Bebeklerde sağlıklı beslenme nasıl olmalı? İşte uzman önerileri…

Bebeklerde sağlıklı beslenme, fiziksel ve zihinsel gelişim için hayati öneme sahiptir. Yenidoğan bebeklerde yetersiz ya da kötü beslenme, zihinsel gelişim sorunlarına ve hastalıklara neden olabilir. Malnütrisyon olarak ta tanımlanan bu durum, anne sütünün erken bırakılması, temel besinlerin yeterince karşılanamaması, ya da yanlış beslenme ve yoksulluk nedeniyle gelişebilir. Kötü beslenme ile birlikte hijyen eksikliğinin de olduğu durumlarda bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş olan bebeklerde ölümcül enfeksiyonlar gelişebilir. Bebeklik dönemi olarak tanımlanan ilk iki yıllık süre içinde annelerin bebek beslenmede en çok dikkat etmesi gereken önemli konular ve uzman önerileri:

Doğumun ardından bebek ne zaman beslenmeli?

Bebek, normal doğmuş ise, doğumu izleyen ilk yarım saat içinde, mümkünse çıplak bir şekilde anne vücuduna temas etmeli ve anne memesine tutulmalıdır. (sezaryenla doğumlarda 1-2 saat daha geç olabilir.) Böylece; anne ile bebek arasında bir bağ kurulmuş olur. Bebek tarafından anne meme başlarının uyarılması ile prolaktin (süt hormonu) salgılanmaya başlar. Böylece bebek beslenmesinin ilk adımı gerçekleşir.

Bebekler, ne sıklıkta beslenmeli?

Bebekler, kaç saat aralıklarla beslenmelidir? İlk kez bebek sahibi olan annenin sütü 24 saat içinde tam olarak gelmeyebilir ve bu süre  2. güne kadar uzayabilir. Ancak yine de anne bebeğini emzirmek için gayret sarfetmelidir. İlk günlerdeki süt koyudur. Kolostrum denilen bu sütün miktarı azdır ancak bebeğin beslenmesinde, bağışıklık sisteminde mikroplara karşı korumada oldukça faydalıdır.

İlk günlerde anne bebeğine alışana kadar 1-2 saatte bir hatta neredeyse her ağladıkça emzirmelidir. Anne bebeğinin ne zaman acıktığını ilk birkaç ay içinde öğrenir ve emzirme aralıklarını 2-3 saatte bir (küçük prematüre bebeklerde daha sık) olarak ayarlar. İyice beslenen bir bebek özellikle geceleri 4-5 saat hiç uyanmadan uyuyabilir. Uyandırıp beslenmeye gerek yoktur. Bebek acıkınca ağlar ve anneyi uyandırır. Anne tecrübe kazandıkça bebeğinin ne zaman acıktığını, ne zaman emeceğini hisseder.

Bebek beslenmesinde ek gıdaya ne ile başlanmalı, neye dikkat etmeli?

Anne sütünün yeterli olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Anne sütü ile beslenme ne kadar sürmeli?

Sağlık Bakanlığı bebeklerin 2 yaşına kadar anne sütü ile beslenmesini önermektedir. Tabi ki bu sürede annenin bebeğini emzirmek için zamanı uygun olmalı, sütü yeterli olmalı, bebeğin gelişimi her yönü ile sağlıklı olmalıdır. Anne sütü bebek gelişim için özellikle ilk yıllarda hayati değere sahiptir ve yerini hiç bir mama yada besin dolduramaz.

Anne sütünün bol olması için nelere dikkat etmeli?

Anne sütü ile beslenmenin faydaları

İlk 6 ay boyunca sadeceanne sütü ile beslenen bebekler, tüm besin ve sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Anne sütü bebeği enfeksiyonlara karşı korur, bebeğin bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. İshal –kabızlık ve diş çürümeleri daha az görülür. Beyin gelişimi daha iyidir,anne sütü ile baslenen bebekler daha zeki olurlar. Bebeğin boy ve kilo gelişimi daha iyidir. Anne sütü alan bebekler,alerjik hastalıklara karşı da korunur.

Bebeklerde burun akıntısı ve burnun tıkanmasının tedavisi

Ani bebek ölüm oranları daha düşüktür. Anne sütü ekonomiktir, ucuzdur, hatta parasızdır, temizdir. Hazırdır ve ısısı uygundur .İçindeki demirin emilimi daha fazladır. Emziren annelerde meme ve rahim kanserleri daha az görülür. Emzirme süresince anne gebelikten korunur. Anne ile bebek arasında ruhsal bağlantı daha kuvvetlidir.

Anne sütü verilirken nelere dikkat edilmelidir?

• Doğumdan sonraki ilk yarım-bir saatte emzirmeye başlanmalıdır. Emzirme süresince (öncesi ve sonrası) bebeğe hiçbir içecek verilmemelidir.
• İlk 6 ayda bebeklere sadece anne sütü verilmelidir. Tamamlayıcı besinlere 6 aydan önce başlanmamalıdır.
• 6 ayın üzerindeki tüm bebekler tamamlayıcı besin almalıdır ve anne sütüne tamamlayıcı besinler ile birlikte 2 yaşına kadar veya daha fazla devam edilmelidir.
• Bebeğin aldığı ilk süt (ağız sütü) besleyicidir ve az miktarlarda emme bile süt üretimine yardımcı olur.
• Süt üretimini arttırmak için, bebekle anne doğumdan sonra aynı odada olmalı ve emme hemen başlamalıdır.
• Anne laktasyon dönemine uygun, yeterli ve dengeli beslenmeli, bol sıvı tüketmelidir. Anneye her gün süt, ayran, limonata, şerbet, şekerli taze meyve suları verilmeli, çay ve kahveden uzak durması söylenmelidir.
• Annenin dinlenmesi sağlanmalıdır, anneye ruhsal yönden yardımcı olunmalıdır. Bebeği ile tensel temas kurmalıdır.
• Anneye özgüven kazandırıcı yakınlık ve ilgi gösterilmeli ve sakinleşmesi sağlanmalıdır. • Bebekler anne sütü ile beslendikleri dönemde büyüme ve gelişme açısından mutlaka izlenmelidir.

Bebeklere ne zaman ek gıda verilebilir?

Eğer bebek boy ve kilo olarak normal gelişimini sürdürebiliyorsa,anne bebeğini emzirmek istiyorsa, annenin sütü yeteri kadar varsa, emzirmek için bir engel yoksa, 6.aya kadar ek gıda vermeye gerek yoktur. Ancak;anne sütü azalmış hatta yoksa, ailenin ekonomik gücü hazır mamaları almaya yeterli değilse, çocuk gelişemiyorsa ek gıdalara erken başlanabilir.

Bebeklerde uyku bozukluğu ve en etkili bebek uyutma teknikleri

Bebek; 15-20 günlük olunca doğal sıkılmış meyve suları, 2 aylık olunca muhallebi-yoğurt, 3. ayın sonunda kahvaltı (süt-bisküvi-reçel-pekmez-peynir sonra yumurta ) 4. ayın sonunda çorbalar (sebze-mercimek-yoğurt-tarhana ) 5. ayın sonunda sulu ev yemekleri, 6. ayda köfte –makarna-balık gibi ek gıdalar verilebilir. Ancak 1 yaşını doldurmadan kesinlikle bal verilmemelidir. 

Ancak bu ek gıdalara sırasına göre; bebek sevdiği oranda, azar azar başlamalı, önce tadımlık, sonra doyumluk (günler içinde) olmalıdır. 8. ay sonunda bebek ailesi ile birlikte sofraya oturup, acılı-ekşili –baharatlı-tuzlu olmamak kaydıyla ailenin yediği yemeklerden yemeye başlayabilir.

Eğer bebeğe hazır süt verilmek isteniyorsa (anne sütü yoksa ilk bir aylık dönemde yarı yarıya, 2-3 aylarda ise, (2 süt+1 su) olacak şekilde sulandırılmalı, 4 aydan sonra süt sulandırılmadan verilmelidir. Çalışan ve işi icabı bebeğini emziremediği saatlerde, anne sütü önceden sağılarak, buzdolabında dondurulmadan 24 saat hatta 48 saat bekletilip, gerektiğinde ılıtılıp bebeğe verilebilir.

Ek gıdaya erken ve geç başlamanın dezavantajları

• Ek gıdaya erken başlama ile anne sütü verimi ve anne sütü verme süresi azalır.
• Ek gıda önemli bir bulaşma kaynağı olduğu için bu besinlere erken başlama ile anne sütündeki koruyucu etmenler daha az alınır. Bu nedenle bebeklerde hastalık görülme oranı ve bu hastalıklara bağlı ölüm riski artar.
• Tamamlayıcı besinlerin besin değerleri anne sütüne göre daha düşüktür ve anne sütünün yerine geçemezler.
• Ek gıdaya erken başlama sonucunda anne sütü ile beslenme süresinin kısalması, bebeğin anne sütünden yararlanmamasına neden olur.
• Ek gıdaya erken başlanması ve anne sütü ile birlikte aynı öğünde kullanılması anne sütündeki demir, çinko gibi birçok besin öğesinin emilimini azaltır.
• Ek gıdaya erken başlanması sonucu atopik hastalıklar, astım, tip 1 diyabet, alerjik hastalıkların, enfeksiyon hastalıklarının ve özellikle barsak villus işlevlerinin bozulması riski artar.
• Ek gıdaya geç başlanması sonucunda ise bebeğin büyüme ve gelişmesi duraksamakta, malnütrisyon (kötü beslenme) ve çeşitli vitamin mineral yetersizlikleri oluşmaktadır.
• Ek gıdaya geç başlanması ile demir ve çinko gibi mikro besin eksiklikleri oluşmaktadır. Çünkü 6. aya kadar bebeğe yeterli miktarda demir ve çinko sağlayan anne sütü, bu süreden sonra tek başına yetersiz kalmaktadır.
• Ayrıca ek gıdaya geç başlama ile bebeğin çiğneme gibi yeme işlevlerinin gelişimi ile yeni tat ve yapıdaki besinlere alışması gecikir.
• Eğer ilk 6 aylık dönemde anne sütü azalıyorsa (yanlış emzirme tekniği sonucu veya göğüslerdeki sütün tamamen boşaltılmaması sonucu), önce anneye anne sütünün arttırılmasına yönelik eğitim verilmeli, yanlışlar düzeltilmeli ve tamamlayıcı besinlere gereksiz yere erken başlanmamalıdır.

Yaşamın ilk 15 haftasından önce tamamlayıcı besinlere geçen çocuklar, 6 aydan sonra tamamlayıcı besinlere geçen çocuklarla karşılaştırıldıklarında, 7 yaşında solunum sistemi bozukluklarının daha sık olduğu (sırasıyla % 21 ve % 10) ve vücut yağlanmasının daha yüksek olduğu (sırasıyla % 19 ve % 17) gösterilmiştir.

Gebeler için sağlıklı beslenme önerileri: Hamilelikte nasıl beslenmeli

Bebeklerde ek gıda ne sıklıkta verilmelidir?

Ek besinlerin verilme döneminde öğün sayısı besinlerin enerji yoğunluğuna ve her öğünde tüketilen miktarlarına bağlıdır. Sağlıklı beslenen anne tarafından emzirilen süt çocuğunun tamamlayıcı besinlerden alması gereken günlük öğün sayısı 6-8. aylar arasında 2-3 kez, 9-11. aylar arasında 3-4 kez, 12-24. aylar arasında 3-4 kez olmalıdır.

Eğer her öğünde alınan besinin enerji yoğunluğu düşükse veya bebek emzirilmiyorsa öğün sıklığı arttırılmalıdır. Öğün sıklığının gerekenden daha fazla olması, anne sütünün daha az alınmasına yol açar. Ayrıca fazla miktarda besin hazırlığına, besinin uzun süre saklanmasına, bulaşma riskinin artmasına, güç ve zaman kaybına neden olmaktadır. Bir yaş sonrası çocuğun besin tüketimine göre 5 veya 6 farklı besin verilmesi önemlidir.

Bebek ve çocuklarda iştah arttıran 12 altın öneri!

0-1 yaş arasında bebeklere verilmesi sakıncalı besinler

Çay, bitki çayları, bal, bakla gibi besinlerin süt çocukluğu döneminde verilmesi uygun değildir. Çay: Çay, süt çocukları ve küçük çocuklara önerilmez. İçeriğinde tanin olması, demir ve diğer mineralleri bağlayıcı özelliğinden dolayı demir eksikliğine, içine eklenen şeker ise iştahsızlığa ve diş çürümelerine neden olur.

Bitki Çayları: Papatya çayı, yeşil çay v.s bitki çaylarının da demir emilimini azaltıcı etkisi vardır. Aynı zamanda bazı farmakolojik ajanlar içeren bitki çaylarının, süt çocukları ve küçük çocuklar için güvenilirliği konusunda yeterli bilimsel araştırma yoktur.

Şeker: Şeker pancarından elde edilen bir besindir. Şeker pancarı % 16-20 arasında sukroz (glukoz ve fruktoz) içermektedir. Şeker vücuda enerji sağlar, başka bir besin değeri bulunmamaktadır. Boş enerji kaynağı olduğu için bebek beslenmesinde şeker yerine pekmez veya süt şekeri laktozun kullanılması daha doğru bir yaklaşımdır. Ayrıca çocuklarda fazla tüketilmesi iştahsızlığa ve diş çürüklerine, ileriye dönük hatalı beslenme davranışlarının gelişmesine ve dolayısıyla şişmanlığa neden olmaktadır.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş nasıl düşürülür? Uyarılar ve öneriler

Bakla: Toksinli baklanın neden olduğu zehirlenme anemi, hemoglobinüri ve yüksek ateşle karakterizedir. Toksinli bakla yenildikten 24-48 saat sonra etkisi görülür. Zehirlenme taze çiğ baklanın yenmesi ile olur. Bakla pişirildiği zaman toksinin etkisi kalmaz. Favizme neden olabileceği düşü- nüldüğünden süt çocukluğu döneminde bakla önerilmez.

0-12 Ay bebeklerde beslenme tablosu

0. ayda bebeklerde beslenme

SADECE ANNE SÜTÜ
(Bebeğin aylara göre büyümesi izlenmelidir)

6. ayda bebeklerde beslenme

Anne sütüne devam
Yoğurt Meyve suyu, sebze suyu ve püresi
Pekmez
Şekersiz muhallebi (süt + pirinç unu)
Yumurta sarısı (1/4 oranında)
Besinlerin hazırlanmasında inek sütü küçük miktarlarda kullanılabilir.

7. ayda bebeklerde beslenme

Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Pirinç unu, pirinç
Yumurta sarısı (tam)
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
Bitkisel yağlar
Sebze püre veya sebze çorba

8. ayda bebeklerde beslenme

Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu veya tavuk karaciğeri
Bitkisel yağlar İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
Tam yumurta veya pastörize peynir
Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri

12. ayda bebeklerde beslenme

Anne sütüne devam
Yoğurt Meyve veya taze sıkılmış meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Yumurta (tam) veya pastörize peynir
Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim (ev yemekleri, dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, vs)

Prolaktin nedir? PRL hormonu yüksekliği ve düşüklüğü neden olur?

Tamamlayıcı besinlere başlarken nelere dikkat edilmeli

• Ailenin sosyoekonomik ve kültürel durumu göz önüne alınmalıdır.
• Gelişimi normal ve sadece anne sütü alan bebeklerde, altı aydan önce tamamlayıcı besinlere başlanmamalıdır.
• Bebek 6 aylıkken ek besinlerden sağlanan enerji toplam enerjinin %50’sini geçmemeli
• Gluten içeren tahıllı besinler 6 aydan önce verilmemelidir, 6 aydan sonra verilebilir.
• Allerji öyküsü olan ailelerin çocuklarına yumurta, balık, domates, çilek gibi allerjen olma olasılığı olan besinler aile öyküsüne göre başlanabilir.
• Besin alerjisi öyküsü olan bebeklerde yumurta, fındık, fıstık, balık ve soyalı besinlere 12. aydan önce başlanmamalıdır.
• Botulismustan korunmak için 12. aydan önce bal verilmemelidir.
• Tamamlayıcı beslenmede öğün sayısı, bebeğin yaşına ve anne sü- tünden yararlama miktarına göre ayarlanmalıdır.
• Emzirme devam ederken, altıncı ayda küçük miktarlarda tamamlayıcı besinlere başlanmalı ve çocuk büyüdükçe besin miktarı artırılmalıdır.
• Tamamlayıcı besinlerin kıvamı, süt çocuğunun gereksinimine ve motor gelişimine uygun olarak, bebek büyüdükçe dereceli olarak artırılmalıdır.
• Anne sütüne ek olarak günlük beslenme planı içinde tamamlayıcı besinlerle; 6-8 ayda 200 kalori /gün 9-11 ayda 300 kalori/gün 12-18 ayda 500 kalori/gün olarak önerilmelidir. Örnek:bir kase yoğurt + bir yumurta + bir kase sebze çorba yaklaşık 200 kalori vermektedir.

Bebeklerde uyku pozisyonu nasıl olmalı

Anne sütünün verilemediği durumlar nelerdir?

• Anne ağır kalp,akciğer, karaciğer, böbrek kanser hastası ise ve ilaç alıyorsa,
• Anne, epilepsi (sara ) hastası ise ve ilaç alıyorsa,
• Anne psikoz ve depresyonda ise,memesinde belirgin iltihap varsa,bebeğe anne sütü vermek uygun değildir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör