Çocuklarda orta kulak iltihabı neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Orta kulak iltihabı ya da tıp dilindeki adıyla otitis media küçük çocuklarda yaygın görülen bir sağlık sorunudur. Zamanında doğru şekilde tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Genellikle viral veya bakteriyel bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra ortaya çıkar. En önemli belirtiler büyük çocuklarda kulak ağrısı ve ateştir. Bebekler konuşamadığı için sıkıntılarını huzursuzluk şeklinde ya da ağlayarak ve kulağını çekerek belli eder. Tanı sıklıkla tıbbi öykü ve kulak muayenesi ile konur.

Orta kulak neresidir?

Orta kulak bir kanal (östaki kanalı) ile geniz boşluğuna bağlanır. Esneme ve yutkunma ile kulakta duyulan çıtırtı orta kulağa havanın östaki kanalı aracılığıyla girişiyle oluşur. Bu kanal aracılığıyla dış kulak ve orta kulak yani kulak zarının iki tarafındaki basınçlar eşitlenir.

Otitis media nedir?

Otitis media, orta kulak iltihabının diğer adıdır.  Kulak zarı arkasındaki orta kulak bölgesinde sıvı birikmesi nedeniyle oluşan enfeksiyonu tanımlamak için kullanılır.

Orta kulak iltihabının nedenleri ve tedavisi

Orta kulak iltihabı nasıl oluşur?

Orta kulak iltihabı genellikle burun, boğaz ve östaki borusunun tıkanmasına ve şişmesine neden olan soğuk algınlığı, grip veya alerji gibi başka bir hastalıktan kaynaklanır.

Östaki borusunun rolü

Östaki borusu, her bir orta kulaktan burun pasajlarının arkasındaki boğaz bölümüne kadar uzanan bir çift dar tüptür. Tüplerin boğazdaki ucu açılıp kapanarak:

• Orta kulaktaki hava basıncını düzenler.
• Kulaktaki havayı yeniler.
• Orta kulakta bulunan normal salgıları boşaltır.

Kötü kokulu kulak akıntıları neden olur? Tedavisi ve ameliyatı

Geniz etinin rolü

Geniz eti (adenoid), bağışıklık sistemi aktivitesinde rol alan, burun arkasında bulunan iki küçük lenfoid doku parçasıdır. Adenoidler, bağışıklıkta rol alması nedeniyle özellikle enfeksiyon, iltihaplanma ve şişmeye karşı hassastır. Östaki tüplerine ait açıklığın yakınında olduğu için geniz etinin iltihaplanması veya genişlemesi tüpleri tıkayarak orta kulak iltihabına katkıda bulunabilir. Geniz eti iltihaplanmasının, çocuklarda kulak enfeksiyonlarında rol oynama olasılığı daha yüksektir, çünkü çocuklar nispeten daha büyük adenoidlere sahiptir.

Bebeklerde ve çocuklarda kulak ağrısı!

Çocuklarda orta kulak iltihabı nedenleri

Çocuklarda orta kulak enfeksiyonları virüslerden veya bakterilerden kaynaklanabilir. Çocuklarda sıklıkla boğaz enfeksiyonu, grip, nezle veya başka bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra başlar. Üst solunum yolu enfeksiyonu bakteriyel kaynaklı ise, aynı bakteriler orta kulağa yayılabilir. Enfeksiyon virüs nedeniyle ortaya çıkmışsa bakterilerin üremesine elverişli bir ortam oluşur. Virüsler ya da ikincil bakteriyel enfeksiyon daha sonra orta kulağa geçebilir.

Otitis media, kendisi ya da kardeşi kreş ya da anaokuluna devam eden çocuklarda daha yaygındır, çünkü bu çocuklar mikroorganizmalara daha çok maruz kalır. Tekrarlayan orta kulak enfeksiyonu riski çocuklarda, aşağıdaki durumlarda artar:

• Kreş, anaokulu gibi toplu yerlerde bulunmak
• Evde sigara veya odun ateşi dumanına maruz kalmak
• Kötü hava kalitesi bulunan evlerde yaşamak ve kirli havaya maruz kalmak
• Geniz etlerinde büyüme orta kulağın havalanmasını sağlayan ve orta kulağı genize bağlayan östaki borusunu tıkayabilir. Bu da orta kulakta enfeksiyona açık bir ortama zemin hazırlar.
• 6 ay ila 2 yaş arasındaki çocuklar, östaki tüplerinin boyutu, şekli ve bağışıklık sistemlerinin daha zayıf olması nedeniyle kulak enfeksiyonlarına karşı daha hassastır.
• Biberonla beslenen bebeklerde, özellikle de yatarak besleniyorsa emzirilen bebeklerden daha fazla oranda kulak enfeksiyonu görülür.
• Kulak enfeksiyonlarının sonbahar ve kış aylarında soğuk algınlığı ve grip hastalığının yaygın olduğu durumlarda sıklığı artar.
• Mevsimsel alerjisi olan çocuklarda, polen sayısında yükselme olduğunda kulak enfeksiyonu riski daha fazla olabilir.

Orta kulak iltihabı türleri

Akut otitis media

Bu tip orta kulak enfeksiyonu aniden ve hızlı bir şekilde ortaya çıkar. Enfeksiyona bağlı olarak kulak zarının arkasında ve çevresinde şişlik ve kızarıklık görülür. Sonraki dönemde orta kulakta sıvı ve mukus birikimi ortaya çıkar ve ateş, kulak ağrısı ve işitme bozukluğu oluşur.

Efüzyonlu otitis media

Akut enfeksiyona bağlı herhangi bir belirti görülmeden kulak zarı arkasında sıvı birikimi ile karakterizedir. Efüzyonlu otitis mediada, enfeksiyon iyileştikten sonra veya herhangi bir enfeksiyon belirtisi yokken orta kulakta sürekli sıvı birikmesi söz konusudur. Çocuklarda görülen işitme kaybının en sık nedenidir. Kulakta dolgunluk hissine neden olur ve net bir şekilde duymayı engeller.

Çocuklarda orta kulak iltihabı belirtileri

• Kulak ağrısı
• Ateş
• Yemek yerken, bir şeyler içerken sıkıntı
• Uyumakta zorluk. Uzanmak orta kulaktaki basıncı artırarak rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir.
• Çiğnemek, emmek ve uzanmak orta kulakta ağrılı basınç değişikliklerine neden olabilir.
• Küçük çocuklarda huzursuzluk
• Ağlama
• Kulağı çekiştirme
• Halsizlik
• İştahsızlık
• Kusma
• Öksürük
• Burun akıntısı
• Baş dönmesi
• Denge kaybı

Orta kulak iltihabında tanı nasıl konulur?

Çocuklarda orta kulak iltihabı tanısı koymak için öncelikle belirti ve şikâyetler sorgulanır. Bu amaçla sorulan sorular şunları içerebilir:

• Son dönemlerde grip ya da soğuk algınlığı gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdi mi?
• Belirtiler ne zaman başladı?
• Uyumakta zorlanıyor mu?
• Kulaklarını çekiyor mu?
• Ateşi yükseldi mi?
• Kulaktan akıntı oldu mu?
• Akıntı olduysa berrak, bulanık ya da kanlı mı?
• Çocuğunuzda mevsimsel alerji var mı?

Geniz eti (adenoid) nedir? Çocuklarda neden büyür? Belirtileri ve tedavisi

Doktorunuz orta kulak enfeksiyonundan şüphelenirse otoskop adı verilen ışıklı bir aletle kulak zarına bakar. Kırmızı, şişkin bir kulak zarı enfeksiyonu gösterir.  Tanıda kullanılan diğer testler şunları içerir:

• Pnömatik otostop: Orta kulakta sıvı varlığının kontrolü için dış kulak kanalına hava üfleyen ve pnömatik otoskop adı verilen alet kullanılabilir. Yapılan muayene ile kulak zarı hareketi ölçülür. Orta kulakta sıvı yoksa kulak zarı, arkasında sıvı olan kulak zarına göre daha hareketlidir ve hava üflendiğinde ileri geri daha fazla dalgalanır.
• Timpanometre: Otoskopla tanı konulamaması durumunda timpanometri adı verilen bir alet kullanılabilir. Timpanometri, kulak yolunu tıkayarak kulaktaki hava basıncının ayarlanmasını sağlayan, minik bir mikrofon ve hoparlör içeren bir aygıttır. Kulak zarının farklı basınçlarda ne kadar esnek olduğunu ölçmek için kullanılır.
• Akustik reflektometri: Bu test, bir cihazdan yayılan sesin kulak zarından ne kadar geri yansıdığını ölçer. Orta kulaktaki sıvı miktarının dolaylı olarak tespit edilmesini sağlar. Orta kulaktaki sıvı ne kadar fazla ise kulak zarı da o kadar fazla ses yansıtır.
• Timpanosentez: Nadiren, orta kulaktaki sıvıyı boşaltmak için kulak zarını delen küçük bir tüp kullanabilir. Timpanosentez adı verilen bu prosedürle kulaktan alınan sıvıda enfeksiyon etkeni mikroorganizma tespit edilebilir. Etken patojenin belirlenmesi tekrarlayan enfeksiyonlarda önceki tedavilere iyi cevap alınamadıysa tedaviyi planlamada faydalı olabilir.
• Diğer testler: Orta kulakta sürekli enfeksiyon veya sıvı birikmesi görülüyorsa işitme ve konuşma problemleri ortaya çıkabilir. Böyle bir durumun varlığını araştırmak için doktorunuz çocuğunuzu işitme uzmanı (odyolog) ve konuşma terapistine yönlendirebilir.

Çocuklarda orta kulak iltihabı tedavisi

Bekle ve gör yaklaşımı

Kulak enfeksiyonlarının belirtileri genellikle ilk birkaç gün içinde iyileşir ve çoğu enfeksiyon, herhangi bir tedavi olmadan bir ila iki hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Bu yüzden hafif olgularda sadece ağrı ve ateşe yönelik ilaç başlanarak belirtilerin geçip geçmediğini görmek için bekle gör yaklaşımı önerilebilir. Ağrı ve ateş için ibuprofen veya başka bir ateş düşürücü kullanılabilir.

İbuprofen nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Antibiyotik tedavisi

Üç gün kadar bekledikten sonra şikâyetler geçmemişse genellikle antibiyotik tedavisi başlanır. Bununla birlikte, antibiyotikleri viral kaynaklı enfeksiyonları tedavi etmediği unutulmamalıdır.

Kulak tüpleri

Çocuğunuzda tekrarlayan otitis media veya efüzyonlu otitis media varsa, doktorunuz sıvıyı orta kulaktan boşaltmak için kulak zarına tüp takılmasını önerebilir.

Orta kulak iltihabından korunmak için neler yapılmalıdır?

Çocuklarda orta kulak enfeksiyonu riskini azaltmak için şunlara dikkat edilebilir:

• Ellerinizi ve çocuğunuzun ellerini sık sık yıkayın.
• Mümkünse bebeğinizi 2 yaşına kadar emzirin; çünkü anne sütü orta kulak enfeksiyonlarının görülme sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Bebeğiniz biberonla besleniyorsa biberonunu daima kendiniz tutun ve otururken veya yarı dik konumda iken onları besleyin. 1 yaşına geldiklerinde biberon kullanmayı bırakın.
• Çocuğunuzu dumanlı ortamlardan uzak tutun.
• Aşılarını eksiksiz ve güncel olarak yaptırın.
• Çocuğunuz 1 yaşındayken emzik kullanımını sonlandırın.

Çocuklarda orta kulak iltihabı sık tekrarlıyorsa ne yapmalı?

Sık veya inatçı enfeksiyon veya orta kulakta sürekli sıvı birikimi sorunu yaşayan çocukların yakından takip edilmesi gerekir. Takip randevularını ne sıklıkta planlamanız gerektiği konusunda doktorunuzla konuşun. Doktorunuz olası bir sorunu erkenden saptayabilmek için düzenli işitme ve dil testleri önerebilir.

Orta kulak iltihabının neden olduğu sorunlar ve komplikasyonlar

• Kulak kemiklerine yayılan enfeksiyon
• Beyin ve omurilik etrafındaki sıvıya yayılan enfeksiyon
• Kalıcı işitme kaybı
• Kulak zarında yırtılma

Kulak zarı delinmesi neden olur? Zar yırtılmasının belirtileri ve tedavisi

Ne zaman doktora gitmeli?

Çocuğunuzda aşağıdakilerin görülmesi durumunda bir doktora başvurun:

• Belirtiler bir günden fazla sürerse
• Belirtiler 6 aydan küçük bebeklerde görülürse
• Kulak ağrısı şiddetli ise
• Bebeğiniz veya küçük çocuğunuz soğuk algınlığı veya diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra uykusuzluk çekiyorsa veya huzursuzsa
• Kulaktan sıvı, irin veya kanlı akıntı geliyorsa
• Komplikasyonları daha muhtemel hale getirebilecek kistik fibroz veya konjenital kalp hastalığı gibi altta yatan bir sağlık sorunu varsa

Referanslar: 1- Ear Infections in Children, 2- What is acute otitis media?, 3- What is an ear infection?

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör