce polipleri teşhis edip çıkararak kolon kanserini önlemeye yardımcı olmak için düzenli tarama testleri önermektedir.

Kolon kanseri nedenleri ve risk faktörleri

• 50 yaş ve üzerinde olmak
• Ailesinden birinde daha önce kolon kanseri bulunması
• Kırmızı et, fast food ve işlenmiş gıdaları fazla tüketmek
• Sigara içmek
• Çok miktarda ve düzenli olarak alkol tüketmek
• Aşırı kilo ve Obezite
• Hareketsizlik
• Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi sindirim sistemi hastalıkları geçirmiş olmak
• Ailesel adenoma töz polipoz ya da Lynch sendromu gibi kalıtsal hastalıklar olması

Kolon kanseri belirtileri

• Kansızlık, halsizlik, devamlı yorgunluk
• Dışkılama alışkanlıklarında değişim
• Dışkıda kan bulunması
• Dışkının incelmesi
• Makattan kan gelmesi
• Karın ağrısı
• Şişkinlik, aşırı gaz
• İshal ve kabızlık atakları
• İzah edilemeyen kilo kaybı

Ne zaman doktora görünmeliyim?

Dışkıda kan gibi bağırsak kanseri belirtileri veya barsak alışkanlıklarında devam eden bir değişiklik fark ederseniz, doktorunuzla mutlaka görüşün. Uzmanlar genellikle kolon kanseri taramalarının 50 yaşında başlamasını tavsiye eder. Özellikle aile öykünüzde kolon kanseri bulunması gibi başka risk faktörleriniz varsa, doktorunuz daha sık veya daha erken bir tarama önerebilir.

Bağırsak tıkanıklığı nedir? Kanser ile ilişkisi

Bağırsak tıkanıklığı belirtileri şunları içermektedir;

• Aralıklı ve ara sıra şiddetli karın ağrısı (özellikle yemeklerden sonra)
• İstemsiz kilo kaybı
• Karın ağrısı ile karnın sürekli şişmesi
• Kusma – sürekli karın şişliği ile beraber

Kolon kanseri türleri

• Adenokarsinom: Bu kanser türü, kolorektal kanserlerin yüzde 95’inden fazlasını oluşturmaktadır. Adenokarsinomlar, iç organların iç yüzeyinde başlayan tümörlerdir. Bu tümörler, salgı bezi özellikleri olan hücrelerde başlar. Akciğer veya meme gibi birçok farklı organda oluşabilirler. Kolon kanserinde ise adenomatöz polipler olarak adlandırılan küçük ve zararsız tümörler büyümeye devam eder ve kansere dönüşür.
• Karsinoidler: Hormonların neden olduğu tümörlerdir. Bağırsakta özellikle hormon üreten hücrelerde başlarlar. Genellikle belirtilere sebep olmazlar.
• Gastrointestinal stromal tümörler: Kolonun kas dokusunda başlar. İlk başta iyi huylu olabilirler, ancak kansere dönüşebilirler ve o zaman sarkom adını alırlar.
• Sarkomlar: Kemik ya da kas gibi vücudumuzda destek hücreleri olarak görev alan hücrelerde görülmektedir. Bu da kanserin düz kaslarda başladığı anlamına gelmektedir. Adenokarsinomdan farklı şekilde tedavi edilen sarkomlar en kısa sürede teşhis edilerek tedaviye başlanmalıdır.
• Lenfoma: Tipik olarak bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenf nodunda başlayan bir kanserdir. Kolon veya rektumda da başlayabilir. Lenfomalar iki kategoriye ayrılır – Hodgkin hastalığı ve non-Hodgkin lenfoma.

Kolon kanseri teşhisi

Kolonoskopi nasıl uygulanır

Bu işlemde tüm kolon ve rektumunuzu incelemek için bir video kameraya bağlı uzun, esnek ve ince bir tüp ve bunun bağlı olduğu bir monitör kullanılır. Tarama için kolonoskopi kullanılırsa, bulunan küçük polipler işlem sırasında kansere dönüşmeden önce çıkarılabilir. Polip çıkarılamayacak kadar büyükse ya da şüpheli bölge bulunursa, doktor analiz için doku örneklerini (biyopsi) almak için tüpten cerrahi aletler geçirebilir.

Kolon ve rektum kanserleri önlenebilir mi? Erken tanısı ve belirtileri

Kolonoskopi yapılırken bağırsağınızın boş olması gerekmektedir. Yaklaşık 30 dakika süren işlem sırasında hastayı rahatlatmak için ilaç verilir. Ağrılı bir işle değildir, ancak kalın bağırsağa hava girmesi nedeniyle hasta bazen kramp veya rahatsızlık hissedebilir.

Biyopsi kolon kanserinde nasıl uygulanır

Bir biyopsi, mikroskop altında inceleme için az miktarda dokunun çıkarılmasıdır. Kesin bir kolon kanseri tanısı koyabilmek için biyopsi yapmaya ihtiyaç vardır. Bir patolog daha sonra numuneleri analiz eder. Biyopsi, kolonoskopi sırasında veya cerrahi sırasında çıkarılmış herhangi bir doku üzerinde yapılabilir.

Tümörün moleküler testi

Kolon kanserinde kan testleri

Kolon kanseri genellikle kalın bağırsak veya rektuma kanamasına sebep olduğu için, hastada kansızlığa neden olabilir. Tam kan sayımının (CBC) bir parçası olan kandaki kırmızı hücre sayısının bir testi, kanama olup olmadığının teşhisinde işe yarayabilir.
Doktorunuz kanınızı bazen kolon kanserleri (karsinoembriyonik antijen veya CEA) tarafından üretilen bir kimyasal için de test edebilir. Takip edilen, kanınızdaki CEA düzeyi, doktorun kanserin tedaviye yanıt verip vermediğini anlamasına yardımcı olabilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT) ve Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)

Bir BT taraması, farklı açılardan alınan x-ışınları kullanılarak vücudun iç kısmının 3 boyutlu bir görüntüsünü oluşturur. Tümörün boyutunu ölçmek için bir BT taraması kullanılabilir. Kolon kanserli bir kişide, BT taraması kanserin akciğerlere, karaciğere ve diğer organlara yayılmasını kontrol edebilir. MRG, tümörün boyutunu ölçmek için kullanılabilir. Daha net bir resim oluşturmak için taramadan önce özel bir boyalı ilaç verilir. MRG, kolon kanserinin nerede büyüdüğünü bulmak için en iyi görüntüleme testidir.

Ultrason

Ultrason, kanserin yayılıp yayılmadığını anlamak için iç organların bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Endorektal ultrason, rektal kanserin ne kadar derinde olduğunu ve tedaviyi planlamak için yaygın olarak kullanılır.

Kolon kanseri evreleri

• Evre 0: Bu kolon kanserinin en erken şeklidir ve mukozanın veya kolonun en iç tabakasının ötesinde yetişmediği anlamına gelir. Lenf düğümlerine yayılmamıştır.
• Evre 1: Bu evrede kanser kolonun mukoza denilen iç tabakasında, kolonun submukoza denilen bir sonraki katmanına doğru büyümüştür. Ancak henüz lenf düğümlerine yayılmamıştır.
• Evre 2: Bu evrede kanser hala lenf düğümlerine yayılmamıştır. Ancak kolonun dış katmanlarına ve abdominal organları yerinde tutan zar olan visseral peritona kadar ulaşmıştır. Ve yakın organlara doğru büyümektedir.
• Evre 3: Bu evrede tümör, kas tabakalarının ötesine büyümüştür ve yakında bulunan 4 veya daha fazla lenf nodunda tespit edilebilir ama uzak bölgelere yayılmamıştır.
• Evre 4: Bu evre kolon kanserinin en ileri aşamasıdır ve kanserin, akciğerler ve karaciğer gibi iki veya daha fazla uzak alana yayıldığını gösterir.

Kolon kanseri tedavisi

Kolon kanserinde cerrahi tedavi ve ameliyat

Kolon kanserin erken aşamalarında cerrahınızın kanserli polipleri ameliyatla alması mümkün olabilir. Ameliyat sırasında, polip bağırsakların duvarına yapışmamışsa, muhtemelen sadece polipin alınması ile ameliyat sonuçlanır. Kanser bağırsak duvarlarına yayılım göstermiş ise, cerrah komşu lenf nodları ile birlikte kolonun veya rektumun bir kısmını çıkarması gerekebilir. Mümkünse, cerrahınız kolonun kalan sağlıklı kısmını, rektuma yeniden yerleştirecektir. Bu mümkün değilse, kolostomi yapabilir.

Cerrahi, kolon kanseri tedavisinde üstünlüğünü koruyor!

Bu, atıkların giderilmesi için karın duvarında bir açıklık yaratılmasını içermektedir. Kolostomi geçici veya kalıcı olabilmektedir. Kanser kolonları çevreleyen kaslara yayılırsa, genellikle kolektomi olarak bilinen kolonunuzun bütün bir bölümünü çıkarmak gerekir.

• Kolektomi yapmanın 3 yolu vardır; Açık kolektomi; cerrahın karın bölgesinde büyük bir kesik (insizyon) yaptığı ve kolonunuzun bir bölümünü çıkardığı ameliyattır.
• Laparoskopik (anahtar deliği) kolektomi; cerrahın karın bölgesinde bir dizi küçük insizyon yaptığında ve bir kolonu çıkarmak için kamera tarafından yönlendirilen özel aletler kullanılarak yapılan cerrahi girişimdir.
• Robotik cerrahi; Cerrahın aletlerinin robotu yönlendirdiği ve kanseri ortadan kaldıran bir anahtar deliği ameliyatı türüdür. Robotik cerrahide, cerrah ve hasta arasında doğrudan bir bağlantı yoktur, bu da cerrahın hastayla aynı hastanede olmaması anlamına gelir. Bu yöntemlerden hangisinin uygulanacağına doktor karar verecektir.

Kemoterapi tedavisi

Kemoterapi, kanser hücrelerinin tahrip edilmesi için ilaçların kullanımını içermektedir. Kolon kanserlerinde, kemoterapi, cerrahiden sonra kalan kanserli hücreleri yok etmek için yaygın bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi ayrıca tümörünüzün büyümesini kontrol eder. Kemoterapi geç evre kanserde bazı semptomların giderilmesini sağlarken sıklıkla ek ilaçlarla kontrol edilmesi gereken yan etkilerle birlikte gelmektedir.

Radyasyon tedavisi ve Radyoterapi

Radyasyon, kanserli hücreleri ameliyattan önce ve sonra hedeflemek ve yok etmek için X ışınlarında kullanılana benzer güçlü bir enerji ışını kullanır. Radyasyon tedavisi genellikle kemoterapinin yanında veya ardından yapılmaktadır.

Kolon kanserinde ilaç tedavisi

Setuksimab ve panitumumab dâhil olmak üzere biyolojik tedaviler, monoklonal antikorlar olarak da bilinen yeni ilaçlardır. Bazı kanser hücrelerinin yüzeyinde bulunan epidermal büyüme faktörü reseptörleri (EGFR’ler) adı verilen özel proteinleri hedef alırlar.

Kolorektal kanserlerin belirtileri, teşhisi ve güncel tedavi seçenekleri

EGFR’ler kanserin büyümesine yardımcı olduğundan, bu proteinleri hedeflemek tümörleri küçültmeye ve kemoterapinin etkisini artırmaya yardımcı olabilir. Biyolojik tedaviler bazen kanser bağırsaktan (metastatik) yayıldığı zaman kemoterapi ile birlikte kullanılır.

• Yeni kolon kanseri ilaçları

2012 yılının Eylül ayında, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), diğer tedavi türlerine cevap vermeyen ve diğer organlara yayılan metastatik veya geç evre kolorektal kanserli hastaları tedavi etmek için ilaç Stivarga’yı (regorafenib) onaylamıştır. Bu ilaç, kanser hücrelerinin büyümesini destekleyen enzimleri bloke ederek çalışmaktadır.

Kolon kanseri hastalarına öneriler

• Arkadaşlarınız ve ailenizle konuşmak güçlü bir destek sistemi olacaktır
• Kendinize zaman ayırın
• Sağlıklı beslenme için bir diyetisyen ile görüşün
• Sigara, alkol ve zararlı alışkanlıklardan uzak durun
• Her gün düzenli olarak egzersiz yapın
• Kalsiyum ve D vitamininden zengin gıdalar ile beslenin
• Stres gibi tetikleyicilerden uzak durun
• Kilolu iseniz mutlaka kilo verin.

Kaynaklar ve Referanslar
1- Bowel cancer
2- Colorectal Cancer
3- Colorectal cancer treatment
4- Kolon kanseri