Kireçlenme (osteoartrit) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Kireçlenme, diğer adıyla osteoartrit, çok yaygın bir eklem iltihabı hastalığıdır. Kemik uçlarındaki koruyucu kıkırdak yapı azaldığında oluşur. Osteoartrit, tüm eklemlere zarar verebilir. Ama özellikle eller, dizler, kalçalar ve omurga eklemlerini etkiler. En önemli belirtileri, eklemlerde ağrı, şişme ve sertliktir. Kireçlenme tedavisinin amacı eklem fonksiyonlarını iyileştirip korurken eklem ağrılarını ve iltihabı azaltmaktır. Tedavi, hastalığı iyileştiremez ise de, neden olduğu sorunları azaltır. Aktif kalmak ve sağlıklı bir kilo hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve ağrıyı ve eklem fonksiyonunu iyileştirmeye yardımcı olabilir.
İçindekiler
Kireçlenme (osteoartrit) nedir?
Kireçlenme (osteoartrit) en sık görülen kronik eklem sorunudur; tüm eklemleri etkileyebilir ama en sık diz, kalça, bel ve boyun ekleminde görülür. Normal eklemlerde her kemiğin ucunu kaplayan ve kıkırdak denilen dayanıklı ve kauçuksu bir materyal vardır. Bu kıkırdak eklem hareketi için pürüzsüz, kaygan bir yüzey sağlar ve kemikler arasında bir yastık görevi görür. (1)
Kireçlenme olduğunda bu kıkırdak kırılarak eklem içindeki kemiklerin birbirine sürtünmesine neden olur. Bu durum ağrı ve sertliğe neden olur. Genellikle yaşlılarda görülse de her yaştaki erişkinde de ortaya çıkabilir.
Kireçlenme nedenleri
Normal yaşamın bir parçası olarak, vücutta bulunan eklemler sürekli olarak aşınmaya maruz kalır. Çoğu vakada vücut hasarı kendisi onarır ve herhangi bir belirti oluşturmaz. Kireçlenme, vücudun onaramadığı rahatsızlıklardan biridir.
Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Zaman içerisinde farklı nedenlere bağlı olarak eklemlerde oluşur. Bu da hareketlerde zorlanmaya ve ağrıya yol açarak kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Kireçlenme, tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaz. Hastalığı tetikleyen farklı nedenler vardır. (2)
Başlıca osteoartrit nedenleri
Genler
Çeşitli genetik özellikler, bir kişinin kireçlenme yaşama olasılığını artırabilir. Bunlardan biri, vücudun kıkırdağını oluşturan bir protein olan kolajen üretiminde nadir görülen bir kusurdur. Bu anormallik kireçlenmenin 20 yaş gibi erken bir dönemde ortaya çıkmasına neden olabilir. Bir diğer kalıtsal sorun, kıkırdağın normalden daha hızlı yıpranması olabilir.
Yaşın ilerlemesi
Osteoartrit (kireçlenme), genellikle orta ve ileri yaşlarda meydana gelir. Özellikle 50 yaşın üzerindeki bireylerde sıkça rastlanır. Yaşlanma ile kemik ve eklemlerin kıkırdak yapısında değişimler yaşanır. Buna bağlı olarak da kemik yapısının dayanıklılığı azalır. Bu da kemik erimesi ve kireçlenme gibi rahatsızlıkların oluşum riskini yükseltir.
Obezite
Aşırı kilolu olmak, kalçalara ve dizlere fazladan baskı yapar. Yıllar boyunca fazla ağırlık taşımak eklemlerdeki kıkırdakların hızlı yıpranmasına neden olabilir.
Dolorex nedir? Ne için kullanılır? Endikasyonları ve yan etkileri
Araştırmalar, fazla kilolu olma ve ellerde kireçlenme riskindeki artış arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Bu çalışmalar aşırı yağ dokusunun eklemlere zarar verebilecek inflamatuar kimyasallar (sitokinler) ürettiğini göstermektedir.
Yaralanma ve aşırı kullanım
Eklemlerdeki tekrarlayan hareketler veya yaralanmalar (kırık, cerrahi veya yıpranma gibi) osteoartrite yol açabilir. Örneğin bazı sporcular, kıkırdak yıkımını hızlandırabilecek şekilde eklemlere, tendonlara ve bağlara tekrar tekrar zarar verir.
Kireçlenme aşamaları ve gelişim süreci
Bazı mesleklere bağlı olarak uzun süre ayakta kalma, sürekli eğilme, ağır kaldırma veya başka hareketler kıkırdakların daha çabuk aşınmasını sağlar. Eklemi destekleyen kasların dengesizliği veya zayıflığı kıkırdak çökmesine yol açabilir.
Kemik ve eklemi etkileyen hastalıklar
Diabetik nöropati (şeker hastalığı), romatoid artrit (romatizmal hastalıklar) ve doğuştan kalça çıkığı gibi hastalıklar kireçlenmeye neden olabilir.
Voltaren (diklofenak) nedir? Ne için ve nasıl kullanılır? Yan etkileri
Hareketsiz yaşam sürmek
Eklemlerde kireçlenme oluşumunun en önemli faktörlerinden biri, hareketsiz yaşam sürmektir. Spor ve egzersiz yapmamak, masa başında çalışmak ve yatağa bağlı olmak, kireçlenme oluşumuna yol açabilir.
Kireçlenme belirtileri
- Eklemde hareketsizlik sırasında veya sonrasında ağrı oluşur
- Ağrı olan ekleme hafif basınç uyguladığınızda ekleminiz rahatlayabilir
- Sabah uyandığınızda eklemde sertlik belirginleşir
- Eklemde esneklik kaybı yaşanabilir
- Eklemler, eskiye oranla daha kalın hissedilir (3)
- Eklem etrafında sert yumru gibi duran ekstra kemik parçaları oluşabilir
Detaylı muayene kireçlenme teşhisinde önemlidir
Kireçlenme (osteoartrit) tedavisi
Kireçlenme, uzun süreli bir durumdur ve tamamen iyileştirilemez. Ama daha kötü gitmesi engellenebilir. Hastalığın belirti ve kötü etkilerini azaltmak için bazı tedaviler vardır. Hafif şikayetler, düzenli egzersiz, fazla kilolardan kurtulma, uygun ayakkabı seçimi, ağrı kesiciler gibi basit önlemler ile idare edilebilir.
Daha şiddetli şikayetlerin tedavisinde ise doktor tarafından önerilen ilaçlar ve fizyoterapist gözetiminde yapılan egzersizlere ihtiyaç duyulur. (4)
Bu tedavilerin yardımcı olmadığı veya eklemlerin hasarının çok ağır olduğu vakalarda hasar görmüş bir eklemi onarmak ve güçlendirmek için ameliyat yapılabilir.
Menisküs nedir, neden yırtılır? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Yaşam tarzı değişikliği
Kireçlenme tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri tıbbi tedaviden önce gelir. Egzersiz başta olmak üzere doktorunuzun tavsiyeleri kireçlenmenin ilerlemesini önler ve sizi rahatlatır. (5)
Kireçlenmeye iyi gelen yaşam tarzı değişiklileri aşağıdadır:
Kireçlenme egzersizi ve fizik tedavi
Egzersiz yapmak, yaşınız veya zindelik seviyeniz ne olursa olsun kireçlenme yaşayan kişiler için en önemli tedavilerden biridir. Fiziksel olarak aktif kalmak kaslarınızı güçlendirir ve kireçlenme kaynaklı ağrılarınızın azalmasına yardımcı olur. Ayrıca egzersiz yapmak kireçlenmeye karşı korunmanızı da sağlar. Yüzme veya yürüyüş gibi düzenli olarak kendi başınıza yapabileceğiniz hafif egzersizleri tercih edebilirsiniz.
Bir fizik tedavi uzmanı, evde de uygulayabileceğiniz ekleminizdeki kasları güçlendirecek, hareket genişliğinizi artıracak ve ağrıyı azaltacak kişiye özel bir egzersiz programı önerebilir. Bunu önerilen şekilde uygulamak, kireçlenmenin ilerlemesini önler.
Glukozamin nedir? Ne işe yarar? Nasıl kullanılır? Faydaları ve yan etkileri
Kireçlenme (osteoartrit) tedavisinde Tai chi ve yoga
Bu hareket terapileri, derin nefes alma ile birlikte hafif egzersizler ve esneme hareketlerini (streching) içerir. Birçok insan bu terapileri hayatlarındaki stresi azaltmak için kullanır ancak araştırmalar tai chi ve yoga‘nın osteoartrit ağrısını azaltabileceğini ve hareket etmeyi kolaylaştırabileceğini ileri sürmektedir. (6)
Rantudil (asemetazin) nedir ve ne için kullanılır? Doz hesabı ve yan etkileri
Bilgili bir eğitmen tarafından yönlendirildiğinde, bu tedaviler güvenlidir. Ancak eklemlerinizde ağrıya neden olan hareketlerden kaçının.
Kilo kontrolü
Fazla kilolu kişilerin en fazla yaşadığı problemlerden biri kireçlenmedir. Vücudun ağır olması ve hareketsiz kalması özellikle dizde bulunan eklemleri olumsuz etkiler. Aynı zamanda kireçlenme olan kişilerin kilo alması da durumu daha fazla kötüleştirir. Kireçlenmeye karşı alınabilecek önlemlerden biri, sağlıklı bir kiloyu korumaktır.
Yoga nedir, nasıl yapılır? Yoganın sağlığa faydaları ve felsefesi
Kireçlenme ilaçları
Kireçlenme rahatsızlığınız sırasında bazen ağrılarınızı kontrol altına almak için ilaç kullanımına ihtiyacınız olabilir. Bu durumda doktorunuz ağrınızın ciddiyetine ve diğer sağlık problemlerine bağlı olarak size aşağıdaki ilaçlardan birini önerebilir:
- Eczanede reçetesiz olarak satılan parasetamol ilaçlar (Parol, Tamol, Vermidon...)
- Parasetamol işe yaramazsa eklem ağrılarını azaltmak için non-steroid anti-inflamatuar ilaçları (NSAİİ) kullanabilirsiniz. Bu ilaçlar ayrıca, eklemlerinizdeki şişmelerin de azalmasına yardımcı olabilirler.
Majezik (flurbiprofen) ağrı kesici neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Yan etkileri
NSAİİ tabletleri peptik ülser, astım ve anjin gibi belirli koşullara sahip kişiler için uygun olmayabilir. NSAİİ’ler midenizi mide asidine karşı koruyan astarı parçalayabilir. Bu yüzden doktorunuz bu ilaçla birlikte bir mide ilacı da önerecektir.
Parasetamol (calpol) nedir? Ne için kullanılır? Yan etkileri nelerdir?
Kireçlenme ameliyatı
Kireçlenme sorununuzun nerede olduğuna ve yaşadığınız ağrıya bağlı olarak önerilebilecek birkaç farklı ameliyat türü vardır. (7) İşte artıları ve eksileri ile birlikte bu prosedürlerden bazıları:
Artroskopi
Cerrah ekleminizin içinde artroskop adı verilen kalem boyutunda esnek bir tüp yerleştirir. Artroskop, bir fiber optik video kameraya sahiptir, böylece ekleminizin içi görülebilir. Birkaç küçük kesikle, doktor pürüzlü noktaları düzeltebilir. Ayrıca kistleri, hasarlı kıkırdakları veya kemik parçalarını çıkarabilir.
İleri evre kireçlenme tedavisinde ameliyat önemli bir seçenektir
Bu hızlı bir ameliyattır ve diğerlerine göre iyileşme süresi daha kısadır. Bununla birlikte, çalışmalar artroskopik diz cerrahisinin sınırlı alanlarda kullanıldığını göstermektedir. Prosedür sadece çok özel problemlerde,- örneğin, spor yapmaya çalıştığınızda kilitlenen bir diziniz varsa- ya da diziniz hiç bir tedaviye yanıt vermediyse etkili gibi görünmektedir.
Diz protezi (artroplasti)
Cerrah kemiğinizin hastalıklı kısımlarını çıkarır ve bunları metal veya plastik parçalar kullanarak yapay bir eklem ile değiştirir. Protez ameliyatı genellikle ağrınızı önemli ölçüde azaltır ve yaşam kalitesini artırır. Bununla birlikte, yapay eklemler zamanla yıpranacaktır ve yaklaşık 20 yıl içinde başka bir değiştirme yapmanız gerekebilir.
Osteotomi
Cerrah, hasarlı eklemin yakınındaki bir kemiği keser veya bacağınızı veya kolunuzu yeniden hizalamak ve basıncı kaldırmak için bir kemik parçası ekler. Bu zor bir ameliyattır ve ağrının giderilmesinde etkili görünmemektedir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir? Fizyoterapist ne iş yapar?
Eklem füzyonu
Cerrah iki veya daha fazla kemiği birleştirerek bir sürekli eklem oluşturmak için iğne, plaka, vida veya çubuk kullanır. Zamanla, eklemler birbirine kaynar.
Bu ameliyat normalde bir ömür boyu ağrınızı azaltmalıdır. Ancak, hareketliliği ve esnekliği ortadan kaldırır ve diğer eklemlere baskı yapabilir. Bu da kireçlenmenin vücudunuzun diğer bölümlerine yayılmasına neden olabilir.
Kireçlenme bitkisel tedavi
Kireçlenme ağrılarını azaltmak için evde uygulanabilecek bitkisel yöntemler bulunur. Bu yöntemler doktora danışılarak, kireçlenme olan bölgeye rahatlıkla uygulanabilir. Doktorunuza danışarak evde doğal yağlar ile yapabileceğiniz bu karışımlar, kireçlenen eklemleri rahatlatabilir.
Kireçlenmeye iyi gelen yağlar
- Pelesenk yağı
- Susam yağı
- Menekşe yağı
- Buğday yağı
- Biberiye yağı
- Çörekotu yağı
Dicloflam nedir? Ne işe yarar? Ağrı tedavisinde kullanımı ve yan etkileri
Yapımı: Pelesenk yağından 1 tatlı kaşığı ve diğer tüm yağlardan 1’er yemek kaşığı alarak karıştırın. Yağ karışımını günlük olarak kireçlenme olan ekleme bir miktar sürerek masaj yapın. Bu yağı yaklaşık 1 hafta kullanabilirsiniz.
Çınar Yaprağı Kürü
Malzemeler:
- 2 yemek kaşığı kadar kurutulmuş ve parçalanmış çınar yaprağı
- 1 bardak su (musluktan olmamalıdır)
Susamın ve yağının faydaları nelerdir? Susam yağı nasıl kullanılır?
Yapımı; 1 bardak suyu kaynatın ve ocaktan alın. İçerisine kurutulmuş çınar yapraklarını ilave edin. Daha sonra tekrar 1 dakika kadar kaynatın. 10 dakika dinlendirin ve ardından yapraklarını süzün. İçebileceğiniz sıcaklığa geldiğinde tüketebilirsiniz. Haftada 1 kez yapmanız yeterlidir.
Karpal Tünel Sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Kireçlenme hastalarına öneriler
- Egzersiz yapın. Egzersiz, dayanıklılığınızı artırabilir ve ekleminizin etrafındaki kasları güçlendirerek ekleminizi daha stabil hale getirebilir. Yürümeyi, bisiklete binmeyi veya yüzmeyi deneyin. Egzersiz yaptıktan sonra saatlerce süren ağrı hissediyorsanız vücudunuzu biraz zorlamışsınızdır. Ancak önemli bir hasarınız yoksa egzersiz yapmayı bırakmayın. Bir ya da iki gün dinlenip, biraz daha düşük bir yoğunluk seviyesinde devam edin.
- Kilo verin. Obezite ya da biraz fazla kilolu olmak, dizleriniz ve kalçalarınız gibi ağırlık taşıyan eklemlerinizdeki stresi artırır. Az miktarda kilo kaybı bile baskıyı hafifletebilir ve ağrınızı azaltabilir. Bir diyetisyen ve egzersiz yardımıyla çok daha kolay kilo verebilirsiniz.
- Ağrıyı yönetmek için sıcak ve soğuğu kullanın. Hem sıcak hem de soğuk, ekleminizdeki ağrıyı hafifletebilir. Isı ayrıca sertliği azaltır ve soğuk kas spazmlarını ve ağrıyı hafifletebilir.
- Kapsaisin krem ağrı kesici kullanamayan insanlar için bir alternatif olabilir. Fayda sağlayabilmek için birkaç hafta boyunca günde üç ila dört kez tutarlı bir şekilde uygulamanız gerekir. Kapsaisin kremini uyguladıktan sonra ellerinizi iyice yıkadığınızdan emin olun.
- Eczanelerde reçetesiz satılan ağrı kesici kremlerden kullanabilirsiniz. Bu kremler ve jeller, osteoartrit ağrısını geçici olarak rahatlatabilir.
- Doktorunuz, ayakta durduğunuzda veya yürüdüğünüzde ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilecek ayakkabı eklerini veya farklı cihazları önerebilir. Bu cihazlar, baskıyı kesmeye yardımcı olmak için ekleminizi hareketsiz kılabilir veya destekleyebilir.
- Baston gibi yardımcı aletler kullanın. Yardımcı aletler ağrılı ekleminizi etkilemeden gününüze geçirmeyi kolaylaştırır. Bir baston, yürürken dizinize veya kalçanıza aşırı yük binmesine engel olur. Bastonu acıyan bacağın karşısındaki elinizle taşıyın.
- Eğer parmaklarınızda kireçlenme varsa, kavrama ve kapma araçları mutfakta çalışmayı kolaylaştırır. Doktorunuz size kullanabileceğiniz yardımcı cihazları önerebilir. Ayrıca kataloglar ve tıbbi malzeme mağazaları da fikir sahibi olmanıza yardımcı olur.
YAZIYI PAYLAŞ
Kireçlenme hastalığına mucize çözüm: Kolajen peptit
Kireçlenmede ameliyatsız tedavi mümkün mü? Uzmanlar ne öneriyor?
Eklem ağrısı neden olur? Nasıl geçer? En etkili tedavi yöntemleri
Kireçlenme ve eklem ağrılarına karşı kas güçlendiren egzersizler
Osteoartrit (OA) belirtileri tanısı ve tedavisi
YORUMUNUZ VAR MI?