Yeni oral antikoagülanların etkinliğini ölçmek için hangi testleri kullanalım?

Kategori: Kardiyoloji, Tedavi Rehberleri, YOAK Rehberi Print

295 Paylaşım

YOAK’lar sabit dozda verilir ve varfarin’de olduğu gibi laboratuar takibi gerektirmezler. Doz ve doz aralıkları laboratuar sonucuna göre tayin edilmesi gerekmemektedir. Bununla birlikte acil cerrahi gereksinimi, tedavi altında tromboemboli, ilaç etkileşimi şüphesi, aşırı zayıf ve kilolu hastalarda, ileri yaşlılarda ve böbrek fonksiyon bozukluğu (kanda ilaç akümülasyon riski artışı) gibi spesifik durumlarda YOAK’ların antikoagülan aktivitelerini ölçmek gerekebilir.

YOAK’ların etkisini test ederken son ilaç alım zamanı ile kan örneği alım zamanının bilinmesi çok önemlidir. YOAK’ların antikoagülan etkinliği 3 tip test ile test edilebilir.

1. Plazmada ilaç seviyesi
2. İlaç seviyesini doğru belirlemeye yardımcı, spesifik kalibratörlerle yapılan koagülasyon testleri
3. Nonspesifik koagülasyon testleri ile kalitatif değerlendirme (ilaç varlığı veya yokluğunu, kabaca dozun yüksek olup olmadığını, kanama riskinin artıp artmadığını tahmin etmeye yardımcı olur).

Bu testlerin hiçbiri ilaç doz ayarlanması ve monitörizasyonunda kullanılamaz. Çünkü YOAK’ların terapötik doz aralıkları tariflenmemiştir.

Heparin nedir? Neden kullanılır? Faydaları ve yan etkileri nelerdir?

Dabigatran için Antikoagülan Testler

Dabigatran etkisini en hassas gösteren test trombin (TT) zamanıdır. TT normal olması kanda dabigatran etkinliğinin olmadığını gösterir. TT ölçümü dabigatran tedavi dozu veya terapötik dozun üzerinde ise antikoagülan seviyesini hassas olarak kantite eder.
Dabigatran düzeyi 50 ng/ml’nin üzerinde olduğu zaman dilüe TT, Ecarin pıhtılaşma zamanı (ECT) ve ecarin chromogenic assay (ECA) ile aralarında lineer ilişki gözlenir.

Dolayısıyla kanda terapötik seviyede dabigatran varlığını göstermek için dilüe TT (hemoclot test), ECT, ECA testleri kullanılabilir. Kan düzeyi 50 ng/ml’nin altında olduğunda bu testler güvensizdir.

Aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT) kanda dabigatran etkisini kalitatif olarak gösterebilir fakat kantitatif olarak belirleyemez. Dabigatran için aPTT’nin terapötik aralığı belirlenmemiştir. Son ilaç dozu alımından 12-24 saat sonra bakılan aPTT normalin üst sınırın 2 katından fazla ise veya aPTT yaklaşık 80 sn ise dabigatran dozu yüksek olup, kanama riskinin artmış olduğu anlamına gelmektedir. aPTT’nin normal olması dabigatran etkisinin yüksek olmadığı anlamına gelir. Lupus antikoagülan varlığı ve intrinsik faktör eksikliği gibi aPTT’nin uzadığı durumlarda dabigatran etkisi maskelenebileceğinden dolayı aPTT kullanılmaz.

Varfarin (coumadin) nedir? Ne için kullanılır, yan etkileri nelerdir?

Protrombin zamanı (PT testi) dabigatran için duyarlı olmayıp tedavi sırasında çoğunlukla normal değerlerdedir. Klinik pratikte varsa hemoclot test kullanılır. Şayet yoksa aPTT ve TT ile takip edilebilir. Normal aPTT ve TT terapötik düzeyde dabigatran varlığını dışlar.

Rivaroxaban için Antikoagülan Testler

İlaca spesifik anti-faktör Xa (Anti-Xa) kromogenik ölçümle rivaroksaban seviyesi kantitatif olarak belirlenebilir (6). Günlük 20 mg alınması ile ortalama 290 ng/mL plazma düzeyine erişmektedir. Fakat kan düzeyi ile klinik arasında ilişki bilinmemektedir. Dolayısıyla idame tedavi dozunu ayarlamak için ilaç seviye tespiti kullanılmamalıdır.
Anti-Xa rivaroksabanın antikoagülan etkisini test etmek için en ideal testtir. Anti-Xa negatif ise klinik olarak etkin rivaroxaban yok demektir.

Şayet Anti-Xa testi yoksa rivaroxabanın antikoagülan etkisini belirlemek için PT kullanılabilir. Yalnız testte rivaroxabana spesifik kalibratör kullanılmalıdır. Spesifik kalibratörle yapılan testte PT’nin normal olması klinik olarak antikoagülan etki yok demektir. Fakat uzamış PT etkin düzeyde rivaroxaban varlığını gösterir.
aPTT rivaroxaban düzeyini tayinde uygun değildir. Çünkü sensitivitesi düşüktür, rivaroxaban konsantrasyonları ile non-lineer korelasyon gösterir.

Apiksaban için Antikoagülan Testler

Anti-Xa apiksabanın antikoagülan etkisini belirlemek için ideal testtir. Belirlenebilir Anti-Xa aktivitesi yoksa apixaban varlığı dışlanır. PT ve aPTT’nin normal olması apixabanın antikoagülan etkisinin varlığını dışlamaz. Rivaroxaban ve apiksaban etkisini tayinde kullanılan kromogenik anti-Xa testi için FDA’nın klinikte kullanılması amacıyla onayladığı uygun kalibratör yoktur. YOAK’lar için önerilen laboratuar testleri tabloda gösterilmiştir.