Çocuklarda Deprem Travması: Ne yapmalı, nasıl yardım etmeli?

Deprem gibi doğal afetler sonrası yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da kaygı, korku, üzüntü, uyku bozuklukları, kabus, sinirlilik, odaklanmada zorlanma ve öfke patlaması gibi belirtiler görülebilir; hatta bunlar çok şiddetli olabilir. Çocuklar, travmatik olaylardan genelde yetişkinlerden daha fazla etkilenir. Bunun nedeni çocukların durumu tam olarak kavrayamaması, olayları kontrol edemediklerini hissetmeleri ve zor durumlara karşı daha deneyimsiz olmalarından kaynaklanır. Bu yazımızda deprem sonrası çocuklara yaklaşım ve iletişim konusunda faydalı önerilerde bulunmaya çalışacağım.

Deprem sonrasında çocuklara neler söylenmeli?

Deprem sonrasında çocuklarınızı öncelikle izlemek, gözlemlemek ve gündelik rutinlerinde davranışlarında bir değişim var mı fark etmek çok önemlidir. Ardından onlara kendilerini güvende hissettirecek şekilde iletişim kurun. İletişimde konuşmaktan çok onları dinlemeye özen gösterin. Çocuğun yaşına ve depremden etkilenme düzeyine göre güven verici bir ses tonu ile yanıtlar verin. Depremi ve sonuçlarını olabildiğince basit ve anlaşılır anlatma çalışın. Depremin bir doğa olayı olduğu, korkutucu ve hasar verici etkileri olsa da korunmanın mümkün olduğunu açıklayın.

Deprem sonrası psikolojik ilk yardım nasıl yapılır? Öneriler

Özellikle hemen deprem sonrasında açıklama yapıyorsanız, aşırı detaylardan kaçının artık geçtiğini ama artçı sallantıların olabileceğini söyleyin. Bir süre sonra her şeyin düzeleceğini ve yeniden evinize dönebileceğiniz anlatın. Ancak hasar veren bir deprem yaşamışsanız sonraki süreci ve yaşanabilecekler hakkında temel bilgileri verin. Her zaman bağlantıda ve ulaşılabilir olmaya çalışın, sorularını her zaman yanıtlayın, fiziksel temastan kaçınmayın ve sık sık sarılın.

Deprem sonrasında çocukların hayatı değişebilir

Deprem nedeniyle çocuğun günlük rutini, okulu, akranlarıyla ilişkileri ve hatta yaşayacağı yeri dahi etkilenebilir. Bu nedenle deprem sonrası çocuklarda bazı tepkilerin görülmesi normal olmakla birlikte bu süreç dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır. Deprem sonrası çocukların gösterdikleri tepkiler, içinde bulundukları yaş grubuna göre değişebilir. Bu nedenle çocukların gösterdikleri tepkilerin normal olup olmadığını anlamak için bunların yaş grubuna göre nasıl değişiklik gösterdiğini bilmek faydalı olacaktır.

2-6 yaş grubu çocuklarda deprem sonrası şu tepkiler görülebilmektedir:

• Önüne geçilemeyen ağlama
• Amaçsızca koşuşturma
• Yalnız kalmaktan korkma
• Davranışlarda gerileme
• Yüksek seslere karşı hassasiyet
• Sinirlilik
• Yeme problemleri
• Yeni korkular

7-12 yaş grubu çocuklarda deprem sonrası şu tepkiler görülebilmektedir:

• Belirsiz fiziksel şikayetler (ağrı gibi)
• Yeme alışkanlıklarında değişim
• Uyku alışkanlıklarında değişim
• Üzüntü
• Akranlarından uzak durma
• Söylenme
• Sinirlilik
• Otoriteyi sorgulama
• Okuldan kaçınma ve okula yönelik ilgiyi kaybetme
• Davranışlarda gerileme
• Evde ya da okulda isyan
• Yeni korkular

Psikodrama nedir? Nasıl uygulanır? Hangi sorunların tedavisinde etkilidir?

13-18 yaş grubu ergenlerde deprem sonrası şu tepkiler görülebilmektedir:

• Belirsiz fiziksel şikayetler (ağrı gibi)
• Yeme alışkanlıklarında değişim
• Uyku alışkanlıklarında değişim
• Üzüntü
• Geri çekilme ve izole olma
• Sinirlilik
• Aşırı korku ve endişe
• Duygusuzluk
• Risk içeren davranışlar
• Umutsuzluk
• Odaklanamama
• Yeni korkular

Çocuklarda deprem sonrası kayıp ve yas süreci

Kahramanmaraş merkezli depremlerde olduğu gibi şiddetli depremler söz konusu olduğunda çocuklar sevdiklerini, evcil hayvanlarını ve evlerini kaybetmiş olabilir. Çocuğun yaşadığı bu kayıplara karşılık yaşayacağı yas süreci, yaşadığı kayıpları algılama şekline göre değişiklik gösterecektir. Çocukların pek çoğu birkaç hafta içinde yas sürecini atlatmakla birlikte bazı çocukların bu süreci atlatması çok daha zor olabilir.

Çocuklarda yas süreci genel olarak şu şekilde olabilir:

• İnkar: Yas sürecinin ilk aşaması yaşanan olayları inkar etmektir. Çocuklar bu aşamada yaşadıkları kayıplar gerçekleşmemiş veya her şey yolunda gibi davranabilir.
• Öfke: İnkar sona erdikten sonra genellikle öfke aşaması gelir. Bu aşamada çocuk öfkesini kendine çevirebilir veya başkalarını suçlayabilir.
• Pazarlık: Çocuk, travmayı uzaklaştırmak için uğraşabilir. Yaşadığı duyguları hafifletmek için kendisiyle ve çevresiyle her şeyin yoluna gireceğine dair pazarlık yapmaya başlayabilir.
• Depresyon: Çocuk, yaşadığı kayıpların kalıcı olduğunu fark ettiğinde üzüntü hisseder. Bu aşama, yas sürecinin en zor aşamasıdır.
• Kabullenme: Çocuk yaşadığı kayıpları kabul eder ve ileriye bakmaya başlar. Travmatik olayı kabullenir ve enerjisi artar, gelecek için yeni hedefler koyar ve eski işlevselliğine geri döner.

Deprem Travması yaşayan çocuklara nasıl yardımcı olunmalı?

Aile bireyleri birbirlerini çok iyi tanıdıkları, birbirlerinin ruh halindeki en ufak değişmeleri bile hemen fark edebildikleri için, travmatik bir olay sonrasındaki zorluklarla başa çıkmada en önemli yardım ve destek kaynağını oluştururlar. Özellikle anne babalar çocuklara bu desteği sağlamada çok önemli bir rol üstlenebilirler. Sıcaklık, destek güçlü bağlar ve karşılıklı sağlıklı bir iletişim sağlandığı taktirde çocukların büyük bir çoğunluğunun stresle daha iyi başa çıkabileceği bilinmektedir.

Deprem sonrası çocukların yaşadıkları travmayı daha kolay atlatmaları için ilk olarak yetişkinlerin kendilerini gerçekten dinlediğini bilmeleri gerekir. Bunun için öncelikle çocukların olaya ne kadar hakim olduğunu anlamak ve sorduğu sorulara dürüst bir şekilde cevap vermek gerekir.

Çocukların ve gençlerin pek çoğu yaşadıkları felaket sonrası bunun hakkında konuşmak ister. Bu nedenle çocukların konuşmalarına izin verin ve onları dinleyin. Hissettiklerini kabul edin ve duygularını ifade etmek için ağlamasının normal olduğunu ifade edin.
Yaşanan felaket ile ilgili konuşmanın yanı sıra buna ara vermek ve eğlenceli bir şeyler yapmaya çalışmak da önemlidir. Bu nedenle çocuklara travmatik olay sonrası gülmenin ve eğlenmenin normal olduğunu söyleyin. Çocuklar hakkında daha sabırlı olmaya çalışın ve davranışlarına her zamankinden daha fazla dikkatinizi verin.

Çocukların yaşadıkları travmayı anlatmaları önemli olsa da onları olay hakkında konuşmaları için zorlamamak gerekir. Çocuklar ve gençler genelde yaşadıkları hakkında konuşmak istese de bazıları bu konu hakkında konuşmaktan korkabilir. Bu nedenle olay hakkında konuşmak istemeyen ve bir şey duymak istemeyen çocuklar zorlanmamalı ve hatta yaşı küçük çocuklar olayla ilgili sosyal medya ve televizyon haberlerinden ve görüntülerinden uzak tutulmalıdır.

Çocukların yetişkinleri ağlarken veya üzgünken görmesi normaldir. Bu nedenle yaşadığınız üzüntüyü onlardan saklamanız gerekmez. Bununla birlikte öncelikle kendinizin yaşadığınız stresin farkında olmalı ve sağlıklı baş etme mekanizmaları kullanarak çocuklarınıza model olmalısınız.

Ne zaman profesyonel yardım almak gerekir?

Deprem sonrası çocuğunuzun yaşadığı psikolojik sorunlar aylarca ve hatta daha uzun süreler devam edebilir. Bu durumda uzman yardımı almanız gerekir. Çocuğunuzun profesyonel desteğe ihtiyacı olduğunu şu şekilde anlayabilirsiniz:

• Çocuğunuz depremin üzerinden 2 ila 4 hafta geçtikten sonra kaygılı, korkulu, üzgün veya öfkeli olmaya devam ediyorsa
• Çocuğunuzun yaşadığı sorunlar zamanla iyileşmek yerine kötüleşiyorsa
• Çocuğunuzun verdiği tepkiler okulunu veya ailesiyle ya da arkadaşlarıyla ilişkilerini etkiliyorsa

Travmatik olay sonrası ebeveynlerin çocuklarına yardımcı olmaları zor olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun yardıma ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız durumla tek başınıza başa çıkmaya çalışmak yerine profesyonel destek almanız faydalı olacaktır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör