Kolon kanseri, sık görülen kanser türlerindendir, kötü beslenme ve modern yaşam tarzı nedeniyle yaygınlığı artmaktadır. Kalın bağırsak kanseri olarak da bilinen kolon kanseri, kalın bağırsağı oluşturan hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşur. Erken evrede teşhis edildiğinde başarıyla tedavi edilebilmektedir. Genetik nedenler, kötü beslenme ve hareketsizlik en önemli risk faktörleridir. Kabızlık veya ishal şeklinde bağırsak alışkanlığının değişmesi, kansızlığa bağlı çabuk yorulma, bulantı, kusma, gaz-dışkı çıkaramama, dışkıda kan görülmesi gibi belirtileri olabilir. Erken evrelerde belirti vermeyebilir. Esas tedavi yöntemi cerrahi ile etkilenen kolon kısmının çıkarılmasıdır. Cerrahi öncesinde veya sonrasında kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilir.
İçindekiler
Kolon kanseri (kolorektal kanser), kalın bağırsağı oluşturan hücrelerin genetik nedenler veya kötü beslenme gibi risk faktörleri nedeniyle kontrolsüz çoğalması sonucu oluşur. Kalın bağırsak tıp dilinde kolon olarak adlandırılır. İnce bağırsaktan anüse kadar uzanan kısımdır. Kalın bağırsak kanserleri ülkemizde sık görülür ve tüm kanserler arasında 3. sıradadır.(1)
Vakaların çoğu, adenomatöz polipler olarak adlandırılan kanser olmayan küçük hücre kümeleriyle başlar. Zamanla bu poliplerin bazıları kansere dönüşebilir. Polipler küçük olabilir ve semptomları az olabilir. Bu nedenle doktorlar, kansere dönüşmeden önce polipleri teşhis edip çıkararak kolon kanserini önlemeye yardımcı olmak için özellikle ailesinde kanser öyküsü olan kişilere düzenli tarama testleri önermektedir.(2)
Rektum kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi seçenekleri
Kolorektal kanserin belirtileri hastalığın yerleşmiş olduğu bölgeye, yayılımına, evresine, kanama, delinme, tıkanma gibi ek sorunlar oluşmasına göre değişir. Kanserin erken aşamalarında hastada belirti oluşmayabilir.
Dışkıda kan, barsak alışkanlıklarında devam eden bir değişiklik ya da daha önce bahsedilen diğer kolon kanseri belirtilerini fark ederseniz, doktorunuzla mutlaka görüşün. Uzmanlar genellikle kolon kanseri taramalarının 50 yaşından itibaren başlamasını tavsiye eder. Özellikle aile öykünüzde kolon kanseri varsa daha sık veya daha erken tarama yaptırmanız gerekebilir.
Alternatif tıp kanser tedavisini sekteye uğratıyor ve hastalara zarar veriyor!
Lenf sistemi hastalıkları nelerdir? Belirtileri ve tedavileri
Kolon kanserinde erken tanı koyulması hastalığın tedavi edilebilmesi açısından çok önemlidir. Bu nedenle özellikle daha önce belirtilen risk faktörlerine sahipseniz mutlaka tarama yaptırmalısınız. 50-70 yaş arasındaki kişilere 1 veya 2 yılda bir dışkıda gizli kan testi ile hızlı, pratik bir şekilde tarama yapılır. Ailede kalın bağırsak polipleri, kalın bağırsak kanseri, kalıtsal polipozis öyküsü olan kişiler 40 yaşından itibaren taramaya başlanması önerilmektedir. Dışkıda kan saptanırsa kolonoskopi işlemi ile kesin tanı koyulabilir.
Adenomatöz polip nedeniyle ameliyat olan kişilere ameliyattan 3 yıl sonra kolonoskopi önerilmektedir. Ülseratif kolit, Crohn hastalığı olan kişilerde de kolonoskopi ile tarama yapılmaktadır. Dışkıda DNA tekniği, fekal immünokimyasal test (FIT), BT kolonografi gibi yeni geliştirilen tarama metodları da geleceğe yönelik umut vermektedir.
Hastanın şikayetleri, aile öyküsü ayrıntılı olarak değerlendirilir. Fiziki muayene yapılır. Teşhis için kan testleri, rektal tuşe (makattan kalın bağırsağın muayene edilmesi), kolonoskopi gibi girişimsel yöntemler, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi kullanılır.
Kolonoskopi ucunda kamera ve ışık olan esnek bir hortum aracılığıyla kolonun görüntülenmesi işlemidir.
Kolonoskopi nedir? Nasıl yapılır? Kolonoskopinin riskleri nelerdir?
Kolon kanserinin kaynaklandığı hücrelere göre çeşitli türleri vardır. Bunların biyopsi ile belirlenmesi ve hastalığın evresinin saptanması tedavi yöntemlerinin seçilmesi için çok önemlidir. Kolon kanserini saptamak için biyopsi işlemi rektosigmoidoskopi, kolonoskopi işlemleri sırasında şüphelenilen bölgelere veya poliplerin görüldüğü bölgeye yapılır, örnek alınır. Ayrıca ameliyat sırasında çıkarılan parçalar da biyopsi için kullanılır ve incelenir.
Bazen teşhis koyulması bazen de tedavinin belirlenmesi amacıyla biyopsi ile alınan materyalde spesifik genler, proteinler, tümöre özgü diğer faktörler laboratuvar koşullarında araştırılır. Bunun için çeşitli mikroskoplar, boyama yöntemleri kullanılır. Eğer metastatik veya tekrarlayan kolon kanseriniz varsa, yayıldığı veya tekrarladığı bölgeden bir doku örneği alınabilir.
BT ve MRG kolon kanserinin teşhisinde ilk başvurulacak teşhis yöntemleri değildir. BT taraması ile kanserin akciğerlere, karaciğere ve diğer organlara yayılması kontrol edilebilir. MRG, tümörün boyutunu ölçmek için kullanılabilir. Daha net bir resim oluşturmak için taramadan önce özel bir boyalı ilaç verilir. MRG, kolon kanserinin nerede büyüdüğünü bulmak için en iyi görüntüleme testidir.
Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?
Kolon kanserinin teşhisinde ultrason kullanımı transrektal ultrason şeklindedir. Makat aracılığıyla kalın bağırsağın son kısmındaki lezyonlar derinlik ve yayılım açısından incelenebilir.
Kolon kanseri evresinin belirlenmesindeki amaç hastalığın yayılım derecesini saptamak ve buna göre tedavi şeklini belirlemektir.
Kolon kanserinin esas tedavi yöntemi cerrahidir. Etkilenen bölgenin çıkarılması hedeflenir. İleri evrelerde kemoterapi ve radyoterapi yöntemleri de kullanılır.(4)
Kolon kanserinin temel tedavi yöntemi cerrahi ile tümörün çıkarılmasıdır. Kolon kanserli her hasta gastroenterolog, radyolog, onkolog ve genel cerrahın görüşleri alınarak değerlendirilir. Genellikle tümörün yerleştiği kolon kısmına göre ameliyat planlanır. Ameliyatlar laparoskopik yöntemle kapalı olarak veya açık cerrahi ile yapılabilir.
Genel anestezi altında; cerrah, kalın bağırsağın kanserli kısmı, lenf bezlerine yayılım gösteren mezo denilen yağlı kısmı ve onun çevresindeki dokuyu çıkarır. Bu tip kolon kanseri ameliyatları, sıklıkla erken evre bağırsak kanserlerinde gerekli tek tedavi şeklidir.
Genellikle tümörlü kısım çıkarıldıktan sonra sağlam kısımları birbirine bağlanır. Bu işleme anastomoz adı verilir. Kalın bağırsakların sağlam kısımları birbirine bağlanamazsa ya da bağlandıktan sonra güvenli durum oluşmamışsa cerrah “kolostomi” denilen bir işlem yapar. Karın duvarında kalın bağırsak içeriğinin dışarı atılmasını sağlayan bir delik açarak bağırsağı buraya bağlar. Bu deliğe kolostomi torbası takılır ve dışkı bu torbada birikir. Kolostomi geçici veya kalıcı olabilir.
Cerrahi tedavi kolon kanseri karaciğere yayılım göstermişse karaciğerdeki tümörün temizlenmesi için de uygulanır.
Kolon kanserinde radyoterapi (ışın tedavisi) genellikle cerrahi öncesi tümör dokusunun küçülmesi amacıyla kemoterapi ile birlikte kullanılır. Ayrıca cerrahi tedavi sonrası kalıntı tümör dokusunu yok etmek için de uygulanabilir.
Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri
Kolon kanserinde kemoterapi; cerrahi öncesi tümörlü alanı küçültmek amacıyla (neoadjuvan tedavi) ve cerrahi sonrası gözle görülemediği için çıkarılamayan tümörlü dokuların yok edilmesi (adjuvan tedavi) amacıyla kullanılır. 5-fluorourasil (5-FU), irinotekan, oksaliplatin kolon kanserinde kullanılan kemoterapi ilaçlarıdır.
Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?
İleri evredeki kolon kanser tedavisinde kullanılmaya başlanan yeni ilaç çalışmaları devam etmektedir. Bu ilaçların özellikle uzun dönem etkileri araştırılmaktadır. Bu ilaçlar:
Bu ilaçların hipertansiyon, kanama, tromboz oluşumu ve proteinüri gibi yan etkileri olabilir.
Onkoloji nedir? Onkolog ne iş yapar? En önemli onkolojik hastalıklar
Doğru beslenme, kolon kanserinde diğer kanser türlerine göre daha çok önem taşır. Kolon kanseri batıda ve gelişmiş ülkelerde daha sık görülmektedir. Bunun nedeni olarak da sosyoekonomik düzey yükseldiğinde yağdan zengin, işlenmiş ürünler içeren, kırmızı et ağırlıklı, fast-food tarzı beslenme şeklinin öne geçmesi düşünülmektedir.(5)
Kanserde beslenme tedavisi ne kadar önemli? Uzmanından öneriler…
Şifalı bitkiler dikkatli tüketilmeli, özellikle kanser tedavisi gören hastaların mutlaka doktorlarına danışmaları gerekir. Çünkü yanlış bir uygulama hastalığın daha hızlı ilerlemesine neden olabilir ya da tedavi sürecine zarar verebilir.
Günümüzde karahindiba, kekik, adaçayı, keten tohumu, hardal otu, zerdeçal (Curcumin), yeşil çay, yaban mersini gibi bitkiler kalın barsak kanserinden koruyucu olarak ilişkilendirilmişlerdir. Ancak özellikle risk taşıyan kişilerde etkileri kısıtlı olabilir.
Zerdeçal nedir, faydaları nelerdir? Hangi hastalıklara iyi gelir?
Kolon kanserleri dünyada kansere bağlı ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır. Erken tanı çok önemlidir. Erken evrede teşhis edilmesi durumunda 5 yıllık sağ kalım oranları %90 civarındadır. Ancak erken tanı koyulamaması durumunda hastaların çoğunda lenf bezlerine veya diğer organlara yayılım meydana gelmiş olur ve tümör çıkarılsa bile 5 yıl içerisinde ölüm görülür. Tedavi uygulanamayan hastalarda bu süre daha kısadır.
Bağırsağın içten veya dıştan tamamen ya da kısmen tıkanmasıdır. Bağırsak tıkanıklığı tıp dilinde ileus olarak adlandırılır. Karın bölgesinde geçirilen ameliyatlar, fıtık, kitle gibi hastalıklar veya bağırsağın kendi etrafında dönmesi bağırsak tıkanıklığına neden olabilir ya da herhangi bir neden saptanamayabilir.
Bağırsak tıkanıklığı acil bir durumdur. Eğer yukarıdaki belirtileri kendinizde gözlemliyorsanız acil olarak en yakın hastaneye gidin.
Kolorektal kanserlerin belirtileri, teşhisi ve güncel tedavi seçenekleri
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Bowel cancer,2- Colorectal Cancer,3- Kolon kanseri4- Effects of interactions between common genetic variants and smoking on colorectal cancerYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?