Embriyo nedir? Transferi nasıl yapılır? Aşamaları ve riskleri
Embriyo, insanın cenin olmadan önceki ilk halidir. Gebeliği kolaylaştırmak için anneden yumurta, babadan sperm alınarak laboratuvar ortamında sağlanan döllenme ile de embriyo oluşturulabilir. Bunlar basit bir işlemle annenin rahmine transfer edilip hamile kalması sağlanabilir. Bu yöntem tüp bebek uygulamalarının son aşamasıdır. Tüp bebek uygulaması anne adayının sağlıklı yumurtalar üretmesi, yumurtaların toplanması, döllenmenin sağlanması, embriyonun gelişiminin gözlenmesi ve transferi aşamalarını içerir. Yüksek risk taşımayan bu işlemde düşük yapma riski normal hamilelik süreci ile aynıdır. En büyük risk, kullanılan ilaç tedavileri sonucunda çoğul gebelik ve buna bağlı olarak ölü veya sakat doğumdur. Uzman bir doktor sayesinde bu riskler minimize edilebilir.
İçindekiler
Embriyo nedir?
Embriyo, gebelikte zigot (döllenmiş yumurta) sonrası ve fetus (cenin) öncesi dönemi ifade eder. Sperm hücresi ile yumurta hücresinin doğal yolla veya operasyonla döllenmesi sonucu oluşan zigot, hücre bölünmesine başlar. Bu bölünmenin oluşmasına ve hücre sayısının artışına embriyo denir.
Embriyo transferi nedir?
Embriyo transferi IVF (in vitro fertilizasyon – tüp bebek) işleminin son ve basit basamağıdır. Laboratuvar ortamında döllenmiş yumurtanın steril bir klinikte rahime transfer edilmesidir.
Tüp bebek nedir? Tedavisi nasıl yapılır? Aşamaları ve fiyatı
Embriyo transferi yöntemleri
Taze embriyo transferi
Anneden alınan yumurta ve babadan alınan sperm laboratuvarda döllenir. Ardından kültür ortamında gözlemlenerek ortaya çıkan en kaliteli embriyolar genellikle 1-2 gün içinde rahme transfer edilir. Transfer sonrasında embriyonun 48 saat içinde rahim duvarına kendiliğinden tutunması beklenir. Ancak tüp bebek başlangıcı tedavisinde uygulanan ilaç tedavileri tutunmaya engel veya erken doğuma sebep olabilmektedir. (1)
Dondurulmuş embriyo transferi
Tüp bebek tedavisi sonucunda elde edilen kaliteli embriyolar dondurulur, hastanın ve doktorun uygun bulduğu dönemde rahime yerleştirilir. Embriyonun rahim duvarına tutunamaması durumunda dondurulmuş embriyolar tekrar ve tekrar uygun zaman aralıklarında transfer edilebilir. Tüp bebek tedavisine en baştan başlamak zorunluluğunun ortadan kalkmasını sağlayabilir. (2)
Blastokist embriyo transferi (5. gün transferi)
Laboratuvar ortamında gelişmesi gözlenebilen embriyonun rahime tutunmadan hemen önce ulaştığı aşamaya blastokist denir. Bu aşamaya genellikle 5. günde gelindiği gözlemlenmiştir. Embriyonun transferi bu aşamada gerçekleştirilir. Hastanın genel durumuna göre blastokist transferi tercih edilebilmektedir. (3)
Embriyo zarını inceltme yöntemi (Assisted Hatching ya da AH)
Bu yöntem anne adayının yaşı, daha önceden hamilelik girişim ve deneyimleri değerlendirildiğinde tercih edilebilir. Hedef, embriyonun zarı inceltilerek tutunma şansının arttırılmasıdır. Taze embriyo transferinde bu yöntem çok etkili olmasa da, dondurulmuş embriyoların transferlerinde tutunma açısından faydası olduğu gözlemlenmiştir. (4)
Embriyo transferi nasıl yapılır?
- İşlem sırasında genellikle anestezi gerekli değildir, yatıştırıcı ilaçlar tercih edilebilmektedir.
- Transfer işleminde hekimin yönlendirilmesine yardımcı olabilmek için bir ultrason kullanılabilir.
- Doktor vajinal duvarları açık tutmak için vajinaya bir spekulum takar.
- Önceden belirlenmiş sayıda embriyo, vajina ve rahim ağzından uterusa geçen ince bir transfer kateterine yüklenir.
- Embriyolar kateterden uterusa bırakılır.
- Transfer edilen embriyoların rahim duvarına tutunmaları doğal yolla gerçekleşmelidir. Hasta genellikle 4-6 saat sırt üstü istirahat ettirilip taburcu edilir.
Embriyo transferi ve tüp bebek uygulaması
Tüp bebek (IVF/in vitro fertilizasyon) yardımcı bir üreme teknolojisidir. Öncelikle ilaç tedavisi ile sağlıklı, gebeliğe elverişli yumurta üremesi sağlanır. Kadından alınan bu yumurtalarla erkekten alınan sperm laboratuvar ortamında döllenir ve son işlem olarak rahme transfer edilir. Embriyo transferi tüp bebek uygulamasının en son basamağıdır. (5)
Tüp bebek uygulamasının aşamaları
- Yumurtalıkların uyarılması: Normal şartlarda her kadın adet döneminde bir yumurta üretir. Ancak tüp bebek uygulaması için daha fazla yumurtaya ihtiyaç duyulur. Tüp bebek uygulamasının ilk aşamasında doğurganlık ilaçları kullanılarak hastanın normalin üstünde yumurta üretmesi sağlanır.
- Yumurtaların toplanması: Yumurta alımı föliküler aspirasyon olarak bilinir. Anestezi ile yapılan cerrahi bir işlemdir. Vajinadan girilerek yumurtalar alınır.
- Döllenme: Erkeğin spermi ile kadının yumurtaları laboratuvar ortamında birleştirilerek döllenme sağlanır.
- Embriyo gelişimi: Döllenmiş yumurtalar gözlem altında tutulur. Ayrılmaları ve gelişmeleri izlenir. İstenirse embriyolar genetik testlere tabi tutulabilir.
- Embriyo transferi: Tüp bebek uygulamasının son basamağıdır. Değişik yöntemleri ve süreçleri bulunmaktadır. Doktor hasta için en uygun yöntemi belirleyecektir. (6)
Östrojen nedir? Ne işe yarar? Eksikliği ve fazlalığı ne tür sorunlar yaratır?
Dondurulmuş embriyo transferi nedir?
Embriyoların dondurulması, döllenme sonrası elde edilen sağlıklı embriyoların daha sonra kullanılmak üzere korunma altına alınmasıdır. Dondurma işleminde en büyük zorluk, hücrelerin içindeki suyun kristalleşerek embriyoya zarar verme riskidir. Bunun olmasını önleyebilmek için kriyoprezervasyon adı verilen bir işlem uygulanarak hücre içindeki su kriyoprotektan adında bir madde ile değiştirilir. Bu işlemden sonra embriyolar koruma seviyesinde soğutulur ve dondurma için iki ayrı yöntemden biri kullanılır. (7)
- Yavaş dondurma: Embriyolar kapalı tüpler içine konularak yavaş yavaş soğutularak dondurulur.Bu işlem embriyonun hücrelerinin yaşlanmasını önler ve hasar riskini azaltır. Ancak yavaş dondurma, zaman alan ve pahalı bir uygulamadır.
- Vitrifikasyon: Embriyolar çok hızlı bir şekilde dondurularak suyun kristallaşme riski önlenir. Böylece embriyoların korunması ve çözülme sırasında hayatta kalma oranı arttırılır. Son on yılda gelişen teknoloji ile bu yöntem daha çok tercih edilmektedir ve yavaş dondurmaya göre daha az maliyetlidir.
Dondurma işlemi sonrasında embriyolar sıvı azot içinde saklanır.
Dondurulmuş embriyo transferi ne zaman yapılır?
Teoride doğru şekilde dondurulmuş bir embriyo, herhangi bir süre boyunca canlı kalabilir. Dondurma işleminden on yıl sonra gerçekleşen başarılı gebelikler bulunmaktadır. Hastanın ve doktorun doğru zamana karar vermesi ile uygulama yapılabilir. (8)
Embriyo gelişim aşamaları
Embriyonun gelişimi günlerle ifade edilen bir süreçtir ve rahim duvarına tutunabileceği beşinci güne kadar gelişimi takip edilebilir. Yumurtaların ve spermin alınması ve döllenmenin sağlanması başlangıç günü olarak adlandırılabilir.
- Birinci gün döllenme işlemi oluşur, sonucunun kontrolü gerçekleştirilir.
- İkinci ve üçüncü günler erken kılivaj dönemidir. Bu dönemde embriyoların hücre bölünmelerini tamamlamaları beklenir.Bu dönemin sonunda embriyolar ve hücreler birleşmeye başlar.
- Dördüncü gün embriyoların kompaktlaşmaya başladığı marula dönemidir.
- Beşinci gün ise blaskokist denilen rahim duvarına tutunma potansiyelinin ortaya çıktığı gündür.
Progesteron nedir? Gebelikte yükselmesi veya düşmesi tehlikeli midir?
Embriyo transferi sonrası
Embriyo transferi sonrası, tedavinin en zorlu aşaması olarak düşünülebilir. İki haftayı bulabilecek bir bekleme süresi çoğu anne için stresli bir dönem olabilmektedir. Hastanın transfer sonrasında yapması veya yapmaması gerekli kurallar yoktur. Çoğu zaman hastaya normal aktivitelerine dönmesi tavsiye edilir. Bazı hastalar dinlenmeyi tercih ediyor olsalar da bunun bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır.
Embriyo transferi sonrası tutunma ne zaman olur?
Transfer sonrası tutunmanın 48 saat içinde gerçekleşmesi beklenmektedir.
Tüp bebek embriyo transfer sonrası tutunma belirtileri
Tutunmayla ilgili genel belirtiler bulunmamaktadır. Olası kanama, mide bulantısı, göğüslerde hassasiyet, kramp veya şişlik gibi belirtiler kullanılan hormon ilaçlarına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. İki haftalık bekleme süresince tutunma gerçekleşmiş olsa dahi herhangi bir hormon salgılanması henüz başlamadığı için gebelik belirtisi de gözlemlenemeyecektir. Gebelik belirtileri ancak 6. Haftadan itibaren gebelik hormonlarının belirli bir seviyeye ulaşmasıyla hissedilecektir.
Gebelik testi, ne zaman, nasıl yapılır? Hamilelik belirtileri nelerdir?
Tutunamayan embriyo vücuttan nasıl atılır?
Tutunamayan embriyo vücuttan kadının göreceği adet kanaması ile atılacaktır. Bu atıklar gözle görülemeyecek kadar ufak ancak mikroskopla görülebilecek boyuttadırlar.
Embriyo transferi riskleri nelerdir?
Embriyo transferi işlemi riski çok düşük bir uygulamadır. Karşılaşılabilecek riskler:
- Çoğul gebelik ihtimali (Bu ihtimal normal doğumlara göre ölü doğum ve özürlü doğum riskini arttırmaktadır.)
- Transfer sürecinde embriyonun kaybı
- Embriyonun fallop tüpleri gibi yanlış bir yere yerleştirilebilmesi
- Hafif kramplar (operasyon genelde ağrısız geçer, az sayıda hastada hafif kramplar gözlemlenmiştir)
- Vajinal kanama, akıntıda değişiklikler, enfeksiyonlar.
Vajinal akıntı neden olur? Belirtileri, tedavisi ve korunma yöntemleri
Embriyo transferinde düşük yapma riski normal doğumla aynıdır.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- What happens- IVF,YAZIYI PAYLAŞ
Benzer Yazılar
Tüp bebek nedir? Tedavisi nasıl yapılır? Aşamaları ve fiyatı
Tüp bebek tedavisinde başarı şansını artıran yeni yöntemler geliştiriliyor
Preimplantasyon Genetik Tanı (pgt) nedir, faydaları nelerdir?- “Embriyo yapıştırıcısı” yöntemi hamile kalma şansını yüzde 25 arttırıyor
PRP Tüp Bebek Tedavisi nedir? Nasıl uygulanır?
YORUMUNUZ VAR MI?