Psikodrama nedir? Nasıl uygulanır? Hangi sorunların tedavisinde etkilidir?

Psikodrama sözcüğü, “pysche” ve “drama” dan oluşur. Ruh dünyasının eyleme dökülmesi anlamına gelir. Psikodrama sahnesinde rüyalar, geçmişte yaşantılar, gelecekle ilgili hayaller, ilişkiler, günlük yaşantılar, korkular gibi aklınıza her ne gelirse çalışılabilir. Psikodramada işlenen konu ve sorunlar geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili olabilirler. Çocukların duygusal ve davranış sorunları, ergenlerin bu döneme özgü yaşadıkları ruhsal sorunlar ve yetişkinlerin aile, iş ve ruhsal dünyalarıyla ilgili sorunları psikodramada ele alınabilir. Psikodramaya kendini geliştirmek isteyen, psikolojik tarihi ile karşılaşmak isteyen, sorunlarıyla baş etmekte zorlanan herkes ve her yaştan kişi katılabilir.

Psikodrama nedir?

Kişi yaşantısını sahnede ortaya koyduğu zaman, ruhsal yaşamını belli bir biçim ve tavır içinde somutlaştırmakta, dışa aktarmaktadır. Yaşantının grup tarafından yeniden sahnelenmesi ile kişinin ruhsal dünyası iyileşir. Toplumsal boyutu olan konularda geniş gruplarla yapılan çalışmalar, “Sosyodrama” olarak adlandırılır.

Borderline kişilik bozukluğu nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Psikodrama nasıl uygulanır?

Psikodrama grupları ortalama 12 kişiden oluşur. Genellikle sonradan üye katılımının olmadığı kapalı grup uygulaması şeklinde yapılmaktadır. Bir oturum yaklaşık 2,5 saattir. Haftada bir olmak üzere toplam 12 oturum olarak düzenlenir.

Psikodrama sahnesinde rüyalar, geçmişte yaşantılar, gelecekle ilgili hayaller, ilişkiler, günlük yaşantılar, korkular gibi aklınıza her ne gelirse çalışılabilir. Psikodramada işlenen konu ve sorunlar geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili olabilirler. Herkesin hikayesine sahnede bir yer vardır ve ilgilenen herkes katılabilir. Süreç, oyunculuk gibi herhangi bir profesyonel beceri gerektirmemektedir.

Psikodrama hangi sorunların tedavisinde etkilidir?

• Psikodrama bireylere, dramatik canlandırmalar yoluyla, geçmiş ve güncel sorunlarını ve çatışmalarını ya da geleceğe dair beklenti, kaygı ve güçlüklerini ele alarak hazırlanma, başa çıkma becerilerini görme ve bunları deneme olanağı sağlar.
• Çalışmanın temel yaklaşımı insanın spontanlık ve yaratıcılık kaynaklarını harekete geçirerek, onu, kendisi, toplum ve çevre için sorumluluğunu alacak duruma getirmektir.
• İnsanın katı davranışlarının yumuşak, esnek duruma gelmesine, özgür ve spontan olmasına, empati kurabilmesine ve sorumluluk alabilmesine olanak verir.
• Bireyin sosyal beceri kazanmasına yardımcı olur.
• Çocuk ve yetişkinlerde, madde bağımlılarının tedavisinde, yeme bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, kişilik bozuklukları ve cinsel tacize uğrayan kimselerin tedavisinde kullanılabilir.
• Şizofreni ve post-travmatik stres bozuklukları gibi rahatsızlıkların semptomlarının hafifletilmesinde yararlı olduğu birçok vak’ada gösterilmiştir.
• Travma, kayıp ve yas durumlarında, ruhsal dünyamızla ilgili bitmemiş işlerimizde, ilişki problemlerinde, psikosomatik şikayetlerde bireysel farkındalık kazanmak isteyenler için psikodrama en uygun ortamı sağlar.

Anksiyete nedir? Kaygı neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Kimler psikodramadan fayda görür?

Bunun dışında rol eğitimleri, davranış geliştirme ve mesleki eğitimlerde kullanılır. İş yerinde ekip olmak, verimi arttırmak, çalışanlar arasında iletişimi geliştirmek ya da yeni bir işi öğrenmekle ilgili rol eğitimleri psikodrama aracılığıyla yapılabilir.

Psikodrama türleri

• Baş oyuncu veya kişiyi merkeze alan psikodrama: Bu türde grup üyelerinden birinin getirdiği sorun ele alınır. Amaç baş oyuncunun rahatlamasını, ruhsal yönden gelişmesini ve farkındalığını arttırmaktır.
• Grubu merkeze alan psikodrama (Sosyodrama): Grup uygulamalarında tarihsel ve sosyo-politik bir sorunun irdelenmesi, deneysel bir inceleme yapmak için herkesin araştırmak istediği, kaygı duyduğu bir konu üzerine psikodramatik tekniklerin kullanıldığı bir çalışma yöntemidir. Grup ve konu odaklı çalışmalar sosyodrama ile ele alınır.

Psikodramanın temel ögeleri

• Sahne: Psikodramanın geçtiği yerdir.
• Protagonist: Psikodramada kendi yaşantısını getiren “baş oyuncu”dur
• Yönetici/Terapist: “Psikodramatist”, “lider”, “terapist” ve “kolaylaştırıcı” gibi isimlerle de adlandırılan yönetici, psikodramanın tüm aşamalarından ve çalışmasından sorumlu olan profesyonel kişidir.
• Yardımcı egolar: Psikodrama oturumlarında, protagonistin yaşamındaki önemli kişiler, duygular ve olgular protagonistin gruptan seçtiği kişiler yardımı ile sahnede canlandırılır. Bu kişilere “yardımcı egolar” denir.
• Grup: Grup izleyicilerle birlikte gruba katılanların tümüdür.

Paranoya nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Psikodrama teknikleri

• Eşleme: Yöneticinin, yardımcı yöneticinin ya da grup üyelerinin protagonistin işine yarayacak duygu ve düşüncelerini onun ağzından arkasında durarak söylemesidir
• Aynalama: Yardımcı egonun protagonistin rolüne geçerek onun hareket, duygu ve düşüncelerini canlandırması ile protagonistin kendisine uzaktan bakıp kendini yeni bir gözle görmesinin sağlanmasıdır.
• Rol değiştirme: Oyun sırasında rolünü aldığı kişinin yaşantısını, deneyimini ve en önemlisi duygusunu almak ve böylece “o” olmaya çalışmaktır.

Psikodrama sahnesi ve grubu neyi içerir?

• Empati (eş duyum, eş duygulanım), “kişinin karşı tarafı bütünüyle anlaması durumu” diye tanımlanır. Empati yapma yeteneği, psikodrama yapmanın en önemli koşuludur.
• Duygusal aktarım, tam olarak gerçeğe dayanmayan bir kişilerarası ilişki biçimidir. Aktarımlar, bireyin geçmiş yaşamındaki ilişki kişisine bilinçdışı saplanması nedeni ile oluşur ve çoğu zaman insanlar arası ilişkilerin bozulmasından sorumlu tutulur.
• Tele, tek yönlü olan empatiden farklı olarak, iki ya da daha fazla bireyin iç dünyalarının karşılaşmasıdır. Bireyler arasında yaşanan gelişmiş ve sağlıklı bir ilişki biçimi olan tele sürecinde, bir an için bireyler birbirlerinin iç dünyalarını, o sırada nasıl hissettiklerini kendi içlerinde yaşarlar

Spontanlık, yaratıcılık, eylem ve rol kavramı

Psikodramada oyunlar ve canlandırmalar sırasında rol alma ve rol değiştirme sayesinde yaşanan yoğun etkileşimler bireyin yeni durumları, yeni deneyimleri yaşayıp tanımasına yardım eder.

• Spontanlık (kendiliğindenlik), yeni bir duruma uygun, olumlu tepkiler vermek, ya da eski bir duruma yeni bir tepki vermektir.
• Yaratıcılık yeni bir senteze varmak, yeni bir ürün ortaya koymaktır.

Şizofreni nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Psikodrama uygulama alanları

• Psikodramanın kullanım alanlarından birisi “kişisel gelişim” veya “yaşantı grupları” adı verilen çalışmalardır.
• Psikiyatrik tanı almış hasta gruplarıyla da çalışılabilir. Bunlar sağaltıma yönelik oluşturulmuş özellikli gruplardır.
• Ruh sağlığı alanında çalışan ve eğitim alma kriterlerini karşılayan meslek gruplarına yönelik, Psikodramatist yetiştirmek üzere oluşturulmuş eğitim grupları psikodramanın önemli kullanım alanlarından biridir.
• Gruplar dışında, bireysel görüşmelerde de sıklıkla yararlanılan bir yöntemdir. Psikodramatistlerin bireysel seanslarındaki bu uygulamalar “Monodrama” olarak adlandırılır.

Bir psikodrama örneği

Oturum

Bugün oturuma Lal ve Kartanesi mazeretleri nedeniyle gelemedi. Oturum toplam dokuz kişiyle başladı. Grup üyelerini ayağa alıp serbestçe yürümelerinin ve selamlaşmalarının ardından eşleşmelerini istedim.  Önce bir kişinin nasıl geldiğini, duygusunun ne olduğunu bedeniyle sözcük kullanmadan anlatacağını, diğer kişinin de anlatılanı ne anlıyorsa ve nasıl istiyorsa öyle resmedeceğini söyledim. Ardından da eş değiştirerek bu kez bir önceki turda çizen kişinin nasıl geldiğini ve duygusunun ne olduğunu anlatacağını, diğerinin de çizeceğini anlattım.

Paylaşım sırasında kolaylık açısından eşleriyle yan yana oturmasını istedim. Çalışma boyunca nasıl hissettiklerine ve kendilerini bedenleriyle anlatmanın nasıl bir şey olduğuna bakmalarını ya da karşı tarafı resmederken neler duyumsadıklarını konuşmalarını ve bir de birbirlerini nasıl anladıklarına bakabileceklerini söyledim. Grup üyelerim de genel olarak birbirlerini anlayabilmişlerdi. Hemen hepsi gruba gelmeden önceki telaşlarını anlatmışlardı

Enstrümanımız ve biz oyunu

Bugün yine kendimizi farklı yollarla anlatmaya devam edeceğimizi anlattım. Grubun ortasına enstrümanları koydum. Herkesin kendisini ifade edeceğini düşündüğü bir aleti seçebileceğini söyledim. Ardından da herkesin enstrümanıyla tanışmasını ve onu tanımaya çalışmasını istedim. “O halde şimdi sırayla seslerinizi duyabiliriz.” dedim.

Depresyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Her bir üye gruba ses verdikten sonra kendilerini birbirlerine müzik aletleriyle anlatabileceklerini, hatta enstrümanlarıyla sohbet edebileceklerini söyledim. Önemli olanın katılmadan önce dinlemek olduğunu ve karşılıklı uyum göstermelerinin ve birbirlerine eşlik etmelerinin değerini anlattım. “Belki biraz, sağlıklı iletişim kurmak gibi,” dedim.

Ardından Jale ile   Çam ağacı ikili konuşmayı denediler. Eş zamanlı olarak Bez Bebek de katılınca üçlü sohbetler başladı. Ardından grup kendi sesleriyle uyumlu şekilde eklemlendi ve bir süre sonra henüz kurduğumuz müzik grubumuz kulağa hoş gelen enfes bir doğaçlama çalışma ortaya çıkardı.

Paylaşımlar sırasında yaşantıladıkları deneyimin nasıl olduğunu sordum. Kum daha önce de belirttiğim gibi çocukluk yıllarına geri dönmüş gibi hissettiğini söyledi. Ben de “Oyunlar nasıl da aslında sırf çocukluğumuzda kalmış değil mi?” dedim. “Oysa oyunlar bizlere de gerekli. Nasıl çocuk oyunla gelişip büyüyorsa, bizler de, oynayarak değişiyoruz ve gelişiyoruz. Hatta psikodrama tam da bunu yapıyor, bizi eylemde tutarak oyunla değiştiriyor,” dedim.

Yılbaşı ağacı süslüyoruz

Bir yeni yıl ağacı yapacaklarını söyledim. Tüm oyuncakları kullanabileceklerini hatırlattım. Bir süre bekleyip ağacın gövdesini oluşturmalarının ardından süslemeye başladıkları sırada “Yeni yıldan beklentileriniz neler? Bu yıl size ne getirsin istiyorsunuz? Şöyle bir içinize bakın. Neler var gönlünüzde? Şimdi yeni yıl dileklerinizi de bu ağacın altına koyun.” dedim. Bitirmelerini bekledikten sonra paylaşımlarını almak için hep beraber ağacın etrafında, ayakta olacak şekilde grup halkamızı oluşturmamız için yönlendirdim.

Çok eğlenceli, rengarenk ve gösterişli bir ağaç yapmışlardı. Paylaşımlar sırasında grup genel olarak yeni yıldan sağlık, huzur ve mutluluk beklediğini ifade etti. Huzur, mutluluk ağaçta kurdelelerle, pullu mendillerle, Bahçeden topladıkları dallarla ve çiçeklerle anlatım bulmuştu. Son kez nasıl gittiğimizi yine hareketle anlatacağımızı, ama bu defa hareketin yetmeyeceğini aynı zamanda hareketi abartarak kendimizi anlatacağımızı söyledim. Herkes coşkulu ve keyifli şekilde hareketlerini yaptı. Birbirimize sarılarak ayrıldık.

Psikodrama ile ilgili sık sorulan sorular

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör