Laktoz nedir, intoleransı neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan bir şeker türüdür. Laktoz intoleransı ise laktozu sindirememe durumudur. Yaygın olarak görülen bir sorundur ve ince bağırsakta laktozu parçalayan laktaz enzim miktarındaki eksiklikten kaynaklanır. Laktoz intoleransı olan kişiler laktozlu besinler tükettikleri zaman sindirim problemleri yaşarlar. Rahatsızlık, besinlerin tüketiminden birkaç saat sonra şişkinlik, bağırsakta gaz oluşumu ve karın ağrısı şekildeki belirtilerle kendini gösterir. Bazı durumlarda bulantı, kusma ve ishal gibi şikâyetler de görülebilir. Kesin bir tedavisi olmasa da uygun diyetlerle belirtileri kontrol altına almak ve hayat standartlarını arttırmak mümkündür.

Laktoz nedir?

Fizyolojik ve fonksiyonel özellikleri nedeniyle, endüstriyel olarak da üretilen laktoz, günümüzde çok sayıda gıda maddesinde ve ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır.

Fruktoz nedir? Hangi besinlerde bulunur? Zararları ve intoleransı

Laktozun özellikleri

Laktoz fazla tatlı bir şeker değildir (çay şekeri olan sakkarozun %15’i kadar). Çözünürlüğü kendisini oluşturan monosakkarit bileşenlerinden (glikoz ve galaktoz) ve diğer çoğu şekerden daha düşüktür. İnce bağırsakta salınan laktaz florizin hidrolaz isimli enzim tarafından parçalanarak metabolize edilir. Laktozun sindirimi sonrası açığa çıkan glukoz ve galaktoz ise emilerek kana geçer ve vücutta enerji kaynağı olarak kullanılır.

Laktozun faydaları

• Bağırsaklardan emilerek vücutta enerji sağlayan önemli bir karbonhidrattır.
• Çalışmalar laktozun karaciğer yağlanmasını engellediğini göstermiştir.
• Kalsiyum, magnezyum, çinko ve fosforun emilimine yardımcı olur.
• İnsan bağırsağındaki dost bakterilerin gelişimini destekler. Dost bakterilerin gelişmesi, sağlıklı bir sindirim sistemi için gereklidir.
• Laktozda bulunan basit şeker galaktoz, beynin ve sinir sistemi için önemlidir.

Laktoz ne işe yarar?

Sütteki laktozun konsantrasyonu, sütün içerisinde bulunan yağ ve protein miktarı ile ters orantılıdır. Yani yağ ve protein içeriği inek sütünden düşük olan anne sütü, daha yüksek düzeyde laktoza sahiptir. İnek sütündeki laktozun oranı %4-5 iken anne sütünde bu oran %7’dir. Bu da bebeğin beslenmesinde gerekli olan karbonhidrat ihtiyacını karşılar.

Hazımsızlık (dispepsi) neden olur? Ne iyi gelir? Doğal tedaviler

İnek sütüyle beslenen bebeklerde ise ilave karbonhidrat desteği gereklidir. Laktoz ayrıca bağırsak bakterileri yardımıyla B1, B2, B6 vitaminlerinin sentezlenmesinde kullanılır. Kalsiyumun emilimini de önemli oranda artırarak kemik sağlığına katkı sağlar.

Laktoz içeren besinler

Laktoz sadece anne sütü ve inek sütünde değil koyun ve keçi sütünde de bulunur. Süt dışında yoğurt, peynir, tereyağı, süt kreması, kefir, süt tozu, dondurma gibi sütten yapılan besinlerde de vardır. Suda çözünebilen bir bileşiktir ve sert peynirin üretimi sırasında peynir altı suyuna geçer. Bu sebeple sert peynirlerde daha düşük oranda bulunur.

Laktoz intoleransı nedir?

Laktoz alerjisi, direnci

Laktoz intoleransı, laktoz alerjisi ya da direnci ile aynı değildir. Besin alerjileri, bağışıklık sisteminizin belirli bir yiyeceğe tepki göstermesinden kaynaklanır. Alerji vücutta kızarıklık, hırıltı ve kaşıntı gibi semptomlara neden olur. Bir şeye alerjiniz varsa, bunun küçük bir miktarı bile reaksiyonu tetiklemek için yeterli olabilirken, intoleransı olan çoğu kişi problem yaşamadan belirli miktarlarda laktozu tüketebilir.

Kefir nedir, faydaları nelerdir? Su kefiri nasıl yapılır?

Laktoz intoleransı neden olur?

Vücut, ince bağırsaklarda laktaz denilen bir enzim kullanarak laktozu sindirir. Bu enzim laktozu glikoz ve galaktoz adı verilen iki şekere böler ve bu şekerler kan dolaşımına kolayca emilebilir. Laktoz intoleransı olan insanlar ise yeterince laktaz üretmezler. Bu nedenle bağırsaklardan emilmeyen laktoz, sindirim sisteminde kalır ve bakteriler tarafından fermente edilerek belirtilere neden olur. Dört tip laktoz intoleransı vardır ve hepsinin nedenleri farklıdır:

Primer (birincil) laktoz intoleransı

Birincil laktoz intoleransı hastalığın en yaygın olan şeklidir. Nedeni yaşla birlikte laktaz enzim miktarındaki azalmadır. Vücudumuz yaklaşık 5 yaşında laktaz üretmeyi bırakır. Laktaz seviyesi azaldıkça süt ürünlerinin sindirimi de zorlaşır. Primer laktoz intoleransı olan kişiler ise çok daha az laktaz üretirler. Bu probleme genetik faktörlerin neden olduğu düşünülmektedir; çünkü bazı popülasyonlarda diğerlerinden daha yaygındır.

Yapılan çalışmalara göre laktoz intoleransının Avrupalıların %5 – 17’sini, Amerikalıların yaklaşık %44’ünü ve Afrikalı ve Asyalıların ise %60 – 80’ini etkilediği tahmin edilmektedir. Enzim hasarı geri dönüşsüzdür ve bu sebeple rahatsızlık kalıcıdır.

Sekonder (ikincil) laktoz intoleransı

Sekonder laktoz intoleransı nadirdir. Bir yaralanma, hastalık veya ameliyat sonucu ortaya çıkabilir. Bunlardan herhangi biri ince bağırsağı etkileyebilir ve daha az laktaz üretilmesine neden olabilir. Bağırsak duvarındaki iltihaplanma laktaz enzim üretiminde geçici bir düşüşe yol açmaktadır. Altta yatan hastalığın tedavisi ile birlikte ortadan kalkar.

Crohn Hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Sekonder laktoz intoleransına neden olan hastalıklar

• Gastroenterit (mide ve bağırsak enfeksiyonu)
• Çölyak hastalığı
• Crohn hastalığı
• Ülseratif kolit
• Rotavirüs
• Giardia ve diğer paraziter enfeksiyonlar
• Kistik fibroz
• AIDS

Kistik fibrozis nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Gelişimsel laktoz intoleransı

Prematüre doğan bebeklerde görülür. Genellikle doğumdan sonra kısa bir süre devam eder ve kendiliğinden geçer,

Konjenital (doğumsal) laktoz intoleransı

Çok nadir görülür ve doğumdan itibaren ince bağırsakta laktaz üretilmediğinde ya da az üretildiğinde meydana gelir. Bu genetik bir hastalıktır ve her iki ebeveyn de geni çocuklarına aktarmak zorundadır.

Laktoz intoleransının zararları

Laktoz intoleransı varsa, önemli vitamin ve mineralleri doğru miktarlarda almak zor olabilir. Bu da sağlıksız kilo kaybına neden olabilir ve aşağıdaki rahatsızlıklara yakalanma riskini arttırır:

• Osteopeni: Çok düşük kemik – mineral yoğunluğuna sahip olduğunuz anlamına gelir. Osteopeni tedavi edilmezse, osteoporoza dönüşebilir.
• Osteoporoz: Kemik erimesi ya da osteoporoz kemiklerde kırılma riskini artırır.
• Malnütrisyon: Yediğiniz yemeklerden sağlıklı bir vücut için gerekli besinleri alamadığınızda ortaya çıkan durumdur. Eğer yetersiz beslenirseniz, yaraların iyileşmesi daha uzun sürer, daha çabuk hastalanırsınız ve kendinizi yorgun veya depresyonda hissetmeye başlarsınız.

Ülseratif Kolit nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Laktoz intoleransı belirtileri

• Şişkinlik
• İshal
• Bulantı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Mide krampları
• Malnütrisyon

Birçok insan düşük laktaz seviyelerine sahiptir ancak süt ürünlerini sorunsuzca sindirebilirler. Gerçek bir laktoz intoleransınız varsa süt ve süt ürünleri tükettiğinizde 30 dakika ile 2 saat sonra yukarıdaki belirtilerle karşılaşırsınız. Bu rahatsızlık doğru şekilde yönetilmezse, ciddi sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir. Belirtilerin ciddiyeti, laktozu ne kadar tolere edebildiginize ve tükettiğiniz laktozun miktarına bağlı olarak değişebilir.

Laktoz, ince bağırsakta sindirilemediği zaman emilemez ve kalın bağırsağa geçer. Kalın bağırsakta kalan suyu bağırsak içine çekerek ishal benzeri bir tabloya neden olur. Laktoz kalın bağırsaktaki bakteri tarafından fermente edilerek kısa zincirli yağ asitleri ve gaz oluşturulur. Bu da karında şişkinlik ve ağrıya sebep olur.

Laktoz intoleransından korunmak mümkün

Laktoz intoleransı tanısı ve testi

Tanıda laktoz içeren ürünlerin tüketimi sonrası verilen semptomatik cevabı değerlendirmenin yanı sıra çeşitli laboratuvar testleri de kullanılır.

• Dışkı asitliği testi: Sindirilmemiş laktoz, laktik aside fermente edilir, bu nedenle dışkı pH’sı düşük yani asidiktir. Testin doğru sonuç verebilmesi için dışkı örneği taze olmalı ve test bekletilmeden hemen yapılmalıdır.
• Hidrojen solunum testi: Sindirilmemiş laktoz, bağırsakta hidrojen üretimine yol açar. Bu test yüksek dozda laktoz tüketildiği zaman, genellikle hastaların %90’ında doğru sonuç verir. Bağırsak normal bakteri florasına sahip olmadığında yanlış negatif sonuçlar oluşabilir. Lavman ve yakın zamanda antibiyotik kullanımı buna yol açabilir.
• Laktoz tolerans testi: Normal olarak, laktozun sindirilmesinden sonra kan glukoz seviyeleri yükselmelidir. Fakat laktoz intoleransı olan bir bireyde, kan glukozunda belirgin bir artış olmaz.

Omega 3 nedir, ne işe yarar? Faydaları nelerdir, hangi gıdalarda bulunur?

Laktoz intoleransı tedavisi

Fermente süt ürünleri, saf süte göre daha iyi tolere edilir. Yoğurtta bulunan L.bulgaricus ve S.thermophilus isimli mikroorganizmalar laktozu fermente ettiği için yoğurttaki laktozun miktarı süte göre daha azdır. Sütü başka yiyeceklerle tüketmek de belirtileri azaltabilir.

Diyet değişikliklerine ek olarak, laktaz takviyeleri de yardımcı olabilir. Bunlar laktozun sindirimini iyileştirmek için yiyecek veya içecekler ile birlikte alabileceğiniz tozlar, damlalar veya tabletlerdir. Süt tüketiminden önce süte eklenen bu takviyeler belirtileri azaltabilir.

Hangi süt ürünlerini yiyebildiğinize bağlı olarak, kemiklerinizi güçlü ve sağlıklı tutmak için ek kalsiyum ve D vitamini takviyesi almanız da gerekebilir. Bazı durumlarda doktorunuz daha fazla tavsiye için sizi bir diyetisyene yönlendirebilir.

Bebeklerde laktoz intoleransı

Laktoz intoleransı olan bebeklerde laktoz içermeyen formül sütü kullanılabilir. Bununla birlikte, soya maması altı aylıktan küçük bebekler için önerilmez, çünkü bebeğinizin gelecekteki fiziksel ve cinsel gelişimini olumsuz etkileyebilecek hormonlar içerir. Emzirilen bebekler, vücutlarının anne sütündeki laktozu sindirmesine yardımcı olmak için laktaz yerine geçen damlalardan kullanabilirler. Birçok çocuk için bu sorun geçicidir ve birkaç hafta sonra iyileşir. Bu noktadan sonra, süt ve süt ürünlerini aşamalı olarak beslenmelerine tekrar sokmak gerekir.

Laktoz intoleransında beslenme

Biraz deneme ve yanılma ile vücudunuzun laktozlu farklı yiyeceklere tepkisini tahmin edebilir ve rahatsızlık duymadan ne kadar yiyip içebileceğinizi anlayabilirsiniz. Çok az sayıda insan tüm süt ürünlerini kesmelerini gerektirecek şiddete bir intoleransa sahiptir. Süt ürünleri protein, kalsiyum ve A vitamini, B12 vitamini ve D vitamini gibi son derece önemli besin öğeleri içerir. Bu elementler kemiklerin sağlıklı gelişimi için gereklidir.

Ayrıca yapılan araştırmalar süt ürünleri tüketiminin tip 2 diyabet ve obezite riskinin azalmasıyla da ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu yüzden süt ürünleri içinde yoğurt, sert peynir ya da laktozsuz süt gibi rahatlıkla tüketebileceğiniz alternatifleri tercih edebilirsiniz

Laktoz intoleransı diyeti

• Brokoli
• Kalsiyum takviyeli ekmek ve meyve suları
• Konserve somon
• Soya ve pirinç sütü
• Portakal
• Barbunya
• Ispanak

Ayrıca, D vitamini eksikliği yaşamamak için, D vitamininden güçlendirilmiş süt, yumurtalar, karaciğer ve yoğurt tüketebilir, güneşlenebilirsiniz. Ayrıca kullanabileceğiniz vitamin takviyeleri ile ilgili doktorunuzla görüşebilirsiniz.

Tip 2 diyabet nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Laktoz intoleransı olan kişilere öneriler ve uyarılar

• Süt ürünlerini küçük porsiyonlarla tüketin. Böylece gastrointestinal sorun yaşama olasılığınız azalacaktır.
• Hastalığınızı, belirtileri ve hangi besinlerden rahatsız olduğunuzu iyi takip edin.
• Sütü diğer besinlerle için. Bu, sindirim sürecini yavaşlatır ve semptomları azaltabilir.
• Laktaz enzimi içeren tabletler veya damlaları deneyebilirsiniz.
• Diyet kısıtlamalarının sizi komplikasyon riskine sokmasından endişe ediyorsanız, bir diyetisyene danışmanız yararlı olabilir. Daha fazla bilgi için:>>>

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör