Lavman nedir, nasıl yapılır? Kabızlığa etkisi ve riskleri

3 Temmuz 2019 | 27 Mart 2023 | Kategori: Kabızlık, Sağlık Sözlüğü Print

85 Paylaşım

Lavman, bağırsakların boşaltılması amacıyla rektuma sıvı gönderilmesi işlemidir. Bağırsakların muayenesi ya da ilaçla tedavisi için de uygulanabilir. Şiddetli kabızlık tedavisinde, kolonu etkileyen sağlık problemlerinin tedavisinde, kanser taramaları öncesinde doktorunuz tarafından önerilebilir. Kolonoskopi, baryum lavmanı gibi görüntüleme çalışmaları için uygulanan lavman, hastane ortamında sağlık çalışanları tarafından yapılır. Boşaltıcı veya tedavi amaçlı lavmanlar, hastanın evinde kendi kendine de yapabileceği işlemlerdir. Sadece doktor reçetesiyle kullanılması gereken lavman, invaziv (beden bütünlüğüne müdahale edici) bir uygulamadır. Şiddetli kabızlık gibi bazı rahatsızlıkların tedavisinde etkili olsa da düzenli kullanımı ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

İçindekiler

Lavman nedir?

Lavman, bağırsakların boşaltılması, muayenesi veya ilaçlı tedavisi için rektuma sıvı veya gaz gönderilmesi işlemidir. Bağırsağın temizliği için kullanıldığında, dışkıdaki su miktarını artırmak suretiyle dışkının vücuttan atılmasını sağlar. Lavman tüpünün ucu rektumu genişletir ve solüsyon gönderildikten 2-5 dakika sonra oluşan büyük bağırsak hareketi sonrası boşaltım sağlanır. Boşaltıcı lavman sadece rektum yakınındaki dışkı noktasına kadar ulaşırken kolon muayenelerine yönelik lavmanlar tüm kolonu etkiler.

Kabızlık nasıl geçer? Kabızlığa iyi gelen doğal tedaviler

Lavman neden yapılır?

Lavmanın amacı, verilen sıvı ile dışkının yumuşatılması, bağırsaktaki gerilimin arttırılarak dışkılamanın sağlanmasıdır. Lavman;

Geçici kabızlığın giderilmesi için,
Bağırsak temizliğini gerektiren tıbbi durumlarda,
Endoskopi, bağırsak ameliyatı veya röntgen incelemelerinde,
Rektal tetkik ya da kontrol işlemleri öncesinde,
İltihaplı bağırsak hastalıklarının ilaç tedavisinde uygulanabilir.

Lavman hangi durumlarda kimlere yapılır?

Ameliyata hazırlık için: Rektum, kolon veya bağırsak ameliyatlarına girecek kişilerin bağırsaklarını boşaltmak üzere lavmana başvurulur.
Kolonoskopiden önce: Kolonoskopi küçük bir kamera kullanarak yapılan rektum veya bağırsak muayenesidir. Bu işlem öncesinde birkaç gün beslenme sınırlaması ve lavman uygulaması istenebilir.
Kanser taramalarında: Baryum lavmanı adı verilen görüntüleme muayenesi bağırsak veya kolon kanseri taramalarında kullanılır. Kalın bağırsakların röntgende görülmesini sağlayan baryum içeren beyaz renkli bir sıvının bağırsaklara verilmesi işlemidir.

Kabızlığın giderilmesinde: Şiddetli kabızlığın tedavisinde diğer yöntemlerin işe yaramadığı durumlarda uygulanabilir. Kabızlık için kullanılan iki farklı tür vardır: Birincisi, dışkının hızla boşaltılması için bağırsakları kısa sürede uyaran, ikincisi, vücutta daha uzun süre kalıp dışkıyı yumuşatarak dışkı çıkışını kolaylaştıran yağ bazlı lavmandır.
İlaç tedavilerinde: Rektumdaki kan damarları ağı, ilacı vücudun diğer bölgelerine hızlı bir şekilde taşıyabildiği için, ilaç tedavilerinde bazen lavman uygulanabilir. Lavman en çok iltihaplı bağırsak hastalıkları gibi kolonu etkileyen sağlık problemlerinin tedavisinde kullanılır.

Kolonoskopi nedir? Nasıl yapılır? Kolonoskopinin riskleri nelerdir?

Lavman nasıl yapılır?

Baryum lavmanı

Baryum lavmanı gibi bazı türler yalnızca sağlık merkezlerinde uygulanır. Gastrointestinal sistemin belirli alanlarının X-ışını altında berrak bir silüetini gösteren baryum lavmanı uygulamasında rektuma baryumlu beyaz bir sıvı bileşik gönderilir. Baryum lavmanı yapılırken kolona hava da pompalanabilir. Hava, kolonu genişletir ve görüntülerin kalitesini arttırır. Kolon röntgeni olarak da adlandırılan baryum lavmanı, bağırsaktaki değişiklikleri veya anormallikleri tespit edebilen bir görüntüleme işlemidir. İşlemden önce doktorunuz kolonunuzu tamamen boşaltmanızı isteyecektir.

Boşaltıcı lavman

Boşaltıcı lavman solüsyonları bir tüp içinde bulunur. Rektuma rahat giriş sağlayan bir ucu veya bir hortumu bulunur. Rektal tüpün tahrişlere yol açmaması için yumuşak ve kıvrılabilir olması gerekir.

Uygulamadan önce rektal tüpün ucuna kayganlaştırıcı bir madde (jel,vazelin vb.) sürülebilir.
Uç kısmı yağlanan tüp doğrudan rektuma yerleştirilir ve sıvı gönderilir.
Sıvının kolona düzgün bir şekilde ulaşması için kişilerin dizlerini göğüslerine veya midelerine doğru çekmeleri gerekir.
Uygulama sırasında hastanın mahremiyetine dikkat edilmelidir.
Lavman sıvısının oda sıcaklığından çok yüksek veya düşük ısıda olması rahatsızlık ve ağrı oluşturabilir.

Kendi kendine lavman nasıl yapılır?

Boşaltıcı lavman bir sağlık uzmanı tarafından hastanede yapıldığı gibi evde hastanın kendisi tarafından da uygulanabilir. Kol ve omuzları kendi arkasına kadar ulaşabilecek esnekliğe sahip herkes evde kendine lavman yapabilir. Ancak uygulamadan önce lavman kitindeki talimatlar dikkatlice okunmalıdır.

Yulaf nedir, nasıl tüketilmelidir? Yulafın faydaları nelerdir?

Evde lavman nasıl yapılır?

Lavmana başlarken en azından 30 dakikadır bir şey yemiyor olmanız önerilir. İşlem susuz kalmanıza neden olabileceği için öncesinde 1-2 bardak su içebilirsiniz. Tuvalete kolay ulaşabileceğinizden emin olmalısınız. Uygulama için gerekenler; lavman kiti, havlular ve uzanacak bir yerdir. Ucu kaygan hale getirmeye ihtiyaç duyarsanız diye yanınızda biraz vazelin bulundurabilirsiniz. Lavmandan birkaç saat sonra bağırsaklarınızı tekrar boşaltma ihtiyacı duyacağınız için tuvalete yakın bir yerde durmanız önerilir.

Lavman uygulama basamakları:

Bazı havluları yere, tercihen banyoya yerleştirin. Destekleyici olarak kullanmak için havlulardan birini yuvarlayın.
Bir saat veya zamanlayıcıyı görüş alanınız içinde bulundurun.
Vücudunuzun alt kısmındaki tüm giysilerinizi çıkarın.
Ellerinizi sabun ve sıcak suyla yıkayın ve iyice kurulayın.
Lavmanın ucunun kapağını çıkarın.
Gerekirse, lavmanın yerleştirilmesini kolaylaştırmak için anüse veya lavmanın ucuna vazelin sürün.
Sağ elinizi kullanıyorsanız vücudun sol tarafına ya da sol elinizi kullanıyorsanız sağ tarafınıza uzanın. Uzandığınız tarafın aksi yönündeki dizinizi bükerek katladığınız havluyu diz altına destek olarak yerleştirin.
Sol tarafınıza uzandıysanız sağ elinizi kullanarak lavmanın ucunu nazikçe rektuma sokun. Rahatsız edici bir his verebilir ancak ağrıya neden olmaz. Ağrınız varsa işlemi durdurup doktorunuzu arayın.
Ağızlığı rektuma soktuktan sonra, sıvıyı itmek için tüpü sıkmaya başlayın. Kabı tabanından yukarı doğru sıkarak tüm içeriği boşaltmaya çalışın.
Ucu yavaşça çıkarın.
Tuvalete gitmeden önce önerilen süre kadar beklemeye çalışın. Lavman sıvı içeriğine göre bekleme süreleri:

Bisakodil: 15 dakika – 1 saat arası
Dokusat: 2 – 15 dakika
Gliserin: 15 dakika – 1 saat
Mineral yağ: 2 – 15 dakika
Senna: 30 dakikadan 2 saate kadar
Sodyum: 2 – 5 dakika

Önerilen sürenin sonunda tuvalete gidip bağırsaklarınızı boşaltın. Bir kaç kez daha tuvalete gitmeniz gerekebileceği için, sonraki 30 ila 60 dakika boyunca tuvalete yakın olun.

Probiyotik nedir? Hangi besinlerde bulunur? Probiyotiklerin faydaları

Lavman hangi pozisyonda yapılır?

Lavman iki pozisyonda yapılabilir: Sol-yan pozisyonu ve diz-göğüs pozisyonu. Sol-yan pozisyonunda sola veya sağa uzanılır, dizler bükülür ve kollar serbest bırakılır. Diz-göğüs pozisyonunda diz çökülür, baş yere doğru eğilip kolun üzerine yerleştirilir ve göğüs ileriye doğru götürülür. Derin nefesler almak veya etrafındaki kasların gevşemesini sağlamak üzere anüse boşaltım hareketi vermek lavmanın ucunun rektuma girişini kolaylaştırır.

Lavman yaptırmak acı verir mi?

İşlem acı vermez, ancak lavmanın ucu anüste rahatsızlık hissi yaratabilir. Lavman tüpünü yerleştirirken veya sıvıyı kolona gönderirken ağrı hissederseniz, işlemi hemen durdurup doktorunuza danışmanız gerekir.

Kabızlık tedavisinde lavman

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucu dışkının sertleşmesi halidir. Besinlerin sindirim sisteminde normalden daha yavaş hareket etmesi, bağırsaklarda daha fazla sıvının emilmesine neden olur, böylece dışkı kuru ve sert bir hale gelir. Doktorlar genellikle, kabızlık için önce laksatifleri, fitilleri veya yüksek lifli diyetleri reçete eder. Lavman, kabızlık çeken insanlar için genellikle son çare olarak önerilir.(1)

Ne kadar etkili?

Kabızlık lavmanları geçici rahatlama sağlar, kabızlığı kalıcı olarak tedavi etmez. Kabızlık için kullanılan lavmanlar tuzlu çözeltilerden veya yağlı karışımlardan oluşur. Tuzlu çözeltiler bağırsağı hemen boşaltıma teşvik ederken, yağlı karışımlar dışkıyı yumuşatır ve dışkının bağırsak boyunca rahat ilerlemesini sağlar.

Sodyum nedir, neye yarar? Hangi besinlerde bulunur, fayda ve zararları

Lavman ne kadar sürede etki eder?

Boşaltıcı lavmanların etkisi, kullanımdan itibaren 2 dakika içinde kendini göstermeye başlar, birkaç saate kadar devam edebilir. Kabızlığın tedavisinde lavmanların düzenli kullanımı sağlık sorunlarına neden olabilir. Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kabızlığı kalıcı olarak gidermeye çalışmak daha güvenli bir yoldur. Yeterince su içmek, bol lif içeren bir diyet uygulamak, hareket etmek ve tuvalet eğitimi almak bağırsak hareketlerini sağlıklı ve düzenli tutabilir. Şiddetli kabızlıkta sodyum fosfat, magnezyum tuzları ve laktuloz grubundan ilaçlar da kullanılabilir.

Lavmanın faydaları

Lavman bağırsağı etkileyen bazı sağlık problemlerinin tedavisine yardımcı olur ve bazı tıbbi prosedürler için yapılması gerekli bir adımdır.

Bağırsağı dışkılama hareketi için uyarır.
Boşaltım sağlayarak sindirim sistemini rahatlatır.
Kanser taramalarının görüntüleme çalışmalarına yardımcıdır.
Kolonu etkileyen iltihaplı bağırsak hastalıklarının ilaçla tedavisini kolaylaştıran bir uygulamadır. Geçici kabızlığın tedavisinde etkilidir.

Lavman türleri

Boşaltıcı lavmanlar

Uygulandıktan birkaç dakika içinde etkisini gösterip 15 dakikaya kadar dışkılama ihtiyacı yaratan lavman türüdür. Boşaltıcı lavman, kabızlığın giderilmesinde, ameliyata hazırlık için, bazen doğumdan önce, bazen ilaç ve besin zehirlenmelerinde bağırsak içeriğinin hızla boşaltılması gerektiğinde uygulanır. Bağırsaklarda ki dışkıyı yumuşatmak, akışkan hale getirerek enfeksiyon önleyici bir etki oluşturmak için uygulanan boşlatıcı lavmanlar, genellikle zeytinyağı, gliserin, steroid içerir.

Zeytinyağı neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve zararları

Tedavi edici lavmanlar

Tedavi edici ilaç içeren lavman solüsyonlarıdır. Tedavi edici lavman sıvıları rektuma oldukça yavaş gönderilir. Böylece rektum uyarılarak dışkılama hissi oluşturmaz ve ilacın bağırsaklarda daha uzun süre kalması sağlanır. Enfeksiyonlu bağırsak hastalıklarının, bağırsak parazitlerinin tedavisinde kullanılırlar. Tanı koymak amacıyla kullanılan Baryum lavmanı ve elektrolit dengesini sağlamak üzere kullanılan lavmanlar da tedavi edici lavmanlar kategorisinde yer alır.

Salofalk lavman

Ülseratif kolit, Crohn hastalığı dahil olmak üzere iltihaplı bağırsak hastalıklarının ilaç tedavisinde kullanılan tedavi edici bir lavman türüdür. Etkin maddesi mesalazindir. Ülseratif kolit gibi kronik hastalıklarda doktor kontrolünde devamlı olarak kullanılması gerekir. (2)

Bağırsak tıkanıklığı neden olur?

Bağırsak tıkanıklığı bağırsak içerindeki atıkların anüse doğru ilerlememesi durumudur. Bağırsağın kasılma becerisini kısmen yitirmesi, geçirilen ameliyat sonrası karında meydana gelen yapışıklıklar, kasık fıtıkları, iltihabi bağırsak hastalıkları, bağırsak kanserleri, bağırsak düğümlenmeleri, bağırsak duvarının kalınlaşması, bağırsak içine düşen safra taşları, dışkının rektumda sertleşmesi sonucu bağırsak tıkanıklığı oluşabilir. Belirtileri kusma, karında hassasiyet ve şişlik, dışkı veya gaz çıkaramamadır. İnce veya kalın bağırsakta gelişebilir. Zamanında müdahale edilmediğinde hayati tehlike oluşturabilir.

Ülseratif Kolit nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Bağırsak tıkanıklığı tedavisinde lavman kullanılabilir mi?

Tıkanıklık mekanik bir engelden kaynaklanıyorsa cerrahi müdahale gerekebilir. Tıkanıklık bağırsak kaslarının fonksiyon bozukluğuna bağlı gelişmişse lavmanla bağırsaklar boşaltılıp rahatlatılabilir. Ancak bağırsak fonksiyon bozukluğuna neden olan durumun teşhis edilip düzeltilmesi gerekir.

Laksatif nedir?

Laksatifler, müshiller gibi dışkıyı gevşeten ve bağırsak hareketlerini artıran bağırsakları boşaltılmasına yardımcı olan ilaç türüdür. Laksatifler yaygın olarak kabızlığı gidermek için kullanılır. Çoğu laksatif, reçeteye gerek kalmadan temin edilebilir. Sıvı, tablet veya kapsül formundaki laksatifler ağız yoluyla alınırken, fitil ve lavman biçimindekiler rektumdan alınır. Sinameki gibi bazı bitkilerin de laksatif etkisi olduğu bilinmektedir.

Lavmanın zararları ve yan etkileri

Lavman invaziv bir işlemdir ve sadece tıbbi nedenlerden dolayı lavmana başvurulmalıdır. (3)

Uygulama sırasında bulaşabilecek zararlı bakteriler bağırsağın hassas dengesini bozarak enfeksiyona neden olabilir.
Sık uygulandığında dehidrasyona (su kaybına) ve beraberinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Düzenli kullanımı kanda hiponatremiye (sodyum düşüklüğü) yol açabilir. Bunun sonucunda kas spazmları, bulantı-kusma, halsizlik, baş dönmesi ve zihin bulanıklığı yaşanabilir.
Kabızlık için fosfat lavmanlarının aşırı kullanımı, kandaki fosfat seviyesini yükseltip hiperfosfatemiye neden olabilir. (4)
Devamlı kullanımı bazı durumlarda dışkı tutamamaya yol açabilir. Vücut dışkıyı atmak için lavmanlara güveneceğinden bağırsaktaki kaslar giderek zayıflayabilir.
Nazik davranılmadığında rektumun zarar görmesi mümkündür.
Kişinin hemoroidi varsa, lavman kullanırken fazladan özen göstermelidir.
Ev yapımı lavman solüsyonlarından kaçınmak gerekir.

Sinameki çayı kabızlıkta nasıl kullanılır ve demlenir? Faydaları ve zararları

Kimler lavman yapamaz?

Alt bağırsağın son kısmının vücuttan çıktığı rektal prolapsusu olanlar
Vücutlarına bakteri girmesi riski nedeniyle, herhangi bir hastalık yüzünden bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler,
Bağırsak tıkanması yaşayanlar veya kolon ameliyatı geçirenler (Bağırsak delinmesi riski nedeniyle) lavman kullanmaktan kaçınmalıdır. Ayrıca doğum yapmadan önce lavman kullanımı önerilmemektedir. (5)

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Barium enema,2- Screening barium enemas

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle