Prostat kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

10 Ekim 2018 | 3 Temmuz 2024 | Kategori: Erkek Sağlığı, Kanser, Sağlık Sözlüğü Print

99 Paylaşım

Prostat kanseri, her yıl binlerce erkeği etkileyen oldukça ciddi bir hastalıktır. Daha çok 65 yaş ve üzeri erkeklerde görülür. Prostatta tümör hücrelerinin büyümesi sonrasında gelişir. Prostatta büyüyen kanser hücreleri, daha sonra vücudun diğer bölgelerine de sıçrayabilir. Prostat kanserinin nedeni henüz kesin olarak saptanamamış bir hastalıktır. Bununla birlikte sigara, obezite, genetik faktörler, ırk ve yaş ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Tedavisinde cerrahi, hormon terapisi, radyoterapi, kemoterapi gibi pek çok yöntemlerden yararlanılabilir. Günümüzde hedefe yönelik tedaviler ile prostat kanseri tedavisinde ilerlemeler kat edilmektedir.

İçindekiler

Prostat kanseri nedir?

Prostat kanseri prostat bezi kanseridir, bu doku erkekte pelviste bulunan, üretranın çevresine sarılmış (idrarda vücuda çıkan tüp) ceviz boyutlu bir bezdir. Erkekler arasında ölüme neden olan en yaygın üçüncü kanser çeşididir. Ancak her geçen gün prostat kanserine bağlı ölümlerin sayısı azalmaktadır. Prostat kanseri, genelde yavaş bir şekilde gelişir.

İlk zamanlarda prostat bezi ile sınırlıdır ve ciddi bir hasara neden olmaz. Ancak bir kısmı da agresif olabilir. Agresif ve non-agresif olarak iki farklı sınıflandırmada ele alınır. Agresif prostat kanserinde tümör hızlı bir şekilde büyüyerek, kemiklere ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Yavaş ilerleyen prostat kanserinde(non-agresif) ise tümörde zaman içerisinde ilerleme görülür.

Prostat nedir?

Prostat, yalnızca erkeklerde bulunan bir ekzokrin bezidir. Genellikle bir adet ceviz büyüklüğündedir, ancak yaşlanmayla birlikte büyür. Erkeklerde prostat genişlemesi, prostatit ve prostat kanseri gibi farklı prostat sorunları görülebilir.

Prostat nerededir ve ne işe yarar?

Mesanenin altında ve rektumun önünde yer alır. Prostatın temel görevi erkeklerde sperm taşıyan sıvının (semen) üretimine yardımcı olmaktır. Prostat spesifik antijen(PSA) tarafından salgılanan protein, semenin sıvı halinin korunmasından da sorumludur.

Üroloji (bevliye) nedir? Ürolog hangi hastalıklara bakar?

Bu protein miktarındaki artış, genelde prostat kanserinin ilk belirtisidir. Üretrayı da çevreleyen prostat, idrar kontrolüne de katkıda bulunur. İdrar akışını kas liflerini kullanarak sıkılaştırabilir ya da kısıtlayabilir.

Prostat kanseri nedenleri

Prostat kanserine neyin sebep olduğu hala bilinmemektedir. Kanser, prostattaki bazı hücrelerin anormalleşmesi ile başlar. Bu anormal hücrelerin DNA’larındaki mutasyonlar, hücrelerin sağlıklı hücrelere nazaran daha hızlı büyümelerine ve bölünmelerine yol açar.

Bu durumda diğer sağlıklı hücreler öldüklerinde bile anormal hücreler yaşamaya devam ederler. Prostatta biriken bu anormal hücreler, zamanla yakın çevredeki dokuları da istila edebilecek nitelikte bir tümör oluştururlar. Prostattan kopan bazı anormal hücreler, vücudun diğer bölgelerine de yayılabilirler.(1)

Prostat kanseri risk faktörleri

Yaş: Prostat kanseri, yaşlanmayla doğru orantılıdır. Orta yaşlı ve yaşlı erkekler risk altındadır.
Irk: Siyahilerde prostat kanseri daha sıklıkla görülür. Bunun nedeni ise henüz keşfedilmemiştir. Aynı zamanda siyahilerde görülen kanser, genelde agresiftir yani ilerlemiştir.
Obezite: Obez erkekler de prostat kanseri riski altındadırlar. Özellikle obezite prostat kanserinin tedavi sürecini zorlaştıran bir etmendir.
Aile geçmişi: Ailesinde prostat kanseri bulunan erkeklerde risk yüksektir. Ailesinde güçlü meme kanseri bulunan kişiler de risk altındadırlar.
Diğer etkenler: Kırmızı et ve yağlı gıdalardan yüksek, meyve ve sebzelerde düşük diyetler, prostat kanseri gelişme riski ile ilişkili görünmektedir.

Prostat kanseri belirtileri

İdrara çıkarken zorluk çekme
İdrar akış gücünde azalma
İdrarda kan
Erektil disfonksiyon (iktidarsızlık)
Pelvik bölgede rahatsızlık hissi
Ağrılı idrara çıkma ve boşalma sıklığında azalma
Ayakta idrar yapma zorluğu,
Sırt, bel, kalça ve uyluk ağrıları
Kesik kesik zorlanarak idrar yapma
Açıklanamayan kilo kaybı
Nefes darlığı
Aşırı yorgunluk

İleri evre prostat kanseri belirtileri

Genellikle omurga, pelvis ve kaburgalarda görülen kemik ağrıları
Kemiklerde kırılma
Bacaklarda zayıflık
İdrar tutamama

Metastaz nedir, neden olur? Metastatik kanser belirtileri ve tedavisi

Kanserin ilk evresinde hastada herhangi bir belirti görülmeyebilir. Hasta, herhangi bir belirti ile karşılaşmaksızın yıllarca kanserle yaşayabilir. Prostat kanseri, metastaz yaptığında ise genellikle kemiklere sıçrar.(2) Omuriliğe yayıldığında bacaklarda ve mesanede hissizleşme görülebilir. Kemiklere yayıldığında ise daha çok sırt, göğüs ve pelvik bölgede ağrılar görülür.

Prostat kanseri teşhisi

Prostat kanserinin teşhisinde doktorunuz, farklı tarama testlerinden ya da kan testinden yararlanabilir.

Tarama testleri

Rektal tuşe

Bu testte doktorunuz bir eldivenle rektumunuza parmağını sokar. Bu sayede prostat bezindeki tümör niteliğindeki sert topakları hissedebilir.

PSA Testi

PSA testi ile kanda bulunan spesifik antijen miktarı tespit edilir. Seviyelerin yüksek olması genelde kansere işaret eder. Ancak spesifik antijen miktarındaki artışın farklı nedenleri de olabilir. Bu durum da yanlış değerlendirme ile sonuçlanabilir.(3)

PSA testi nedir, neden yapılır? PSA değerleri ne olmalı?

Amerikan Üroloji Derneği tarafından günümüzde PSA testi önerilmemektedir. Ancak prostat kanser riski yüksek hastalara PSA testi uygulanabilir.

MR taraması

Yüksek PSA değerleri doğrultusunda doktorunuz MR taraması ile prostatınızın durumunu görüntülemek isteyebilir. Taramada soruna rastlarsa sizden biyopsi isteyebilir.

Prostat biyopsisi

Doktorunuz, prostat bezinden bir parça çıkararak, bu parçayı inceler ve inceleme doğrultusunda kanser tanısını doğrular.

Ultrason

Doktorunuz, prostatınızı daha iyi değerlendirmek için transrektal ultrasondan yararlanabilir. İşlem esnasında rektuma puro boyutunda küçük bir cihaz yerleştirilir. Prob ismindeki bu cihaz, ses dalgalarını kullanarak, prostat bezinin resmini çeker. Bilgisayarlı tomografi (BT), kemik taraması ve Gleason skoru, prostat kanserinin teşhisinde yararlanılan testleridir.

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

Prostat kanseri evreleri

Prostat kanserinin teşhisi sırasında kanserin hangi evrede olduğu da tespit edilir. Evrelemede genelde TMN evreleme sisteminden yararlanılır. Evreleme esnasında tümörün boyutu, kanserin diğer organlara ve bölgelere yayılıp yayılmadığı (metastaz), kanserli lenf düğümlerinin sayısı göz önünde bulundurulur. Bu değerlendirme sonrasında prostat kanseri 4 evrede ele alınır.

1.evre: Kanser prostatın yarısı ile sınırlıdır ve çevre dokulara henüz yayılmamıştır. PSA değeri ise 10’un altındadır.
2. evre: Evre 2a: PSA değerleri 10 ile 20 arasındadır. Tümör, prostatın yarısı ile sınırlıdır. Evre 2b: Tümör, prostatın diğer yarısına yayılmış olabilir. PSA değerleri ise 20’nin üzerindedir.
3. ve 4. evre: Prostat kanseri 3. ve 4. evrede oldukça ilerlemiştir. Tümör, yakın dokuları istila etmiş olabilir. 4. evrede tümör, lenf düğümlerine ve kemiklere yayılmıştır.

Prostat kanseri tedavisi

Yaşınız, sağlık durumunuz ve kanserin hangi evrede olduğuna göre size uygun tedavi planı belirlenir. Kanserin ileri evre olmadığı durumlarda ‘aktif gözetim’ ile sizin ve hastalığınızın durumunu gözlemlenir. Bu durumda belirli aralıklarla doktorunuza görünmeniz gerekir. Daha agresif kanser türlerinde ise ameliyatla tedavi, radyasyon, hormon tedavisi, kemoterapi, kriyoterapi, stereotaktik radyocerrahi gibi yöntemlerden biri yada birkaçı tercih edilebilir.(4)

Prostat kanserinde kemoterapi

Prostat kanserinin vücudun diğer bölgelerine yayıldığı durumlarda kemoterapi uygulanır. Kemoterapi ile kanser hücreleri hedef alınır ve hücrelerin çoğalmaları önlenir. Kemoterapi, hastalığı tedavi etmez ancak hastanın sağ kalım süresini uzatır. Hastanın günlük yaşamını daha rahat bir şekilde sürdürmesini de sağlar. Ağrı ve acıyı hafifletir.

Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?

Kemoterapinin yan etkileri

Tümörün büyümesini durdurmak adına daha çok steroidler reçete edilir. En etkili steroidler ise deksametazonlardır. İlaçla tedavinin saç kaybı, iştah kaybı, mide bulantısı, kusma, yorgunluk, enfeksiyon kapma, kendini güçsüz ve hasta hissetme gibi birtakım yan etkileri de olabilir.

Prostat kanseri ameliyatı (Prostatektomi)

Ameliyat ile prostat bezinin tamamı ya da bir kısmı çıkarılır. Ameliyat ile tedavi kendi içinde açık ameliyat, laparoskopik ameliyat gibi farklı sınıflara ayrılır. Açık ameliyatta alt karın bölgesinde daha büyük bir kesi açılır. Laparoskopik ameliyatta karında birkaç küçük kesi açılır. Prostatektomi, cinsel birleşme esnasında boşalmanızı ve çocuk sahibi olmanızı engeller. Bu yüzden ameliyat öncesi doktorunuz, sizden sperm numunesi alabilir. Daha sonra bunu tüp bebek tedavisi için kullanabilir.

Prostat kanserinde radyoterapi

Kanserin prostatın fazla uzağına yayılmadığı durumlarda radyoterapi ile kanserli hücreler öldürülebilir. Semptomları yatıştırmak ve kanserin ilerlemesini durdurmak da radyoterapi ile hedeflenebilir. Radyoterapi esnasında radyasyon kullanılır. Radyoterapinin; harici ışın radyasyon tedavisi, brakiterapi gibi farklı çeşitleri bulunur. Radyoterapinin en sık rastlanan yan etkileri ise ağrılı, sık sık idrara çıkma ve gevşek dışkıdır. Aynı zamanda erektil disfonksiyona (sertleşme sorunu) da neden olabilir.

Prostat kanserinde hormon tedavisi

Hormonlar, prostattaki hücrelerin büyümesini kontrol eder. Özellikle prostat kanseri büyümek için testosteron hormonuna ihtiyaç duyar. Hormon tedavisinin amacı testosteronun üretimini veya vücudunuzun testosteronu kullanmasını durdurarak kanserin ilerlemesini engellemektir. Hormon tedavisi sıklıkla radyoterapi ile birlikte uygulanır.

Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri

Tedavinin başarı şansını artırmak, kanserli hücrelerin geri dönüş olasılığını azaltmak için radyoterapiden önce veya sonra hormon tedavisi alınabilir. Hormon tedavisi tek başına prostat kanserini tedavi etmez. İleri evre prostat kanserinin ilerlemesini yavaşlatmak ve semptomları hafifletmek için kullanılabilir. Hormon tedavisi enjeksiyon, tablet ya da bu iki yöntemin kombinasyonu şeklinde uygulanabilir.

Prostat kanserinde hormon tedavisinin yan etkileri

Cinsel isteksizlik ve sertleşme problemi (bu durum enjeksiyon tedavisinde daha yaygın görülür.)
Ateş basması
Terleme
Kilo almak
Memelerin şişmesi ve hassasiyeti

Bu yan etkiler, tedavinin testosteron üzerindeki etkisinden kaynaklanır. Tedavi kesildiğinde genellikle kaybolurlar.

Prostat kanserinde akıllı ilaçlar

Prostat kanserinde Lutesyum 117 tedavisi

Prostat kanseri tedavisinde en çok tercih edilen hedefe yönelik tedavi metodudur. Lutesyum PSMA ile kanser hücresinin bulunduğu noktaya PSMA (prostat spesifik mebran antijen) yönlendirilmekte ve kanserli hücreler lutesyum 177 isimli radyoaktif maddeler yardımıyla yok edilmektedir.

Radyum 223 tedavisi

Radyum 223 ile kemiğe yayılan kanser, kemiğe yönelik radyoaktif maddeler kullanılarak tedavi edilir. Görüntüleme ve tedavinin bir arada yürütüldüğü Radyum 223’e dair çalışmalar hala sürmektedir.

Prostat kanserinin kesin tedavisi var mı?

Kanserin erken evrede teşhisi ve tedavisi, hastanın iyileşme şansını yükseltir. Tedaviden olumlu sonuçlar alınabilir. Ancak ileri evre kanserin tedavisi daha zordur. İleri evre kanserin tedavisi daha çok hastanın yaşam ömrünü uzatmaya yöneliktir.

Prostat kanseri öldürür mü?

Prostat kanseri, maalesef ki kanserli hastalar arasında en çok ölüme neden olan kanser çeşitlerinden biridir.

Prostat kanseri hastası kaç yıl yaşar?

Yaşam süresi, hastalığın hangi evrede olduğuna bağlıdır. İlk 2 evredeki hastaların tamamen iyileşme şansı vardır. Lakin 3. ve 4. evredeki hastalarda sağ kalım süresi 1-6 yıl arasında değişiklik gösterir. Bu yüzden hastalığın erken teşhisi oldukça önemlidir.

Prostat kanserinden korunma

Yaşam tarzınızda ve beslenme alışkanlıklarınızda birtakım değişikliklere giderek prostat kanserinden korunabilirsiniz.

Akciğer kanseri belirtileri nelerdir? Nedenleri, tanısı ve evreleri

Sağlıklı beslenin

Yapılan çalışmalara göre bazı besinlerin prostat kanserini önleyici özellikleri saptanmıştır. Domates, lahana, brokoli, baklagiller, kırmızı et, ızgara et, süt ve süt ürünleri vb. gıdalar, prostat kanserine karşı koruma sağlar.

Egzersiz yapın

2006 yılında yapılan bir çalışmaya göre egzersiz, ileri derece prostat kanserinin neden olabileceği ölüm riskini azaltabilir. Aynı zamanda prostat kanseri risk faktörü olan obeziteden de sizi korur. Her gün düzenli olarak 30 dakikalık bir egzersizle bile kanserden korunabilirsiniz.

Prostat kanserine iyi gelen şifalı bitkiler

Şifalı bitkiler prostat kanserine karşı koruyucu olabilir, ancak hiçbir zaman tek başına tedavi edici özelliği yoktur. Bu bitkileri tüketmeden önce doktorunuza danışmayı unutmayın.

Yeşilçay

2008 ve 2010 yıllarında yapılan iki çalışmada yeşil çay içen erkeklerin prostat kanserine yakalanma olasılıklarının daha düşük olduğu saptanmıştır. Günde 1-2 bardak yeşil çay tüketimi ile prostat kanserinden korunabilirsiniz.

Soya fasulyesi

PSA seviyesini düşüren ve dengeleyen soya fasulyesi, prostat kanserine iyi gelen bir diğer besindir.

Folat açısından zengin besinler

1990’larda yapılan çalışmalara göre kandaki düşük folat seviyesi, kişinin kansere yakalanma riskini yükseltir. Yeşil sebzeler, fasülye ve tahıllar gibi folat açısından zengin besinleri tüketmeniz, prostat kanserini doğal bir şekilde iyileştirebilir. Ancak folik asit takviyesi kanser riskini arttırabilen bir etmendir.

Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı

Kırmızı renkli sebze ve meyveler

Likopen içeren domates, karpuz gibi kırmızı renkli sebze ve meyveler, prostat kanserinden korunmanıza katkıda bulunur.

Brokoli

Yeşil yapraklı sebzelerden biri olan brokoli, idrar yolları iltihaplarını önlemenin yanı sıra prostat kanserini de önler ve tedavi eder.

Brokolinin faydaları nelerdir? Brokoli neye iyi gelir, nasıl tüketilmeli?

Prostat kanseri hastalarına öneriler

Doktor randevularınıza düzenli olarak katılın.
Tedaviden daha iyi bir sonuç alabilmek adına her zaman moralinizi yüksek tutmaya çalışın.
Stresten mümkün olduğunca kaçının.
Uyku düzeninize özen gösterin. En az 7-8 saat uyumayı ihmal etmeyin.
Sizin gibi prostat kanseri tedavisi gören kişilerle iletişim halinde olun.
Meditasyon, müzik terapisi, sanat terapisi, rahatlama teknikleri gibi alternatif tedavi metotlarından yararlanın. Bknz: >>> Prostate cancer

Kaynaklar ve Referanslar:

1- What’s prostate cancer?,2- Prostate cancer,3- Prostate cancer in detail,4- Radiation therapy for cancer: Process and side effects of radiotherapy

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle