İşte Yeni Yaşlanma Testi: Tek Ayak Üstünde Ne Kadar Süre Kalabiliyorsunuz?

Yazan Tuba Günvar

1 Mayıs 2025 | Kategori: Güncel / Literatür Print

Bilim insanlarına göre vücudumuzun yaşlandığının en güvenilir işaretlerinden birisi, tek ayak üzerinde durabilme süremiz. PLOS One dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, özellikle dominant olmayan (tercih edilmeyen) ayakla dengede kalabilme süresi, sinir ve kas yaşlanmasının en güçlü fiziksel göstergesi olarak kabul ediliyor. Araştırmacılar, bu testi yapanlarda ayakta kalma süresinin yaşlanma ile birlikte belirgin şekilde kötüleştiğini ve yaşlanma sürecini diğer fiziksel parametrelere göre daha hassas bir şekilde yansıttığını belirtiyor.

10 Saniye Dengede Kalamayanlarda Ölüm Riski İki Kat Fazla

Bu bulgular, daha önce British Journal of Medicine dergisinde yayımlanan başka bir önemli çalışmayla da örtüşüyor. Çalışmada, 51-75 yaş aralığındaki 1.702 kişiyle yapılan araştırmada, tek ayak üzerinde 10 saniye dengede kalamayan bireylerin 7 yıl içinde ölüm riskinin iki kat fazla olduğu saptandı.

Yeni Keşfedilen IL-23R Adlı Biyobelirteç İle Yaşlanma ve Yaşlılık Hastalıkları Önlenebilir

Yaşlandıkça Denge En Çok Etkilenen Özellik

Mayo Clinic tarafından yürütülen 2024 çalışmasında ise 50 yaş üstü 40 sağlıklı bireyin yürüme, denge ve kas gücü parametreleri değerlendirildi. Gönüllüler hem çift ayak üzerinde hem de tek ayak üzerinde, gözler açık şekilde denge testine tabi tutuldu. Aynı zamanda baskın (dominant) ve baskın olmayan bacaklardaki diz gücü ile el sıkma kuvveti ölçüldü.

Sonuçlar, yaş ilerledikçe denge kapasitesinin kas gücüne oranla daha fazla azaldığını ortaya koydu. Özellikle tek ayak üstünde durma süresi, yaşla birlikte en hızlı düşüşü gösteren parametre oldu. Bu süredeki değişim, on yıllık dönemler boyunca yaklaşık 0.6 standart sapma kadar azalma gösterdi. Buna karşılık kas gücündeki düşüş, çok daha azdı.

Kadın-Erkek Farkı Sadece Kas Gücünde Görüldü

Araştırmada cinsiyet farklılıkları da incelendi. Kas gücünde erkeklerin kadınlara göre daha yüksek değerlere sahip olduğu görüldü. Ancak denge kabiliyetindeki yaşa bağlı düşüşte, kadın ve erkekler arasında anlamlı bir fark tespit edilmedi. Bu da, denge süresinin cinsiyetten bağımsız bir yaşlanma göstergesi olduğunu ortaya koydu.

Cilt sağlığı ve yaşlanmaya bağlı hastalıklar arasında sıkı bir ilişki var

Dengenizi Nasıl Koruyabilirsiniz?

Uzmanlara göre, dengeyi geliştirmek ve yaşla birlikte kaybını yavaşlatmak mümkün. Bunun için düzenli egzersiz şart. Tek ayak üzerinde durmak, düz bir çizgi üzerinde yürümek, dengesiz zeminlerde yapılan egzersizler, sinir sistemi ile kaslar arasındaki koordinasyonu güçlendirebilir. Ayrıca yoga ve tai chi gibi aktiviteler de dengeyi artırmak için etkili yöntemler arasında yer alıyor.

Fiziksel formunuzu korumak, büyük ölçüde “kullan ya da kaybet” ilkesine dayanıyor. Egzersiz eksikliği, kas gücü ve esneklik kaybına, bu da denge sorunlarına yol açabiliyor. Bu nedenle, düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı yaşlanmanın temel taşlarından birisi olarak kabul ediliyor.

Araştırmanın Özeti

Yürüyüş, denge ve kuvvet parametrelerinde yaşa bağlı değişiklikler: Kesitsel bir çalışma
Arka Plan: Sağlık hizmetleri ve yaşam standartlarındaki iyileşmeler sayesinde dünya genelinde yaşam süresi artmaktadır. Ancak yaşlanma, genellikle engellilik ve çok sayıda sağlık sorunuyla ilişkilidir. Bu zorluklarla başa çıkmak için etkili müdahalelere ihtiyaç vardır. Bu çalışma, yaşa bağlı olarak yürüyüş, denge ve kuvvet parametrelerindeki olası düşüşleri araştırmıştır. Ayrıca bu üç parametre arasındaki ilişkileri ve kadınlar ile erkekler arasındaki olası farklılıkları değerlendirmek amaçlanmıştır.

Yöntem: Bu kesitsel çalışmaya 50 yaş üzerindeki sağlıklı bireyler dahil edilmiştir. Baskın taraftaki üst ekstremite (el sıkma) ve alt ekstremite (diz) kuvveti ölçülmüştür. Statik denge, her biri 30 saniye süren farklı durumlarda kuvvet plakası üzerinde değerlendirilmiştir: gözler açıkken iki ayak üzerinde duruş, gözler kapalıyken iki ayak üzerinde duruş, ve gözler açıkken baskın ile baskın olmayan bacakla tek ayak üzerinde duruş. Yürüyüş ise düz zemin yürüyüşü sırasında optik hareket yakalama sistemi kullanılarak ölçülmüştür. Ayrıca, yürüyüş testleri sırasında dinamik stabilite marjı (DSM) hesaplanmıştır.

İşitme Kaybı Demans Riskini Arttırıyor! Erken Müdahale Zihinsel Yetileri Koruyor

Bulgular: Araştırma sonuçları, yürüyüş parametrelerinin yaşla anlamlı şekilde değişmediğini (p≥0.12), ancak diz ve el sıkma kuvvetinin yanı sıra çeşitli denge parametrelerinin yaşla birlikte belirgin bir şekilde azaldığını göstermiştir. Tüm katılımcılar iki ayak üzerinde dengelerini koruyabilmiş, ancak yaşla birlikte basınç merkezi hareketi anlamlı şekilde artmıştır (p≤0.028). Yaşla anlamlı şekilde değişen parametrelerin karşılaştırılması için Z-skorları hesaplanmıştır. Tek ayak üzerinde durma süresi, yaşla en çok etkilenen parametre olarak öne çıkmıştır (p≤0.001). Bu süredeki azalma, on yıllık dönemler boyunca en yüksek düzeyde değişim göstermiştir (baskın olmayan ayakta: -0.62 SD; baskın ayakta: -0.53 SD). Buna karşılık, kuvvet ölçümleri on yılda daha düşük düzeyde değişim göstermiştir (el sıkma kuvveti: -0.34 SD; diz kuvveti: -0.26 SD). Cinsiyet farklılıkları yalnızca kuvvet parametrelerinde gözlemlenmiş, denge parametrelerindeki düşüşte anlamlı bir cinsiyet etkisi saptanmamıştır.

Sonuç: Bu bulgular, tek ayak üzerinde durma süresinin, yaşlı kadın ve erkek bireyler için nöromüsküler yaşlanmanın güvenilir ve cinsiyetten bağımsız bir göstergesi olarak kullanılabileceğini göstermektedir.