B Vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

10 Ekim 2018   |    30 Temmuz 2023    |   Kategori: Sağlık Sözlüğü, Vitaminler Print

B vitamini, suda çözünebilen bir vitamin grubudur. Kendi içerisinde B1, B2, B9, B12 gibi farklı türleri ve her türün farklı görevleri vardır. Ancak genel olarak tüm B vitaminlerinin ortak görevi aldığımız besinlerin enerjiye çevrilmesine yardımcı olmak ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini desteklemektir. B vitamini besinlerde yeterli miktarda bulunur. Bu yüzden dengeli ve sağlıklı beslenen kişilerde herhangi bir B vitamini eksikliği görülmez. Ancak yaş, cinsiyet, hamilelik, ilaç, alkol kullanımı, cinsiyet gibi faktörler ya da bazı sağlık sorunları B vitamini ihtiyacını arttırabilir. B vitamini eksikliğinin zayıflık, halsizlik, yorgunluk, unutkanlık gibi farklı semptomları olabilir. Bu durumda B vitamin kompleksi kullanmak gerekebilir.

B vitamini nedir?

B vitaminleri vücudun işleyişinde, hücrelerin düzgün çalışmasında önemli bir rol oynayan sekiz temel besin grubudur. B1 (tiamin), B2 (riboflavin), B3 (niasin), B5 (pantotenik asit),  B6, B7 (biyotin), B9 (folat) ve B12 vitaminlerinden oluşur. Her türün ortak ve kendine özgü görevleri vardır. Çoğu zaman doğru beslenerek yeterli B vitamini alabiliriz. Ancak bazen kimi sağlık sorunları nedeniyle yeterince B vitaminini alamadığında eksiklik yaşanabilir.

B12 vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

B vitamini ne işe yarar?

Tüm B vitaminlerinin ortak görevi, yediğimiz yemeklerin vücudumuz tarafından enerjiye çevrilmesine yardımcı olmaktır. Bir diğer deyişle vücudumuza sürdürülebilir enerji takviyesi sağlarlar. Enerji üretimi dışında her B vitaminin kendine ait görevleri de bulunur. Örneğin B6 vitamini, enerji üretiminin yanı sıra vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına da öncülük eder. B12 vitamini ise karbonhidratları enerjiye çevirerek, vücudumuzda aşırı yağın depolanmasını önler.

Kaç tane B vitamini var?

B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 vitamini olacak şekilde toplamda 8 temel B vitamin çeşidi vardır. Bu vitaminlerden herhangi birinin eksikliği ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Semptomlar, eksik olan B vitamin türüne göre değişiklik gösterebilir. Yorgunluk, kafa karışıklığı, anemi, unutkanlık gibi farklı semptomlar görülebilir.

B vitamininin faydaları

B1 vitamini ne işe yarıyor?

B1 vitamini (tiamin) keşfedilen ilk B vitaminidir. Vücuttaki tüm dokuların sağlıklı işlemesi için gerekli olan temel bir besindir. Alınan karbonhidratı enerjiye çevirir. Sinir, kas ve kalp fonksiyonlarında önemli bir rol oynar. B1 vitamini, B kompleksinin tüm vitaminleri gibi suda çözünen bir vitamindir. Sinir sistemi, beyin, kas, kalp, mide ve bağırsaklardaki komplikasyonları önlemeye yardımcı olur.

Karbonhidrat nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve zararları

B2 vitamini nedir, ne işe yarar?

B2 vitamini (riboflavin) yiyeceklerin enerjiye dönüştürülmelerine katkıda bulunmaktır. Aynı zamanda antioksidan olarak hareket eder ve vücudu toksinlerden arındırır. B2 vitamini suda çözünen bir vitamindir ve her suda çözünen vitamin gibi kan dolaşımında taşınır ve ihtiyaç duyulmayan kısmı idrarla vücuttan dışarı atılır. Her gün B2 vitamini tüketilmesi gerekir, çünkü bu vitamini vücut sadece küçük miktarlarda depolayabilir ve hızlıca dışarı atar.

B3 vitamini neye faydalı?

B3 vitamini (niasin), kandaki iyi kolestrolü (HDL) arttırarak ve kötü kolestrolü düşürerek kalp sağlığını destekler. Kan damarlarının genişlemesine yardımcı olarak kan basıncını düşürebilir ve yüksek tansiyonu engeller. Çocuklarda tip 1 diyabet riskini azaltabilir. Beyin fonksiyonlarını iyileştirir, hatta bazı şizofreni türleri B3 vitamini ile tedavi edilebilir. Ayrıca cilt sağlığını destekler, cildi zararlı güneş ışınlarından koruyabilir.

B5 vitamini faydaları

B5 vitamini (Pantotenik asit), kan hücreleri yapımında ve besinleri enerjiye dönüştürmede önemli bir rol oynar. Hormon sentezi için ihtiyaç duyulan hücre içi enerji üretimini arttırır. Antikor yapımında görev alır. Stresi azaltma özelliği vardır. Böbreküstü bezlerinin işleyişini düzenler. Saç sağlığını korur, uzamasına yardım eder ve cilt kırışıklığını önler.

B6 ve B7 vitaminleri

B6 (piridoksin), alyuvar üretiminde, nörotransmit yapımında ve aminoasit metabolizmasında görev alır. Anne karnında bebeğin beyin gelişimini destekler. Bu yüzden hamilelikte yeterli miktarda alınmalıdır. B7 (biotin) vitamini, yağ ve karbonhidrat metabolizması için gereklidir. Tıpkı B6 vitamini gibi fetüs gelişiminde önemli rol oynar. Bu nedenle gebelikte folik asit takviyesine ek olarak biotin de kullanmak gerekebilir. Biotin ayrıca tırnak, saç ve cilt sağlığını destekler. Diyabet hastalarında kan şekerini düşürebilir. Yüksek dozda alındığında Multipl Skleroz (MS) hastalarında belirtileri azaltabilir.

A Vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

B9 vitamini ne işe yarar?

B9 vitamini (folat ve folik asit) DNA sentezi ve hücre bölünmesinde görev alan, önemli bir vitamindir. Damar sertliğini önleyerek kalp krizi, felç ve inme riskini de azaltabilir Doğal olarak (folat formu) daha çok yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Folik asit aynı zamanda fetus sinir sisteminin gelişmesinde rol oynar. Eksikliğinde hücreler yeterli şekilde bölünmez. Gebelerde folik asit eksikliği, pek çok doğumsal anomaliye neden olabilir.

Folik asit ve folat aynı mı?

Folat ve folik asit çoğunlukla aynı olarak bilinse de B9 vitamininin farklı formlarıdırlar. Folat, yeşil yapraklı sebzeler gibi gıdalarda doğal bir şekilde bulunur. Folik asit ise B9 vitamininin sentetik formudur. Daha çok takviyelerde ya da güçlendirilmiş gıdalarda bulunur.

B12 vitamininin faydaları

B12 vitamini kırmızı kan hücreleri üretiminde önemli bir rol oynar. Gebelikte fetüsün beyin ve sinir sisteminin sağlıklı gelişimi için gereklidir. Kemik sağlığını destekler ve kemik erimesini (osteoporoz) önleyebilir. İlerleyen yaşla birlikte gelişebilen bir göz problemi olan makula dejenerasyonundan korunmaya yardımcı olabilir. Serotonin hormonu üretimini destekleyerek ruh halini iyileştirebilir. Saç, cilt ve tırnak sağlığı için önemlidir, bazı dermatolojik semptomları hafifletebilir.

Spirulina nedir? Nasıl tüketilir? Faydaları ve yan etkileri

B Vitaminleri kilo verdirir mi?

Yapılan araştırmalar özellikle B12 vitamini eksikliğinin vücut yağında artışa neden olabileceğini göstermektedir. Ayrıca yeterince B12 vitamini almanın obezite ve aşırı kilo riskini düşürebildiği gözlenmiştir. Ancak kilo vermek için B12 takviyesi kullanmanın ne kadar doğru olduğu henüz tam bilinmiyor. Daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.

B Vitamini hangi hastalıklardan korur?

  • B1 vitamini: Kalp, sinir ve sindirim sistemi bozuklukları içeren beriberi gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olur. Ülseratif kolit, kalıcı diyare ve kötü iştahı olan kişiler de tiamin alabilir. Komada olanlara tiamin enjeksiyonları verilebilir.
  • B2 vitamini: Karaciğer sağlığını korur, gözleri, sinirleri, kasları ve cildi sağlıklı tutar. Katarakt gelişimini önler. Migren ağrısını önlediğine dair çalışmalar vardır.
  • B3 vitamini: Kolestrolü düzenler, kalp krizi riskini azaltır, cilt sağlığını korur, diyabete karşı koruyucudur, beyin fonksiyonlarını destekler
  • B5 vitamini: Yara ve yanık iyileşmesini hızlandırır. Karaciğeri korur. Romatoit artrit ve karaciğer rahatsızlıklarında etkilidir. Kabızlık sorununun giderilmesine yardımcıdır. Derinin üst tabakasını güçlendirir ve akne tedavisine yardımcı olabilir.
  • B6 vitamini: Depresyon ve anemiyi önler. Ayrıca enfeksiyon kapma riskini azaltır.
  • B9 vitamini (folik asit): Diyare ve anemiye karşı koruyucudur.
  • B12 vitamini: Felç ve yüksek tansiyona karşı korur. Meme, kolon, prostat ve akciğer kanserleri riskini azaltabilir. Depresyon, paranoya, davranış değişiklikleri gibi nörolojik hasara bağlı psikolojik sorunlara iyi gelir.

Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı

B vitamini hangi gıdalarda bulunur?

Doğal B vitamini kaynakları nelerdir?

  • B1 vitamini: Balık, fasulye, mercimek, bezelye, ay çekirdeği, yoğurt ve kepekli tahıllarda doğal olarak bulunur. Ayrıca ekmeklere, kahvaltılık gevreklere ve bebek mamalarına eklenebilir
  • B2 vitamini: Süt, yoğurt, peynir, yumurta, dana karaciğeri, yağsız et, tavuk göğüs eti, somon, istiridye, mantar, badem, ıspanak doğal B2 vitamini kaynaklarıdır. Ayrıca tahıl ve ekmeklere de eklenebilir.
  • B3 vitamini: Sığır ve tavuk karaciğeri, tavuk göğüs eti, hindi, dana kıyma, somon, ton balığı, hamsi, esmer pirinç, avokado, bezelye, fıstık doğal kaynaklardır. Tahıllara ve ekmeklere de eklenebilir.
  • B5 vitamini: Özellikle karaciğer, böbrek gibi sakatatlar, tavuk, hindi, dana eti, yumurta, süt yoğurt, mantar, avokado, bezelye, brokoli, mercimek yulaf, fındık, patates, esmer pirinç doğal kaynaklardır.
  • B6 vitamini: Sığır ve tavuk karaciğeri, kümes hayvanları, ton balığı, somon, nohut, koyu yeşil yapraklı sebzeler, havuç, muz, portakal ve kavunda bulunur. Ayrıca tahıllara da eklenebilir.
  • B7 vitamini: Yumurta sarısı, somon, sardalye, baklagiller, ceviz, yer fıstığı, tohumlar, sığır ve tavuk karaciğeri, tatlı patates, brokoli, karnabahar, mantar, muz, avokado en iyi kaynaklardır.
  • B9 vitamini: Yumurta, baklagiller, karaciğer, deniz ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, kuşkonmaz, Brüksel lahanası, brokoli vb.), pancar, narenciye (portakal, mandalina, greyfurt vb.), fındık, fıstık, ay çekirdeği, muz doğal B9 vitamini (folat) içeren besinlerdir.
  • B12 vitamini: Süt, yoğurt, yumurta, balık ve kabuklu deniz ürünleri (somon, uskumru, ton balığı, istiridye, midye, sardalya, alabalık), kırmızı et, sakatat (karaciğer, böbrek vb.), B12 eklenmiş tahıllar ve süt ürünleri.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Günlük B vitamini ihtiyacı ne kadardır?

Doğru beslenerek ihtiyacınız olan tüm B vitaminini alabilirsiniz. Ancak B vitamini eksikliği durumunda tüm B vitaminlerini içeren komplex takviye kullanmanız gerekebilir.

Gün içerisinde almanız gereken B vitamini miktarı:

  • Kadınlarda; 1 mg B1, 1.1 mg B2, 14 mg B3, 5 mg B5, 1.3 mg B6, 30 mcg B7, 400 mcg B9, 2.4 mcg B12’dir.
  • Erkeklerde; 2 mg B1, 1.3 mg B2, 16 mg B3, 5 mg B5, 1.3 mg B6, 30 mcg B7, 400 mcg B9, 2.4 mcg B12’dir.

Yaşlılıkta, gebelikte veya çölyak hastalığı, alkol bağımlılığı, AIDS gibi B vitamini emilimini olumsuz etkileyen durumlarda bu miktarlar değişebilir.

B vitamini eksikliği nedenleri

B vitaminleri açısından yetersiz beslenme, B vitamini eksikliğinin temel nedenidir. Ayrıca eksikliğe neden olabilecek bazı durumlar:

  • Gebelik: Gebelikte özellikle B12 gereksinimi artar.
  • Yaşlılık: Özellikle 50 yaş üstü kişilerde B12, B6 ve folat eksikliği depresyon ve duygu durum bozukluklarını tetikleyebilir.
  • Vegan ve vejetaryen beslenme: Hayvansal gıda tüketmedikleri için B12 eksikliği risk grubundadırlar.
  • Bazı ilaçlar: Doğum kontrol hapları, B6, B12, B9 ve B1 vitamini, proton pompası inhibitörleri ve metformin, B12 vitamini eksikliğine neden olabilir.
  • Bazı sağlık sorunları: Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, romatoid artrit, ülseratif kolit, böbrek rahatsızlıkları, HIV, enflamatuar barsak hastalığı gibi bazı sağlık sorunları B vitamini emilimini olumsuz etkileyebilir.

K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

B vitamini eksikliği belirtileri

Başlıca vitamin eksikliği

  • Deri döküntüleri
  • Ağız çevresinde yara ve çatlaklar
  • Dudaklarda pullanma
  • Dilde şişkinlik
  • Zayıflık, halsizlik ve yorgunluk
  • Gerginlik ve sinirlilik
  • Karın krampları
  • Mide bulantısı
  • İshal ve kabızlık gibi bağırsak sorunları
  • El ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
  • Sanrı ya da halüsinasyon görme
  • Anlamsız konuşma
  • Stres

B vitamini eksikliğinin neden olduğu hastalıklar

  • Endişe, panik atak
  • Depresyon
  • Duygu durum bozuklukları
  • Anemi
  • Zihinsel karışıklık (B3)
  • Mide krampları vb. sindirim sorunları (B3)
  • Dermatit (B6)
  • Periferik nöropati (Genellikle yanma veya batma acısıyla hissedilen bir sinir sistemi durumu)
  • Kalp krizi veya felç riskinde artış (B12)

B vitamini testi

B vitamini testi, alınan kan veya idrar örneğiyle, vücuttaki B vitamini eksikliğinin tespiti için yapılan bir ölçüm yöntemidir. Bazı anemi türlerinin tespiti için de genellikle B12 vitamini ve folat testi uygulanır.

B vitamini eksikliği tedavisi

B vitamini eksikliğinde B kompleks vitamin takviyeleri reçete edilir. Bu takviyelerin çoğu tablet formundadır, ancak eğer eksiklik şiddetliyse enjeksiyon formu da kullanmak gerekebilir.

Decavit Pronatal nedir? Ne için kullanılır? Yan etkileri

B kompleks vitaminler

B vitamini ilaçları, eczanelerde tablet, kapsül, draje, ampül veya şurup formunda bulunabilir. Apikobal, Becovital, Becozyme, Beheptal, Bemiks, Beneday, Bevitin-C,, Neuvitan, Viteksir kompleks B vitamini markalarından bazılarıdır.

B vitamini neden yüksek çıkar?

B vitamini içeren besinlerden çok fazla tüketmek B vitamini yüksekliğine neden olmaz. Çünkü B vitaminleri suda çözünür. Vücutta depolanmazlar, idrarla birlikte atılırlar. Genellikle fazlalığın nedeni takviyelerin kontrolsüz ya da ihtiyaç olmamasına rağmen kullanılmasıdır. Herhangi bir takviye kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın. 

B vitamini yüksekliğinin zararları

B vitamini fazlalığında ne olur?

  • Ciltte kızarma ve kaşıntı
  • Hazımsızlık, mide bulantısı hafif veya şiddetli ishal, karın krampları gibi sindirim sorunları
  • Uykusuzluk
  • Aşırı susuzluk
  • Düşük ya da yüksek tansiyon
  • Huzursuzluk, depresyon, kafa karışıklığı, panik atak gibi ruhsal sorunlar
  • Görüşün bulanıklaşması
  • İdrara çıkmada artış

UYARI: Uzun süreli B vitamin kompleksi kullanımı, sinir hasarını beraberinde getirebilir. Bu durumda bedensel hareketlerinizin kontrolünü kaybedebilirsiniz. Yukarıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı ile karşılaşmanız durumunda vakit kaybetmeksizin tıbbi yardım almalısınız!

YAZIYI PAYLAŞ

YORUMUNUZ VAR MI?

guest

0 Yorum
Inline Feedbacks
Tüm yorumları gör
Araç çubuğuna atla