Hamilelikte demir eksikliği belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Hamilelik döneminde anne adayının vücudunda, özellikle de hormonları ve kan değerlerini ilgilendiren pek çok değişiklik meydana gelir. Demir eksikliği de bu anlamda anne adaylarının muzdarip olduğu şikayetler arasındadır. Demir eksikliğinin derecesi, anne ve bebeğin sağlığı için çok önemlidir. Hamilelikte görülen ileri derece demir eksikliği; bebek ölümleri, bağışıklık sistemi zayıflıkları ve enfeksiyon gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Beslenme düzeninde ve yaşam şeklinde yapılacak birkaç ufak ama önemli değişiklikle anne adaylarının demir eksikliğinden uzak, rahat bir hamilelik geçirebilirler. Bunun için anne adaylarının, demir eksikliği nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi sahibi olması gerekir.

Gebelerde demir eksikliği anemisinin nedenleri:

Anemi (kansızlık) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Demir depolarının yetersiz olması:

a. Yetersiz beslenme düzeyi,

b. Sık doğumlar ve düşükler,

c. Sık enfeksiyonlar ve özellikle paraziter hastalıklar ( Ancylostoma, Necator, malaria) nedeniyle demir depoları boşalmış veya düşük seviyededir,

d. Barsaklarda emilim bozukluğu

Demir eksikliği anemisinin belirtiri

• Baş dönmesi,
• Yorgunluk,
• İştahsızlık,
• Sindirim sistemi bozuklukları,
• Tırnakların incelmesi,
• Kısa nefes alıp verme,
• Avuç içi ve konjunktivalarda solukluk.

Yukarıdaki bulgular normal gebelerde görülse de, anemi araştırması yapılır.

Ciddi demir eksikliği anemisinin belirtileri

• İstirahat halinde nefes darlığı,
• Dakikada >30 solunum sayısı,
• Kalp yetmezliğine bağlı ödem, öksürük, karaciğerde büyüme, boyun venlerinin belirginleşmesi dinlemekle akciğerlerde raller.

Demir eksikliği anemisi nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Barsaktan demir emilimini arttıran durumlar

• Büyüme dönemi, gebelik, emzirme, kanama gibi gereksinimin artması,
• Midedeki asit salgısı,
• C vitamini varlığı,
• Vücuttaki demirin azalması,
• Proteinden zengin gıdalar,
• Bakır, kobalt, mangan gibi elementlerin besinlerle alınması.

Barsaktan demir emilimini azaltan durumlar:

• Mide asit salgısının azalması,
• Antiasit ilaç kullanımı,
• Yiyecek ve içeceklerdeki fosfat,
• Kalsiyum,
• Hububatlardaki fitat,
• Soya proteini,
• Çay, kahve,
• Barsak hareketlerinin hızlanması.

Demir eksikliği zararları

Gebelik döneminde annenin kan hacminde artış meydana gelir. Bu nedenden dolayı, daha çok kan hücresi üretimine ihtiyaç duyulur. Bu kan hücreleri, annenin her organına ve plasenta yoluyla bebeğe de oksijen taşıyacak hücrelerdir ve üretimlerinde demire gereksinim vardır. Şiddetli demir eksikliği anemisinde düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma, anne karnında bebek ölümü, bağışıklık sisteminde zayıflama ve enfeksiyona yakalanma riskleri önemli ölçüde artar.

Çocuklarda kansızlık, demir eksikliği nedenleri ve tedavisi

Gebeliğin son aylarında doğuma ( normal ya da sezaryen) hazırlanmak için, vücudun  demir depolarının doldurulması gerekir.  Doğum sırasında kanama olduğunda, kan değerleri düşmüşse kan nakli ihtiyacı gündeme gelebilir. Anemisi olan anne adaylarında halsizlik, yorgunluk, çarpıntı, toprak vb. şeyleri yeme isteği gibi bulgular ortaya çıkabilir.

Hamilelikte demir eksikliği nasıl giderilir?

Anne adayları gün içerisinde en az 2-3 porsiyon demir içeren gıdalar almaya özen göstermelidir. Yüksek oranda demir içeren gıdaların başında sakatat ve et gelir. Et yiyemeyenlerin tercih edebileceği demir içeren gıdaların başlıcaları; yeşil sebzeler, kuru üzüm, pekmez, fındık, fıstık, yumurta ve kuru baklagillerdir.

C vitamini, demir emilimini artırması özelliğiyle diğer vitaminlerden ayrılır. Bu nedenden dolayı, demir ilacı ya da demir içeren gıdalarla birlikte alınan portakal suyu, domates suyu, salata demirin vücuda alınma oranını artırır ve vücudun demir almasına yardımcı olur.

Çay ve kahve tüketimi demirin vücuda geçişini azaltır. O nedenle, çay tüketilecekse yemeklerden en az 1 saat sonra ve açık olarak içilmelidir. Kalsiyum da benzer şekilde demir emilimini azaltan bir mineraldir. Dolayısıyla kalsiyum içeren ilaçlar, süt ve yoğurt ile birlikte demir içeren yiyecek ya da ilaçları almamak sağlık açısından daha doğru bir davranış olacaktır.

Hamilelikte demir eksikliği için ne yemeli?

Dalak, karaciğer, kırmızı et, yumurta, balık, yulaf, mercimek, pirinç, buğday kepeği, bira mayası, pekmez, ay çekirdeği, yeşil yapraklı çiğ sebzeler olmakla beraber hayvansal gıdalardaki demirin (ferröz) emilimi diğerlerine oranla daha iyidir.

Demir içeren besinler ve demirin sağlık için faydaları

Hamilelikte demir eksikliği tedavisi

Hamilelikte demir ihtiyacı, günlük 3-4 mg’dır ve anne adayı ne kadar demir içeren yiyeceklerle beslenirse beslensin, artan ihtiyacın gıdalarla karşılanması zordur. Bu nedenle, her anne adayının özellikle son üç ayda  demir içeren ilaçlar kullanması gerekir.

Bu ilaçlarda ilk tercih ağızdan günde bir ya da iki kez alınan tablet, kapsül ya da şurup formları olan ilaçlardır. Bunun dışında, bazen damardan verilen demir iğneleri de duruma göre tercih edilebilir. Kan ilaçlarının başlıca yan etkileri hazımsızlık, kabızlık, dışkı renginin koyulaşması  sayılabilir. Hastalar yan etkiyle karşılaşırlarsa, bunu doktorlarıyla paylaşıp ilacı değiştirebilirler, fakat ilacı kesmemeye özen göstermeleri şarttır.

Demir kullanımı yan etkiler

Hamileliğin 1. haftası – Gebelik başlangıcı belirtileri ve uzman önerileri

Toksik doz ve aşırı alımda oluşabilecek belirtiler

Bir defada 20 mg/kg’dan daha az dozda alımlar nadiren semptomatiktir. Bir defada alınan 60 mg/kg’lık elementer demir yaşamı tehdit eder. Demir intoksikasyonunda 5 evre vardır:

1. Evre 1 Başlangıç periyodu (1/2-6. saatler): Kusma, hematemez, diyare, hematokeziya, karın ağrısı
2. Evre 2 Latent periyod (2-12 saatler): Hasta hafif düzelir
3. Evre 3 Sistemik toksisite (4-24 saatler): Şok, metabolik asidoz, ateş, hiperglisemi, kanama, ve ölüm meydana gelebilir.
4. Evre 4 Karaciğer yetmezliği (48-96 saatler): Nöbet ve koma
5. Evre 5: 2-5. haftalarda pilor stenozu gelişebilir.

Demir kullanımının uygulanmayacağı durumlar

-Hemokromatoz
-Hemolitik anemiler

Hazırlayan: Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Esra Can Çetin

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör