Halsizlik, fiziksel veya psikolojik nedenlerden kaynaklanabilen güç kaybı, yorgunluk ve fiziksel zayıflık hissidir. Çoğu halsizlik vakası soğuk algınlığı, grip gibi bir viral enfeksiyondan veya stres, aşırı kafein, çok çalışma, uykusuzluk, kötü beslenme gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Bu tür halsizlikler dinlenince geçer. Ancak geçmeyen bitkinlik ve halsizliğin yanı sıra kilo, iştah kaybı veya depresif ve endişeli ruh hali gibi belirtiler varsa bu ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Kalp hastalıkları, KOAH, alerjiler, anemi, depresyon, uyku apnesi, böbrek ve karaciğer hastalıkları, enfeksiyonlar halsizliğe neden olabilir. Bol su içmek, dinlenmek, iyi beslenmek, egzersiz yapmak ve stresten uzak durmak halsizliğe iyi gelir. Buna rağmen geçmeyen halsizlik durumunda mutlaka bir doktor danışmalısınız.
İçindekiler
Halsizlik nedir?
Halsizlik, geçici veya sürekli olabilen vücut yorgunluğu, güçsüzlük veya enerji eksikliği hissidir. Birçok fiziksel ve zihinsel hastalık ile yaşam tarzı faktörleri halsizliğe neden olabilir. Çoğu halsizlik vakası tıbbi bir durumdan kaynaklanmaz, kısa sürer ve basit çözümlerle düzelir. Nedenleri arasında yetersiz uyku, kötü beslenme, aşırı kafein ve alkol tüketimi olabilir.
Bununla birlikte dinlenmekle geçmeyen yorgunluk hali (asteni), vücudun belirli bir bölgesindeki veya tümündeki kas gücü kaybından, hepatit gibi bir viral enfeksiyondan, toksinlerden, metabolik ve nöromüsküler sistem hastalıklarından kaynaklanabilir.
Günlük işleri yapmada zorluk, yürüyüş ve denge kaybının yanında, zamanla gelişen sabit yorgunluk hali tıbbi tedavi gerektiren bir sorunun belirtisidir. (1)
Halsizlik neden olur?
Anemi
Halsizlik, baş dönmesi, üşüme hissi gibi belirtileri olan anemi yaygın görülen kan hastalıklarından biridir. Hemoroid, ülser, kanser, diyabet, böbrek hastalığı veya demir, folik asit, B12 vitamini eksikliğigibi nedenlerden kaynaklanabilir. (2)
Doğurganlık çağındaki kadınlarda sık görülen anemi, özellikle ağır adet döngüsü, rahim fibroid tümörleri, rahim polipleri olan kadınlarda daha yaygındır. Ispanak, brokoli, kırmızı et gibi demir açısından zengin besinler ve demir takviyeleriyle birlikte alınan C vitamini semptomların iyileşmesine yardımcı olabilir.
Ateş, baş veya vücut ağrılarının yanı sıra halsizlik, gripten HIV‘e kadar değişen enfeksiyonların bir belirtisi olabilir. Mononükleoz, COVID-19, sitomegalovirüs, hepatit ve zatürre halsizliğe neden olabilecek enfeksiyonlardır.
Fibromiyalji özellikle kadınlarda kronik yorgunluk ve kas-iskelet ağrılarının yaygın nedenlerindendir. Kronik ağrı bozukluğu olan fibromiyaljide hastalar ağrıyı diğerlerinden daha yoğun algılarlar. Halsizlik, kas ağrısı, uyku sorunları, anksiyete ve depresyonla birlikte seyreden fibromiyalji için orta dereceli egzersiz yapmak semptomlar için oldukça faydalıdır. (3)
Romatoid artrit
Sabah tutukluğu, eklemlerde ağrı ve iltihap ile karakterize romatoid artrit, halsizliğin başka bir nedenidir. Eklem hasarı sakatlığa neden olabileceğinden, romatoid artrit için en iyi yaklaşım erken ve agresif tedavidir. (4)
Obstrüktif uyku apnesi kandaki oksijen seviyelerinin düşmesine yol açar. Uyku süresince üst solunum yolu düzgün çalışmadığı için, havanın akciğerlere ulaşması engellenir. Düşük oksijen seviyeleri, kalbin ve beynin çalışmasını da etkiler. Tıkanıklık nedeniyle hastalar 10 saniye veya daha fazla nefes almayı bırakabilir. Horlamaya da yol açan bu durum, uykunun bozulmasına neden olduğu için kişiler yorgun uyanırlar. (5)
Sırt üstü veya yüzüstü yatmak yerine yan yatarak uyumak hafif uyku apnesini durdurmaya yardımcı olabilir. Tedavi edilmeyen uyku apnesi inme veya kalp krizi riskini artırabilir.
Yoğun fiziksel aktivite sonrası veya bir hastalığın varlığında aniden halsizlik meydana gelebilir. Kanser gibi bir hastalığın neden olduğu halsizlik uzun sürede gelişebilse de, kalp krizi veya felçten kaynaklanan halsizlik genellikle hemen ortaya çıkar. Ani halsizliğin yanı sıra nefes almada zorluk, göğüs ağrısı ve düzensiz kalp atışı gibi belirtiler yaşarsanız hemen tıbbi yardım almalısınız.
Yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanan halsizlik tedavi gerektirmez, tıbbi bir durumdan kaynaklanan halsizlik için ise birçok tedavi seçeneği vardır. Altta yatan nedeni belirlemek, en doğru tedavi yönteminin belirlenmesine yardımcı olur. Belirtileriniz değerlendirildikten sonra tanı koyabilmek için birtakım testler istenir. İdrar ve kan örneğinin yanı sıra; röntgen, MR, BT, ultrasongibi görüntüleme testleri; beyin taraması ve elektrokardiyogram istenebilir.
Bazı yaygın nedenler ve ilgili tedavileri:
Ciddi dehidrasyon belirtileri durumunda hastanede intravenöz (IV) bir hat yoluyla sıvı takviyesi yapılır.
Halsizliğiniz kansızlıktan ve demir eksiliğinden kaynaklanıyorsa demir takviyesi verilir; aneminiz şiddetliyse IV hattı yoluyla kan nakli yapılır.
Kanser için tedavi seçenekleri kemoterapi, radyasyon tedavisive ameliyattır. İlgili aşama, konum ve vücut yapısı tedavi şeklini belirler.
Felç ve kalp hastalığının komplikasyonlarını önlemek için statinler ve aspirin verilebilir. Bununla birlikte sigarayı bırakma, sağlıklı beslenme ve egzersize başlamanız önerilir.
Artrit tedavisinde anti-inflamatuar ilaçlar, kortikosteroidler, hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar reçete edilir. Ayrıca romatoid artritin daha ciddi formlarında anti-sitokin tedavileri ve aşıların yanı sıra fizik tedavi ve akupunktur uygulanabilir.
Alerji teşhisinde alerjenlerle temastan mümkün olduğunca kaçınmanın yanı sıra, oral ve nazal antihistaminikler veya steroidler gibi ilaçlar verilebilir; alerjene özgü immünoterapi (alerji aşıları) uygulanabilir.
Depresyon tedavisinde modafinil ve atomoksetin gibi ilaçlar, sitalopram ve venlafaksin gibi antidepresanlar, psikoterapi ve tai chi, yoga gibi alternatif terapiler.
Uyku apnesi için; pozitif hava yolu basıncı makinesi ve horlamayı azaltmak için çene kayışları veya dili yerinde tutan cihazlar kullanmak.
İşlenmiş gıdalar, koruyucular, katkı maddeleri, sodyum, trans yağ ile doludur ve besin değerleri düşüktür. Halsizlik için enerji seviyelerini yükseltmeye yardımcı olabilecek yiyecekler besin açısından zengin gıdalar ve mevsimlik taze sebze-meyveler önerilir. Örneğin:
Kale, ıspanak, karalahana, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler, antioksidanlar, vitaminler, demir açısından zengindir; potasyum, magnezyum, A ve K vitaminiiçerirler.
Tavuk, hindi, balık kaliteli protein sağlar; özellikle somon, ton balığı gibi omega-3 yağ asitleri bakımından zengin balıklar, kalp sağlığına faydalı yağlar barındırırlar.
Tam tahıllı yiyecekler ve kompleks karbonhidratlar lifli yapıları nedeniyle zor parçalanırlar, bu da onları uzun ömürlü enerji kaynağı yapar. Lif ve kompleks karbonhidratlardan zengin olan yulaf iyi bir enerji kaynağıdır.
Kuruyemiş ve tohumlar, içerdikleri protein ve yağ sayesinde tokluk hissi sağlar, enerji verir. Badem, fıstık, kaju, fındık, ceviz, ayçiçeği ve kabak çekirdeğinin çiğ, tuzsuz versiyonları yağlar, lifler ve proteinler açısından zengindir.
Muz potasyum, lif, vitaminler ve doğal enerji kaynağı karbonhidrat açısından zengindir, uzun süreli enerji sağlar.
Chia tohumları, karbonhidrat, sağlıklı yağlar, lif içeriği sayesinde enerji kaynağıdır.
Yumurta bol miktarda besin içerir; 7 gram protein, önerilen günlük kalsiyum alımının %4’ünü, A vitamini alımının %6’sını sağlar. Aynı zamanda yağ kaynağıdır; yağ enerji sağlar ve vitaminlerin emilmesine yardımcı olur.
Karpuz harika bir hidrasyon kaynağıdır; %92’si sudur, C vitamini, A vitamini ve birçok besin açısından zengindir.
Gün boyunca enerjinizi korumak için daha az sıklıkta büyük öğünler yerine, her 3-4 saatte bir düzenli öğünler ve sağlıklı atıştırmalıklar yiyebilirsiniz. Bazı yiyecek ve içecekler geçici olarak enerjiyi artırabilir, ancak hemen ardından düşüşe yol açar. Beyaz ekmek, şekerli yiyecekler, yüksek kafeinli içecekler, patates cipsi gibi işlenmiş gıdalar gün boyunca enerjiyi azaltan yiyeceklerdendir.
Araştırmalar düzenli egzersizin uzun vadede halsizlik hissini azalttığını gösteriyor. Az miktarda egzersizle başlayarak haftada 3-5 gün orta yoğunlukta egzersiz yapmayı veya her gün 30 dakika yürümeyi hedefleyebilirsiniz.
Aşırı kilo ve obezite kalbinize fazladan yük bindirir ve sizi yorar. Kilo vererek kendinizi çok daha enerjik hissedebilirsiniz.
Halsizliği önlemenin bir diğer yolu, iyi bir uyku düzeni sağlamaktır. Düzenli uyumak bağışıklık sistemini güçlü tutmak ve hormon seviyelerini düzenlemek için önemlidir. İyi bir gece uykusu için; her gün aynı saatte yatıp kalkın, gün boyunca 30 dakikadan fazla kestirmeyin, yatmadan önce ılık bir duş alın ve dinlenmek için zaman ayırın, yatak odasında elektronik cihaz bulundurmayın, akşamları düşük aydınlatma kullanın, yatmadan önce ağır yemek yemeyin ve akşam kafein almayın.
Stres çok fazla enerji tüketir, sizi rahatlatan her şey enerjinizi artıracaktır. Gün içinde egzersiz yapmak, müzik dinlemek, kitap okumak veya yoga, tai chi, meditasyon gibi rahatlatıcı aktiviteler ekleyerek stresinizi azaltabilirsiniz.
Kafein ölçülü tüketildiğinde bazı yararlar sağlar, ancak kısa süreli desteğin dışında aslında vücuda enerji sağlamaz. Yorgun hissediyorsanız kafeinli içecekleri azaltın ve sade kahve veya şekersiz çay tercih edin.
Alkolü azaltın ve sigarayı bırakın.
Vücudun işleyişi için bol su içmek çok önemlidir. Su, kalori şeklinde enerji sağlamasa da, vücuttaki enerjik süreçleri kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Size daha iyi hizmet verebilmemiz için sitemizde çerezler kullanılmaktadır. Giriş yaptığınız andan itibaren çerez kullanımını kabul etmiş sayılacaksınız.TamamDetaylı bilgi için tıklayın
YORUMUNUZ VAR MI?