Nöroloji nedir? Nörolog hangi hastalıklara bakar?
Nöroloji, sinir sistemi hastalıklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenen bir tıp dalıdır. Eğer hasta beyin ya da sinir sistemiyle bağlantılı sorunlar yaşıyorsa bir nöroloğa yönlendirilir. Örneğin nöbet, kafa karışıklığı, duyu değişiklikleri, baş ağrısı, kas ve koordinasyon sorunları ya da kafa travması gibi sorunlarda mutlaka bir nöroloğa başvurmak gerekir. Nörolojik hastalıkların teşhisi için ilk olarak çok ayrıntılı bir öykü ve fizik muayene yapılır. Gerekli durumlarda görüntüleme testleri yapılır. Nörologların tedavi alanlarına giren bazı hastalık ve bozukluklar arasında felç, Parkinson ve Alzheimer hastalığı, MS (multipl skleroz), ALS (amyotropik lateral skleroz), epilepsi, migren, titreme, ağrı, uyku bozuklukları, beyin ve omurilik yaralanması, periferik sinir hastalığı ve beyin tümörleri sayılabilir.
İçindekiler
Nöroloji nedir?
Nöroloji, sinir sistemini inceleyen tıp dalıdır. Beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omurilik ile bu organların diğer organlarla iletişimini sağlayan sinir ağındaki işleyişi ve kaslar ile beraber koordineli çalışıp çalışmadığını anlamaya çalışır. Bu bölgelerde ortaya çıkan hastalıklar nörolojinin asıl konularıdır.
Nöroloji, sinir anlamına gelen ‘neuron’ ve çalışma anlamına gelen ‘logia’ kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Sinir sistemi, uyarıları beyinden organlara, organlardan beyne ileten teller ve bunların oluşturduğu ağlar olarak tarif edilebilir.
Multipl Skleroz (MS) hastalığı neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Arapça karşılığı ‘asab’ olması nedeniyle daha önceki yıllarda nöroloji asabiye olarak isimlendiriliyordu. Nöroloji alanında uzmanlaşmış doktor Nöroloji uzmanı ya da nörolog olarak adlandırılırken bu alanda cerrahi işlemleri yapan uzman doktorlar Beyin ve Sinir cerrahi uzmanı olarak isimlendirilir.
Nörolojik hastalık belirtileri
Birçok insan şikâyetiyle ilgili hangi bölüme gitmesi gerektiği konusunda tereddütler yaşar. Aile hekimlerine danışırken rahatsızlığı ile araştırmalara girişir. Nöroloji ve nörolojik hastalıklar insanlar tarafından çok fazla bilinmediğinden kimi zaman hastalar çok geç nöroloğa başvurabilmektedir.
Nöroloji, geniş bir hastalık grubunu kapsar
Bu hastalıklar için nöroloji uzmanına başvurulması gerekebilir:
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- El-kol ve bacak-ayaklarda uyuşma-kuvvetsizlik
- Bayılma
- Görme bozuklukları
- İstemsiz hareketler, kasılmalar
- Dalma atakları
- Yürüme bozuklukları
- Ellerde titreme
- Göz kapağı düşüklüğü
- Yüzde uyuşma ve şekil bozukluğu
- Unutkanlık
- Davranış değişiklikleri
- Uyku bozuklukları
- Felç durumları
- Bel ve boyun ağrıları
Nörolojik muayene
Nörolojik bir hastalıktan ya da bozukluktan şüphelenilmesi durumunda öncelikli olarak hastanın ayrıntılı öyküsü alınır ve fizik muayene yapılır. Gerekli olması durumunda Bilgisayarlı tomografi (BT), Elektroensefalografi (EEG), Elektromiyografi (EMG), Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ya da Pozitron emisyon tomografi (PET) gibi görüntüleme testlerinden de yararlanılabilir.
ALS hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Nöroloji hangi hastalıklarla ilgilenir?
- Baş ağrıları
- Baş dönmeleri
- Unutkanlık ve unutkanlığa neden olan hastalıklar (Alzheimer, frontotemporal demans)
- İnme (Beyin felci)
- Epilepsi (Sara)
- Parkinson Hastalığı
- MS (Multiple Skleroz)
- Polinöropatiler (El ve ayaklarda yanma uyuşma gibi şikayetlere neden olabilirler, Guillain-Barre, CIDP)
- Hareket bozuklukları (Ellerde titreme, diskinezi, distoni..)
- Kas hastalıkları (Duschenne-Becker, Muskuler Distrofi)
- ALS
- Myestenia Gravis
- Poliomyelit (Çocuk felci)
- Uyku bozuklukları
Nasıl nörolog olunur?
Tıbbın diğer dallarında olduğu gibi nöroloji uzmanı olmak da uzun bir süre ve sabır gerektirir. Üniversite sınavıyla tıp fakültesini kazanan bireyler 6 yıl tıp eğitimini tamamladıktan sonra Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) olarak bilinen sınavda başarılı olma koşuluyla Nöroloji Uzmanlık Eğitimine başlar. 4 yıl asistanlık eğitimi sonrasında uzmanlık tezi ve uzmanlık sınavından başarılı olan kişiler nöroloji uzmanı olmaya hak kazanır.
Parkinson hastalığı neden olur? Belirtileri, teşhisi ve evreleri
Çocuk Nöroloğu olmak için süreç biraz daha farklıdır. TUS sınavından sonra 4 yıllık çocuk hastalıkları uzmanlığı eğitimi tamamlanır. Çocuk hastalıkları uzmanları yan dal sınavına girerek çocuk nöroloji uzmanlığı eğitimine başlar. 3 yıllık bu eğitimden sonra çocuk nöroloğu uzmanı olunabilir. Çocuk nöroloğu olmak için liseden sonra toplamda 13 yıllık bir eğitim süreci vardır.
En yaygın görülen nörolojik hastalıklar
Baş ağrıları
Baş ağrısı gerçekte bir hastalık sonucu hastanın yaşadığı bir belirtidir. Baş ağrısına neden olabilecek hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Migren
- Küme tipi baş ağrısı
- Gerilim tipi baş ağrısı
- Trigeminal nevralji
- Beyin tümörleri
- Beyindeki damarsal yapılardaki hastalıklar (Anevrizma-Beyin damarlarındaki baloncuklar).
Ağrıların özelliği ve muayene sonrasında ağrıların türü anlaşılır. Görüntüleme yöntemleri ile de tanı kesinleştirilir.
Epilepsi
Sara ya da epilepsi, genellikle kasılma ve titreme sonrasında bayılma şeklinde olan nöbetlerle seyreder. Kimi zaman dalma, el kol ve bacaklarda istemsiz atmalar şeklinde de ortaya çıkabilir. Beyindeki aşırı uyarılmaya bağlı olarak ortaya çıkar. EEG tetkiği tanı koyma aşamasında önemlidir.
Epilepsi nedir? Sara hastalığı neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Günümüzde uygun tedavi ile nöbetler azalmakta kimi zaman ortadan kalkmaktadır. Her türlü tedaviye rağmen sık nöbetleri devam eden hastalar da vardır. Tedaviye dirençli hastalarda doğumsal ya da sonradan ortaya çıkan beyin hasarları olabilir.
Alzheimer
Hastalık tedavi yöntemlerindeki gelişmelere bağlı olarak ortalama yaşama süresinin uzaması bunamaya neden olan bu hastalığın daha sık görülmesine neden olmuştur. Her unutkanlık Alzheimer değildir. Kişinin günlük yaşam aktivitesini olumsuz etkileyecek düzeydeki unutkanlıklar hastalığın belirtisi olabilir. Daha çok 65 yaş sonrası görülür.
Erken yaşlarda bunamaya neden olan farklı hastalıklar da vardır. Hastalık başladıktan sonra hastalığı durduran bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak kullanılan ilaç tedavileri, terapiler, yaşam koşullarındaki değişikler semptomları azaltabilmekte, hastalığı yavaşlatabilir, hasta yakınlarına ve bakıcılarına daha konforlu bir yaşam sunabilmektedir.
Alzheimer nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve korunma
İnme-Felç
Felç, beyindeki damarların tıkanması veya kanamasına bağlı olarak yüz, kol ve bacaklarda uyuşma-kuvvetsizlik gibi yakınmalara neden olabileceği gibi şuur kaybı sonrasında ölüme kadar götürebilecek ciddi durumlara da neden olabilir. Hastanın iyileşme oranı, damarın tıkandığı bölgeye göre değişebilir. Bazı hastalar neredeyse tamamen iyileşebilirken bazı hastalarda kalıcı engellilik ya da ölüm gerçekleşebilir.
Parkinson Hastalığı
Parkinson hastalığı, beyinde bulunan ve hareketlerin koordineli bir şekilde yapılmasına yardımcı olan Dopamin adındaki bir maddenin eksikliği nedeniyle ortaya çıkar. Ellerde titremeye neden olan bu hastalık ayrıca hareketler yavaşlar. Bu yavaşlamaya bağlı yürüme bozulur, monoton bir yüz ifadesi olur, konuşma, fikir içeriği azalır.
Bu hastalığı başladıktan sonra tamamen durduran bir tedavi yoktur. Eksik olan Dopamin maddesini arttıran ilaçlar ile hayat kalitesi oldukça yükseltilmektedir. Uzun süreçli bir hastalık olduğundan düzenli olarak nöroloji uzmanına başvurarak ilaç dozları ayarlanmalıdır.
MS (Multiple Skleroz)
Daha çok genç yaşlarda görülen MS, beyin ve omurilikte ortaya çıkan lezyonlar nedeniyle ataklar halinde görülen güç kaybı, görme bozuklu, el kol ve bacaklar uyuşma tarzında ortaya çıkar. Hastalığı tamamen ortadan kaldıran tedavi yoktur. Ancak atak sıklığını azaltan tedaviler vardır.
Polinöropatiler
Çok merkezli sinir hasarı olarak da tanımlanabilen polinöropatiler, çevresel sinir hücrelerinde ortaya çıkar. Bunlar doğumsal olabileceği gibi basit bir gribal enfeksiyon ya da ishal sonrası da ortaya çıkabilir. Doğumsal olanların tedavileri zor iken sonradan ortaya çıkanlarda uygun tedaviler ile yakınmalar azaltılabilir.
Hastalık, daha çok ellerde ayaklarda uyuşma ya da kuvvet kaybı ile kendini gösterir. Şeker, guatr, B12 vitamini eksikliği, ağır metal zehirlenmeleri bu tür hastalıklara neden olabilir. EMG ile sinir hasarı saptanır.
Karpal tünel sendromu
El bileğindeki sinir sıkışmasına bağlı olarak gelişen karpal tünel sendromu, el parmaklarında uyuşma ile kendini gösterir. Hastalık erken tespit edilmez ise el kaslarında erimeler başlayabilir. EMG bu hastalık tanısında önemlidir. Erken dönem tedavilerle ilerleme engellenebilir. Gerektiğinde ameliyatla bilek bölgesindeki sıkışan sinir rahatlatılır.
Karpal Tünel Sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
ALS (Amiyotrofik lateral skleroz)
ALS, Omurilikteki hareketleri kontrol eden sinirlerin hasarına bağlı olarak ortaya çıkan kaslarda güçsüzlük ve erimelerle devam eden ilerleyici bir hastalıktır. Hastalık ABD’de ünlü beyzbolcu olan Lou Gehrig’de görülmesi nedeniyle O’nun adıyla anılırken, İngiltere’de ise Motor Nöron Hastalığı olarak adlandırılır. Hastalığın tedavisi yoktur.
MG (Myestenia Graves)
İstemli hareketleri yapan kaslarda daha çok günün sonuna doğru görülen kuvvetsizlik şeklinde başlayan bir hastalıktır. Bazen göz kapağı düşmesi şeklinde de ortaya çıkabilir. Sinirlerle kasların iletişimini sağlayan mekanizmada bozukluktan dolayı ortaya çıktığı için sinir kas kavşağı hastalıkları içerisindedir. Günümüzde uygun tedaviler ile hastalar normal şekilde hayat sürebilir.
Hastalık isimleri nerden geliyor?
- Migren: Fransızca’da yarım baş ağrısı anlamına gelen migraine kelimesinden gelir.
- Küme baş ağrısı: Yılın belirli zamanlarında 3-4 haftalık bir dönemde görülmesinden dolayı bu ismi almıştır.
- Alzheimer hastalığı: 1900’lü yılların başlarında hastalığı ilk olarak tanımlayan Alman Doktor Alois Alzheimer’ın adını almıştır.
- Parkinson Hastalığı: 1817’te hastalığı ilk tanımlayan doktor James Parkinson‘dır.
- MG (Myestenia Gravis): Yunanca’da kas hastalığı anlamına gelen myasthenia ile Latince’de ağır anlamına gelen gravis kelimelerinin birleşimidir.
- Epilepsi-Sara: Epilepsi, Yunanca kavramak tutmak yakalamak anlamındaki epilepsia kelimesinden gelmektedir. Sara ise Arapça’da yere serme anlamına gelen Sar’e kelimesinden türemiştir.
- MS (Multiple Skleroz): Çok odaklı sertleşme demektir. Hastalıkta ortaya çıkan merkezi sinir sistemindeki sertleşmelerden dolayı böyle denmiştir.
İnme (felç) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Nörolojik hastalıklara sahip ünlüler
- Migren: Sezar, Cervantes, Sigmund Freud, Elvis Presley, Friedrich Nietzsche
- Parkinson: ABD’li aktör Michael J. Fox. (Geleceğe Dönüş serisinde Marty karakteri, erken yaşlarda Parkinson hastalığına yakalanmıştır), boksör Muhammed Ali Clay, Adolf Hitler, ressam Salvador Dali, Papa II. Jean Paul
- Epilepsi: Sokrates, Sezar, Büyük İskender, Napolyon Bonaparte,Leonardo da Vinci, Van Gogh ,Rus yazar Dostoyevski (Dostoyevski kimi romanlarında epilepsi nöbetlerine benzer betimlemeler de yapmıştır).
- ALS: Ünlü fizikçi Stephen Hawking, eski futbolcu Sedat Balkanlı
Nörolojik hastalıklar ölümcül müdür?
Nörolojik hastalıkların çoğu doğrudan ölüme yol açmaz. Örneğin, migren, Parkinson, Alzheimer, MS ya da Myestenia Gravis gibi hastalıklar uzun süreli, düzenli takip ve tedavi gerektiren, hayat konforunu bozan hastalıklar olmalarına rağmen ölümcül değildirler. Doğru uygulanan tedavi ile hastanın yaşam kalitesi oldukça yükseltilebilir.
Ancak ALS gibi kas erimeleri ile seyreden bazı kas hastalıklarının devamında ilerleyen solunum ya da ya da kalp problemleri nedeniyle ölüm riski oluşmaktadır. Epilepsi hastalarında uzun süren nöbetler ya da nöbet sırasında ortaya çıkan komplikasyonlar nedeniyle düşük oranda da olsa ölümler görülebilmektedir. Ölüme neden olan en önemli nörolojik hastalık inmedir. Beyinde bulunan büyük bir damarda ortaya çıkan tıkanıklık ya da kanama ani ölümlere neden olabilmektedir.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- What is a Neurologist?2- Neurological Diagnostic Tests,3- Neurologic DiseasesYAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Uzm. Dr. Serdar Taşdemir
Nöroloji
Benzer Yazılar
Prof. Dr. Öztürk: Nöroloji uzmanlarına, ‘Pediatrik Nörolog’ olma yolu açılmalı
Parkinson hastalığı neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Epilepsi tedavisinde hangi yöntem etkili? İlaçlar, ameliyat veya pil
Parkinson tedavisi: En etkili yöntemler ve hastalara öneriler
Epilepsi nedir? Sara hastalığı neden olur? Belirtileri ve tedavisi
YORUMUNUZ VAR MI?
Sallanmadan asla uyuyamıyorum artık fazlasıyla unutkanlık ve sol kalcamda sallanmadan olustıgunu hissetiğim bir ağrım var nöroloji bölümünemi gitmemm lazım
evet