Bağırsak Sağlığı ve Demans: Probiyotik Kokteyl Alzheimer Riskini Azaltabilir mi?

Yazan Tuba Günvar

14 Mayıs 2025 | 16 Mayıs 2025 | Kategori: Güncel / Literatür Print

USF Health araştırmacıları, bağırsaklardaki mikrobiyal dengeyi iyileştirerek beyin sağlığını korumayı ve Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatmayı hedefleyen yeni bir probiyotik karışım geliştirdi. Bu karışım, bebek bağırsak florasından izole edilmiş 10 farklı “iyi” bakteri suşunu içeriyor. Scientific Reports dergisinde yayımlanan çalışmanın sonuçları, bu probiyotik kokteylin, bilişsel gerilemeyi yavaşlattığını, ve beyin iltihabını azalttığını gösteriyor.

Bağırsak Florası ile Demans Arasındaki Bağlantı

Araştırmalardan elde edilen bulgulara göre, yaşla birlikte bağırsak florasında meydana gelen bozulmalar—özellikle iltihap tetikleyici bakterilerin çoğalması—“sızdıran bağırsak” sendromuna yol açabiliyor. Bu durum, zararlı mikroorganizmaların kana karışmasına, beyinde nöroiltihap ve nöronal hasar oluşturmasına neden oluyor.

Probiyotik Desteği Prematüre Bebeklerde Ölüm Riskini Önemli Oranda Azaltabilir

“Normalde yediğimiz her şey kana geçmez. Sadece seçilmiş besin maddeleri bağırsakta emilerek kana karışır,” diyen USF Health Mikrobiyom Araştırma Merkezi Direktörü Dr. Hariom Yadav, şu bilgileri paylaşıyor: “Ancak sızdıran bağırsakta bu bariyer zayıflar ve bağışıklık sistemi bu yabancı maddelere saldırarak sistemik bir iltihap zinciri başlatır. Bu iltihap, sonunda beyne ulaşıp orada hasar bırakabilir.”

Klinik Öncesi Veriler Umut Verici

Scientific Reports dergisinde yayımlanan çalışmada, Alzheimer modeline sahip deneklere 16 hafta boyunca probiyotik karışım verildi. Bu denekler, öğrenme ve hafıza testlerinde belirgin şekilde daha başarılı oldu. Beyindeki Aβ plakları, mikroglia aktivasyonu ve nöroiltihap düzeylerinde azalma gözlemlendi. Ayrıca bağırsak geçirgenliği ve kan-beyin bariyeri geçirgenliğinde de iyileşme kaydedildi.

Zararsız Virüslerin Tehlikeli Rolü

Ekip, önceki bir çalışmasında ise yaşlı bireylerin bağırsaklarında bulunan virüslerin (özellikle bakteriyofajların) da demansla ilişkili olabileceğini ortaya koymuştu. Gut Microbes dergisinde yayımlanan bu ön çalışmaya göre, yaşla birlikte bakteriyofajların bağırsak bakterileriyle olan etkileşimleri değişiyor ve bu değişim, bilişsel bozulma riskini artırabiliyor.

Mikrobiyota Ruh Halimizi Belirliyor! Probiyotikler Ruhsal Sağlık için Kritik Önemde

“Bu virüsler bakterilerin içine girip onları parçalayarak yayıldıkları için, faydalı bakterilerin sayısı azalıyor,” diyen Dr. Yadav, yaşla birlikte gelişen bu mikrobiyom değişiminin, bağırsak-beyin ekseni üzerinden demansa katkıda bulunduğunu belirtiyor.

Probiyotiklerle Önleme Mümkün mü?

Araştırmalar, genetik faktörlerin demans gibi kronik hastalıklar üzerinde sınırlı etkisi olduğunu, asıl etkinin çevresel ve beslenme alışkanlıklarından kaynaklandığını gösteriyor. “Patoloji bir günde oluşmaz,” diyen Dr. Yadav, “20–30 yıllık süreçte biriken küçük etkiler hastalığa yol açar. Eğer yanlış besleniyorsak, bağırsak floramız değişir ve beyne sürekli zararlı sinyaller gönderir,” uyarısında bulunuyor.

Gelecek Adımlar

Eğer başarı sağlanırsa, bu karışım sadece bir takviye değil, yaşlılıkta beyin sağlığını korumaya yönelik yeni bir koruyucu strateji haline gelebilir. USF ekibi, bu probiyotik kokteylin ticarileştirilmesi için şirketlerle görüşme halinde. Dr. Yadav, “Klinik etkinliği doğrulamadan piyasaya sürmek istemiyoruz, ama oldukça umutluyuz,” diyor.

Mikrobiyata nedir? Sağlığa ve bağışıklık sistemine etkileri nelerdir?

Araştırmanın Özeti

İnsan Kökenli Probiyotik Kokteyl ile Alzheimer Hastalığının İlerlemesinin Önlenmesi
Mikrobiyom bozuklukları (disbiyozis), Alzheimer hastalığının (AH) ilerlemesine önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır. Ancak mikrobiyomu düzenleyen tedavilerin bu hastalıklara karşı koruyucu etkileri yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışmada, mikrobiyomu düzenleme yeteneği kanıtlanmış, bebek bağırsak florasından izole edilen 5 Lactobacillus ve 5 Enterococcus suşundan oluşan özel bir probiyotik kokteyl test edilmiştir. Amacımız, bu probiyotik karışımın, insanlaştırılmış APP/PS1 Alzheimer fare modeli üzerindeki tedavi edici etkisini değerlendirmekti.

Farelere, içme suyuna katılarak günde 1 × 10¹¹ CFU dozunda verilen bu karışım, 16 hafta boyunca uygulandığında bilişsel gerilemeyi (Morris su labirenti testi ile ölçüldü) ve Alzheimer patolojisine ait belirteçleri (Aβ birikimi, mikroglia aktivasyonu, nöroiltihap) anlamlı düzeyde azalttı ve kan-beyin bariyerindeki (BBB) sıkı bağlantıları korudu.

Elde edilen olumlu etkiler, iltihap oluşturan mikrobiyomun azaltılmasıyla ilişkilendirilmiştir. Bu da hem bağırsakta geçirgenliğin hem de sistemik ve beyin düzeyindeki iltihaplanmanın azalmasına yol açmıştır. Hem erkek hem de dişi farelerde genel olarak bilişsel ve biyolojik iyileşmeler gözlenirken, dişi farelerde iltihap ve bariyer geçirgenliğine ilişkin belirli biyobelirteçlerde aynı oranda iyileşme saptanmamıştır. Bu durum, etkili mekanizmaların cinsiyete göre değişebileceğini düşündürmektedir.

Heyecan Yaratan Keşif: Bağırsak Mikrobiyomundaki Bozulmalar Otizmin Şiddetini Etkiliyor

Sonuç olarak, bu özel probiyotik kokteyl, bilişsel gerilemenin ve Alzheimer patolojisinin ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla önleyici bir ajan olarak kullanılabilir. Etki mekanizması, mikrobiyomun yararlı yönde düzenlenmesi, bağırsak ve kan-beyin bariyeri geçirgenliğinin azaltılması, sıkı bağlantı proteinlerinin güçlendirilmesi ve iltihabın baskılanması yoluyla sağlanmaktadır.