Zeytinyağı nasıl kullanılır? Zeytinyağının faydaları ve zararları nelerdir?
Kategori: Beslenme ve Diyet, Şifalı Bitkiler
Zeytinyağı, insan sağlığı için çok faydalı bir besindir ve antioksidan bakımından zengindir. İçerdiği ana yağ oleik asit, tekli doymamış bir yağ asididir ve çok faydalıdır. Sızma zeytinyağında bulunan yağ asitleri ve antioksidanlar, kalp sağlığını korur; felç riskinin azaltır. Ayrıca vücudu hücresel hasarlardan ve kanserden korumaya yardımcı olur. Sanılanın aksine dengeli tüketildiğinde kilo almaya neden olmaz, hatta zayıflamaya yardımcı olur. Saç ve cilt için son derece besleyicidir. Ancak her cilde uygun değildir. Bazı cilt sorunlarının kötüleşmesine neden olabileceği için kullanmadan önce mutlaka bir dermatoloğa danışın.
İçindekiler
Zeytinyağı nedir?
Zeytinyağı, zeytin ağacının meyvesi olan zeytinden elde edilen yağdır. Aslen Akdeniz’den gelmiş olsa da bugün dünya çapında popüler olarak tüketilmektedir. Yemeklerde, kozmetikte, ilaç ve sabun yapımında kullanılan zeytinyağının üretim süreci aslında son derece basittir.
E vitamini, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Zeytinyağı nasıl yapılır?
Zeytinler dal ve yapraklarından ayrıldıktan ve yıkandıktan sonra yağlarını çıkarmak için preslenerek hamur haline getirilir. Presleme işleminden sonra hamur haline gelen zeytin yaklaşık 20-40 dakika kadar yoğrulur (malaksasyon). Bu işlem sırasında zeytin ısıtılır.
Eğer ısı 27 derecenin altında kalırsa o zeytinyağı soğuk sıkım, üstüne çıkarsa (35-60 derece arası ısıtılabilir) sıcak sıkım olur. Daha sonraki işlemde zeytinin yağı ve karasuyu, posasından (prina) ayrılır. Prina dışarı atıldıktan sonra santrifüjleme işlemiyle yağ ve karasu birbirinden ayrılır. Son aşama ise filtrelemedir. Bu işlemde zeytinyağı tüm tortularından da arındırılır ve bilinen parlak rengi elde edilir.
Zeytinyağının besin içeriği
Bir çorba kaşığı (13,5 g) zeytinyağı aşağıdaki besinleri içerir:
- Kalori: 119
- Doymuş yağ: 1.86 g (%14)
- Tekli doymamış yağ: %73 (çoğunlukla oleik asit)
- E Vitamini: 1.9 mg (Günlük ihtiyaç duyulan değerin %13’ü)
- K Vitamini: 8.13 mcg (Günlük ihtiyaç duyulan değerin %7’si)
K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Özellikle gerçek sızma zeytinyağı antioksidanlar (polifenoller, tokoferoller, fitosteroller, skualen, terpenik asitler vb.) açısından zengindir. Biyolojik olarak aktif olan ve anti-inflamatuar etkileri olan bu antioksidanlar kronik hastalık ve kalp hastalığı riskini azaltabilir, iltihaba karşı koruyabilir.
Ayrıca yapılan araştırmalar zeytinyağındaki toplam yağ içeriğinin %73’ünü oluşturan ana yağ asidi oleik asidin iltihabı azalttığını ve kansere bağlı genler üzerinde faydalı etkileri olabileceğini göstermektedir.
Zeytinyağının faydaları
Kalp hastalıklarına karşı koruyucudur
Son on yıl içerisinde yapılan araştırmalarda, kalp hastalığının Akdeniz ülkelerinde daha az görüldüğü ve bunun temel nedeninin Akdeniz diyeti olduğu bulunmuştur. Sızma zeytinyağı, bu diyetin ana bileşenlerinden biridir. (1)
İçerdiği bir tür antioksidan olan polifenol sayesinde kan basıncını düşürür, “kötü” LDL kolesterol partiküllerini oksidasyondan korur, kan damarlarının astarını iyileştirir ve kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olabilir. (2)
İnme (felç) riskini azaltabilir
Felç (inme), kan pıhtılaşması veya kanama nedeniyle beyne giden kan akışındaki sorundan kaynaklanır ve gelişmiş ülkelerdeki en büyük ikinci ölüm nedenidir. Yapılan birkaç büyük araştırma, zeytinyağının inme riskinde azalmaya neden olabileceğini göstermektedir. (3)
Kilo almaya neden olmaz, hatta zayıflamaya yardımcı olabilir
Pek çok yağ çeşidinin aksine yapılan araştırmalarda zeytinyağı kilo alımıyla ilişkili bulunmamıştır. Hatta çok aşırı tüketilmediğinde zeytinyağı yönünden zengin bir diyetin kilo vermeye yardımcı olabileceği düşünülmektedir. (4)
Alzheimer hastalığından koruyabilir
Alzheimer’in en önemli nedenlerinden biri, beyin hücrelerinin içinde biriken beta-amiloid plaklardır. Farelerde yapılan bir çalışma, natürel sızma zeytinyağının, içerdiği oleokant sayesinde bu plak oluşumunu yavaşlattığını ve böylece Alzheimer’ın ilerlemesini de yavaşlatmaya veya durdurmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. Ayrıca zeytinyağı açısından zengin bir Akdeniz diyeti beyin fonksiyonlarını koruyarak demansı önleyebilir. (5)
Tip 2 diyabet riskini azaltabilir
Sızma zeytinyağı kan şekeri ve insülin duyarlılığı üzerindeki yararlı etkilere sahiptir. Bu nedenle tip 2 diyabete karşı oldukça koruyucudur. Yapılan bir çalışma zeytinyağı yönünden zengin bir Akdeniz diyetinin, tip 2 diyabet riskini %40’ın üzerinde azalttığını doğrulamıştır. (6)
İnsülin nedir, ne için kullanılır? İnsülin direncinin belirtileri ve tedavisi
Kanser önleyici özelliklere sahiptir
Zeytinyağındaki antioksidanlar, kanserin önde gelen etkenlerinden biri olduğuna inanılan serbest radikallere bağlı oksidatif hasarı azaltabilir ve epigenetik değişimden korunmaya yardımcı olabilir. Ancak bunun doğrulanması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. (7)
Zeytinyağının mideye faydaları
Sızma zeytinyağının antibakteriyel özellikleri, midede yaşayan, mide ülserine ya da mide kanserine neden olabilen Helicobacter pylori bakterisini engelleyebilir veya öldürebilir. Yapılan bir çalışma günlük alınan 30 gram sızma zeytinyağının, insanların % 10-40’ında iki hafta kadar kısa bir sürede Helicobacter pylori enfeksiyonunu ortadan kaldırabileceğini bulmuştur. (8)
Karaciğer hasarını önleyebilir
Natürel sızma zeytinyağının içerdiği oleik asit ve fenolik bileşikler, iltihaplanmayı, oksidatif stresi, insülin direncini ve karaciğer hasarına neden olabilecek diğer sorunları önlemeye yardımcı olur. (9)
Bağırsak sağlığını destekler
2019 yılında yapılan bir çalışma, zeytinyağındaki fenollerin bağırsak bağışıklığını arttırarak bağırsak sağlığını desteklemeye yardımcı olabileceğini buldu. Bu da Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi İltihabi bağırsak hastalıkları için yararlı olabilir. (10)
Zeytinyağı ve kabızlık
Sabah aç karnına alınan bir çorba kaşığı sızma zeytinyağı, içerdiği faydalı yağlarla bağırsakların içini yumuşatarak dışkının geçmesini kolaylaştırır. Dışkının daha fazla su tutmasına ve daha yumuşak kalmasına da yardımcı olarak kabızlığı önler. Ancak kabızlıkta öncelikli olarak lifli besinlerin tüketimi önerilmektedir.
Çocuklar ve bebeklerde görülen kabızlık sorununda zeytinyağına başvurmak yerine elma veya armut suyu ya da kuru erik püresi tercih edin.
Zeytinyağının saça faydaları
Zeytinyağının birincil kimyasal elementleri oleik asit, palmitik asit ve skualen yumuşatıcı etkiye sahiptir. Zeytinyağı saç tellerine nüfuz ederek ve nemi koruyarak saçı yumuşatabilir ve güçlendirebilir. Ayrıca kırık veya yanmış uçları onarabilir. Ancak saçlarınız ince telli veya yağlı yapıda ise zeytinyağı kullanmayın. Zeytinyağı, kuru ve kalın telli saçlarda daha etkilidir.
Zeytinyağı saça nasıl uygulanır?
- Eğer sadece saçlarınızın uçlarına uygulayacaksanız 1 çorba kaşığı, tüm saçınıza uygulayacaksanız ¼ fincan zeytinyağı yeterli olacaktır.
- Zeytinyağıyla saçınıza birkaç dakika masaj yapın. Eğer saç deriniz kuruysa o bölgeye de masaj yapabilirsiniz.
- Masaj sonrası saçınıza duş bonesi takın ve 15 dakika kadar bekleyin.
- Saçınızı şampuanla yıkamadan önce geniş dişli bir tarakla tarayın. Böylece, daha sonra daha rahat tarayabilir ve şekillendirebilirsiniz.
- Artık şampuanla yıkayabilirsiniz.
- Bu işlemi en fazla haftada bir kez yapın.
Zeytinyağının cilde faydaları
Özellikle içerdiği A, D, K ve E vitaminleri sayesinde zeytinyağı cilt dostu bir yağdır. Yüz yıkama, vücut yıkama, sabun ve losyonlar dahil olmak üzere birçok kişisel bakım ürününün bileşenidir. Ayrıca doğrudan cildinize uygulayarak nemlendirici olarak da kullanabilirsiniz.
Dermatoloji (cildiye) nedir? Dermatolog ne iş yapar? Önemli cilt hastalıkları
Ancak cildinize uygulayacağınız zeytinyağının yüksek kalite olmasına özellikle özen gösterin. Ayrıca zeytinyağı her cilt tipine uygun olmayabilir. Bu nedenle uygulamadan önce bir dermatoloğa danışmanızı öneriyoruz.
Zeytinyağı;
- Harika bir makyaj temizleyicidir: Makyaj pamuğuna döktüğünüz sızma zeytinyağıyla cildinizi nazik hareketlerle silin. Ardından ılık suyla nemlendirilmiş bir bez yardımıyla yüzünüzü temizleyin.
- Cildi nemlendirir: Sızma zeytinyağı yüz ve vücut için çok iyi bir nemlendiricidir. Ancak yağlı ciltlere uygun değildir. Yatmadan önce avucunuza üç damla zeytinyağı damlatın ve ellerinizi birbirine sürterek yağı ısıtıp nazikçe yüzünüze masaj yapın. Ayrıca gece kreminize karıştırarak da kullanabilirsiniz.
- Hasarlı cilt dokularının onarılmasına yardımcı olur: İçerdiği vitaminler sayesinde dirsek ve diz gibi kurumaya ve çatlamaya yatkın bölgeleri nemlendirerek onarır.
- Sivilce ve sedef hastalığı tedavisini destekleyebilir: Anti-enflamatuar özelliği sayesinde sivilce, rosacea ve sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıklarına yardımcı olabilir. Ancak öncesinde mutlaka bir dermatoloğa danışın. Zeytinyağı her cilt için uygun olmayabilir.
Sedef hastalığı (psoriasis) nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavisi
- Cildi canlandırır ve güçlendirir: İçerdiği A ve E vitaminleri, epidermisin sıkılığını güçlendirir ve kolajen üretimini uyarır. Öte yandan, yüksek oleik asit, cilt hücrelerini yeniler, cilde elastikiyet ve doğal bir parlaklık kazandırır.
- Kırışıklıkları ve yaşlanma etkilerini giderir: Zeytinyağı antioksidan içeriğinden dolayı yaşlanan cilt ve kırışıklıkları azaltabilir. Yağı, gece veya güneşe maruz kaldıktan sonra göz çevresine sürebilirsiniz.
Zeytinyağı nasıl kullanılır?
Zeytinyağını kullanabileceğiniz alanlar sınırsızdır. Mutfakta; salataya ve yemeklere ekleyebilir, ayrıca kızartma yapabilirsiniz. Kahvaltıda bir tabağa koyup, biraz baharat da ekleyerek ekmeğinizi banabilirsiniz. Bunun dışında cildiniz için de son derece faydalı ve besleyicidir. Aç karna bir çorba kaşığı içerek kabızlığı önleyebilirsiniz.
Bir araştırmaya göre zeytinyağında kızartılan yiyecekler besin değerlerini kaybetmez, hatta daha besleyici olabilir. Bunun nedeni, yiyeceklerin yağdan geçen antioksidanları almasıdır. Ancak zeytinyağını kızartma için tekrar tekrar kullanmak yağın bozulmasına ve toksik bileşiklerin oluşmasına yol açabilir.
Zeytinyağı nasıl saklanır?
- Zeytinyağını satın alırken şişedeki hasat tarihine bakın. Eğer böyle bir tarih yoksa şişeleme muhtemelen iki yıldan daha eskidir. Bu iyi bir şey değil.
- Yağı doğrudan ışık almayan bir yerde (bir dolap vb.) saklayın. Pencerenin yanına koymayın. Ultraviyole ışınlar zeytinyağına zarar verir ve bozulmasına neden olabilir. Ayrıca başka bir şişeye koyacaksanız koyu renk ya da seramik bir şişe tercih edin.
- Ocak ya da fırına yakın bir yerde tutmayın.
- Yağınızın havaya maruz kalmasını önleyin.
- Ayrıca, yağınızın havaya maruz kalmasını önleyin. Hava, yağın kalitesini düşürebilir. Bir şişe zeytinyağını açtığınız an (tıpkı bir şişe şarap gibi) oksijen dolmaya başlar ve bozulma süreci başlar. Bu nedenle açtıktan sonraki 1-2 ay içinde yağınızı bitirin.
Zeytinyağının zararları
- Zeytinyağı yağlı ciltlerde ya da dermatit gibi cilt rahatsızlıklarında kullanıma uygun değildir. Ayrıca bebeklerde de kullanılması önerilmemektedir. İlerleyen dönemlerde egzamaya neden olabilir.
- Çok fazla tüketilirse kilo alımına neden olur.
- Yüksek ısıda kolay yanar. Kızartma yapmadan önce yandığını fark ederseniz kesinlikle kullanmayın.
- Çok fazla miktarda zeytinyağı tüketimi safra kesesinde taş oluşumuna ya da tıkanmaya neden olabilir.
YAZIYI PAYLAŞ
Hindistan cevizi yağı neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?
Tere otu neye iyi gelir? Tere tohumunun faydaları nelerdir?
YORUMUNUZ VAR MI?