Koronavirüs testi ve tedavisi nasıl yapılır? Evde tecrit kuralları

1 Nisan 2020 | 2 Nisan 2020 | Kategori: Enfeksiyonlar Print

163 Paylaşım

Koronavirüs (COVID 19) salgını dünya genelinde yayılmaya devam ederken hastalığın tedavisi için araştırmalar hızla artıyor. Henüz koronavirüs enfeksiyonunu kesin olarak tedavi edecek bir ilaç bulunmuyor ama hastalığın semptomlarına yönelik pek çok yöntem bulunuyor. Koronavirüs teşhisi konmuş bir hasta eğer hafif belirtiler gösteriyorsa, evde tecrit kurallarına dikkat ederek, dinlenerek ve basit paresetamol takviyesiyle tedavisine devam edebilir. Ancak hastaneye yatırılan hastaların tedavisinde pek çok farklı protokol uygulanabiliyor. İlaç tedavisi, oksijen tedavisi, yapay karaciğer destek sistemi, beslenme desteği ve plazma tedavisi uygulanan tedavi yöntemlerinden bazılarıdır.

İçindekiler

Koronavirüs nasıl teşhis edilir?

Koronavirüs olduğunuzdan şüpheleniyorsanız öncelikle aile hekiminize başvurabilirsiniz. Eğer imkanınız varsa gitmeden önce arayın. Böylece muayeneye gitmeden önce yapmanız gerekenler hakkında bilgi alabilirsiniz. Doktorunuz görüşme sırasında öncelikle size teşhiste yardımcı olabilecek bazı temel sorular soracaktır.

Koronavirüs tanısı için sorulan sorular

Kendinizi hasta hissetmeden önceki 14 günde, yurt dışında bulundunuz mu?
Kendinizi hasta hissetmeden önceki 14 günde koronavirüs testi pozitif çıkmış ya da ateş ve solunum yetmezliği belirtileri olan biriyle temasınız oldu mu?
Halen düşmeyen ateş, öksürük ve solunum sıkıntıları gibi belirtileriniz var mı?

Eğer bu sorulardan birine veya birkaçına olumlu cevap verdiyseniz doktorunuz gerekli testlerin yapılması için sizi tam teşekküllü bir hastaneye yönlendirebilir. Ya da öncelikle yaygın görülen enfeksiyonları ekarte etmek için bazı testler yapabilir. (1)

Koronavirüs REHBERİ: Nasıl bulaşır? Belirtileri, korunma yöntemleri ve tedavisi

Koronavirüs testi nasıl yapılır?

Hastaneye gittiğinizde eğer yaşadığınız belirtiler koronavirüs şüphelerini doğruluyor ise size COVID 19 testi yapılması gerekir. Test için sizden, uzun bir çubuk yardımıyla balgam örneği ya da burun veya boğaz sürüntüsü alınır ve laboratuvara gönderilir. Sonuç en erken 36 saat içinde alınır.

Ayrıca testi destekleyen bir diğer tanı yöntemi de bilgisayarlı tomografi’dir. Akciğer tomografinizde şüpheli bir durum varsa, testiniz negatif çıksa bile durum ciddiye alınmalı ve test 24 saat sonra tekrarlanmalıdır.

Koronavirüs hastalık evreleri

Hafif: Belirtiler hafiftir ve tomografide zatürre bulgularına rastlanmaz. Bu hastalar genellikle evde takip ve tedaviye yönlendirilir.
Orta: Hastalarda belirtiler daha şiddetlidir (ateş, nefes darlığı vb.) ve tomografide zatürre belirtileri görülebilir. Bu hastaların evde mi yoksa hastanede mi tedavi edileceğine risk faktörlerine göre doktor karar verir.
Şiddetli: Bu durumdaki hastalarda solunum hızı normal değerin üstündedir. Akciğer tomografisinde hızlı lezyon ilerlemesi tespit edilir. Bu hastalar ciddi olgu olarak kabul edilirler ve hastanede tedavi edilirler.
Kritik: Bu hastalarda mekanik ventilasyon gerektiren solunum yetmezliği vardır. Ayrıca buna ek olarak şok ya da organ yetmezliği de gelişebilir. Yoğun bakımda tedavi edilmeleri gerekir.

Koronavirüs hangi yüzeylerde ne kadar yaşar? COVID-19’a karşı korunma yöntemleri

Koronavirüs hastasının evde tecridi nasıl olmalı?

Koronavirüs teşhisi almış olabilirsiniz ancak durumunuz hastanede yatmanızı gerektirecek düzeyde değilse ya da riskli grupta değilseniz doktorunuz size evde dinlenmenizi önerebilir. Ancak bir hastayı ev tecritine göndermeden önce uygun koşulların olup olmadığı kontrol edilmelidir. Koronavirüs riski yada tanısı olan kişiler için ev izolasyonu aşağıdaki durumlarda uygundur:

Hastanın durumu, evde bakım alacak kadar iyi olmalıdır
Evde hastayla ilgilenebilecek bir ya da birkaç kişi olmalıdır
Hastanın başkalarıyla sürekli temastan kaçınabileceği ayrı bir yatak odası olmalıdır
Evde yaşayan herkesin yiyecek ve diğer ihtiyaçlara erişimleri olmalıdır
Hastanın ve hane halkının kendilerini ve birbirlerini koruyabilecekleri kişisel koruyucu ekipmanları (eldiven, maske, dezenfektan vb.) bulunmalıdır
Hasta evde risk grubundan olan başka bireylerle (örneğin 65 yaş üstü kişiler, kanser tedavisi görenler, hamileler, bağışıklığı zayıf bireyler ya da kronik hastalığı olan kişiler vb.) birlikte yaşamamalıdır.

Prof. Dr. Benekli: Koronavirüs infeksiyonu kanserli hastalarda daha ciddi seyrediyor

Ailemi koronavirüsten nasıl korurum?

Ev tecridinde amaç iyileşme sürecinizi ev ortamında geçirmenizdir. Ancak virüsü başkalarına bulaştırmamak için uymanız gereken kurallar vardır:

Evde izole olmak, evde kalmanız gerektiği anlamına gelir. İşe, okula ya da herhangi bir halka açık yere gidemezsiniz.
Ziyaretçi kabul edemezsiniz.
Eğer bir yerden başka bir yere gitme mecburiyetiniz varsa özel arabayı tercih edin ve mutlaka maske takın.
Evde de olsanız, eğer başka insanlar varsa maske takmalısınız.
Birlikte yaşadığınız insanlar yanınızda kalmamalı ve odanıza girerken maske takmalı
Ellerinizi sık sık sabun ve su ile, özellikle yemeklerden önce-sonra ve tuvalete gittikten sonra yıkayın.
Mutlaka öksürürken ya da hapşırırken kolunuzun içi ya da bir mendille ağzınızı kapatın, sonrasında mendili atın ve el dezenfektanı kullanın.
Evde sadece sizin bakımınızdan sorumlu olan kişiler kalmalıdır. Evin diğer bireyleri siz iyileşene kadar mümkünse başka bir yerde kalmalıdırlar.
Yaşlı insanlardan, kronik hastalığı olan ya da kanser tedavisi gören hastalardan, hamilelerden uzak durun.
Evdeki diğer insanlardan ayrı bir odada kalın ve eğer varsa ayrı bir banyo kullanın.
Ortak kullanılan yüzeyler (kapı kolları, musluklar, tezgahlar, telefon vb.) günlük olarak ev dezenfektanı veya sulandırılmış çamaşır suyu ile temizlenmelidir.
Eğer koronavirüs hastası olduğunuz onaylandıysa birlikte yaşadığınız kişilerin de evde tecrit edilmeleri gerekebilir. Ancak sadece şüpheleniyorsanız aile hekiminize mutlaka danışmalısınız.

Koronavirüs tedavisi

Evde koronavirüs tedavisi

Eğer durumunuz hafif ya da orta düzeydeyse doktorunuz tedavinize evde devam etmenizi önerebilir. Evde kendinize uygulayacağınız tedavi sıradan bir grip tedavisinden farklı olmayacaktır:

Güzelce dinlenin ve uyuyun.
Vücudunuzu sıcak tutun ancak ateşiniz çok yüksekse üstünüzü çok örtmeyin.
Bol sıvı tüketin.
Eğer şiddetli boğaz ağrınız ve öksürüğünüz varsa odanın havasını nemlendirecek bir alet kullanabilirsiniz.
Ilık duş alın.

Çinli doktorların hazırladığı ‘Covid-19 Önleme ve Tedavi El Kitabı’ artık Türkçe

Kesinlikle yapılmaması gerekenler:

Antibiyotik ya da ibuprofen kullanmayın
Sigara içmeyin.
Kullandığınız maskeyi tekrar kullanmayın
Dışarı çıkmayın

BJM: Gözlemsel veriler koronavirüs tedavisinde ibuprofen yerine parasetamol öneriyor

Koronavirüs ilaç tedavisi

Antiviral ve anti-inflamatuar ilaçlar

Ciddi ve kritik vakalarda erkenden uygulanacak bir antiviral ilaç tedavisi hayat kurtarabilir. Çin’de kullanılan onaylı ilk antiviral, favilavirdir. 70 hastayı içeren klinik bir çalışmayla, ilacın minimal yan etkiyle tedavide etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yetkilileri remdesivir’in COVID-19 tedavisinde etkin olduğunu belirtmiştir. Ayrıca ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), sıtma ve romatoid artrit tedavisinde kullanılan klorokin ve hidroksiklorokin’in (Plaquenil) kullanımını onaylamıştır. Ancak halen deneysel düzeydedir. (2)

Koronavirüs tedavisinde kullanılan ilaçlar ve diğer antiviral ilaçlar ile ilgili araştırmalar halen devam etmektedir.

Plaquenil nedir? Koronavirüs tedavisinde etkili mi? Riskleri nelerdir?

Anti-şok ve Anti-hipoksemi tedavisi

Hastalığın ileri evresinde hastada şok, çoklu organ yetmezliği, ciddi enfeksiyon veya şiddetli oksijen yetmezliği gelişebilir. Bu tür kritik durumların tedavisinde uygulanan yöntemler şöyledir:

Kortikosteroid ile koronavirüs tedavisi

Şiddetli zatürree (pnomoni) görülen hastalarda, eğer ateş 39 °C üzerindeyse ve düşmüyorsa, kısa süreli glukokortikoid kullanılabilir. Ancak yan etkiler ve komplikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır. Hastalar sürekli takip edilmeli ve iyileşme görülmeye başlandığında tedavi kesilmelidir.

Yapay karaciğer destek tedavisi

Yapay karaciğer destek sistemi (ALSS) karaciğer hasarı ya da karaciğer yetmezliği olan hastalarda karaciğerin görevlerini daha iyi yerine getirmesini sağlayan bir alettir. Karaciğer, vücudun hayati fonksiyonlarını yerine getiren karmaşık bir organdır ve karaciğer yetmezliği hasta için oldukça kritik risk yaratır. ALSS, karaciğeri destekleyerek diğer organların da görevlerini yerine getirmesine yardımcı olabilir.

Oksijen yetmezliği (hipoksemi) tedavisi:

Ağır koronavirüs hastalarında yaşanan solunum fonksiyonlarının bozulması, oksijen yetmezliğine ve devamında organ hasarına neden olabilir. Hastalarda solunum sıkıntısı belirtileri başladığında hemen oksijen tedavisine başlamak gerekir. 1-2 saat yüksek konsantrasyonda oksiyen tedavisine rağmen solunum sıkıntısı kötüleşen veya çoklu organ yetmezliği gelişen hastalarda mümkün olduğunca erken trakeal entübasyon yapılmalıdır. Trakeal entübasyonda, ağız ya da burundan girilerek solunum yoluna tüp yerleştirilir ve hastanın daha rahat nefes alması sağlanır.

Spirulina koronavirüsten korur mu? Covid-19 tedavisinde faydaları

Koronavirüste plazma tedavisi

Plazma tedavisi, daha önce de çoklu küresel salgınlarda kullanılan ve ümit vadeden potansiyel bir tedavidir. Donör (verici) en az 2 haftalık iyileşmiş bir koronavirüs hastası olmalıdır. Gerekli kan testleri yapıldıktan sonra donörden alınan kan diğer koronavirüs hastasına enjekte edilir.

Burada amaç artık pasif olan bağışıklık antikorlarının, alıcıda organ hasarına ya da bağışıklık zayıflamasına neden olan patojenleri etkisiz hale getirmesidir. Klinik çalışmalarda plazma tedavisinin virüs temizliğini hızlandırdığı, laktik asit seviyesini azalttığı ve böbrek fonksiyonlarını iyileştirebildiği bulunmuştur.

Koronavirüs beslenme desteği

Bazı koronavirüs hastalarında, enfeksiyon ya da kullanılan ilaçlar nedeniyle bağırsak mukozasında bozulma ve bağırsak probiyotiklerinde azalma görülebilir. Bu da karın ağrısı, ishal ve devamında enfeksiyona neden olabilir. Bu nedenle bağırsak florasını korumak için beslenme desteği çok önemlidir.

Öncelikle eğer imkan varsa bağırsak florası analizi yapılmalıdır. Ardından sonuca göre hastaya probiyotik takviye edilir. Takviye için oral yol tercih edilse de ağır hastalarda damardan veya tüp yoluyla beslenme sağlamak gerekebilir.

Koronavirüse karşı bağışıklığı güçlendirmek için dengeli beslenmeli

Koronavirüs hastası ne zaman taburcu olur?

Bir koronavirüs hastasının hastaneden taburcu olabilmesi için bazı standartları karşılayabiliyor olması gerekir. Bunlar:

Vücut sıcaklığı en az 3 gün boyunca 37 °C altında olmalı.
Solunum yetmezliği belirtileri neredeyse tamamen iyileşmiş olmalı.
24 saatten fazla aralıkla art arda yapılan 2 koronavirüs testi sonucu negatif olmalı.
Tomografide, akciğer lezyonlarında belirgin bir iyileşme gözlenmeli.
Hastanın oksijen desteğine ihtiyacı olmamalı.

Taburcu olduktan sonra hastalar eğer akciğer lezyonları yoksa ilaç tedavisine devam etmek zorunda değildirler. Ancak halen devam eden öksürük, iştahsızlık gibi şikayetlere yönelik tedavi uygulanabilir. Taburcu olduktan sonra hasta 2 hafta ev tecritine devam etmeli ve günde 2 kere vücut sıcaklığı ölçülmelidir. Ayrıca uzman bir doktor tarafından hastanın düzenli takibi ve ölçümleri yapılmalıdır.