Meyan kökü, asırlardır mide ve solunum problemlerinin tedavisinde kullanılan, şifalı bir bitkidir. Lifli kökleri tatlandırıcı olarak kullanılan meyan kökü, yönlendirici olduğu için Çin tıbbında, ‘kılavuz ilaç’ olarak kabul edilmektedir. Kökün tatlılığı, içeriğinde bulunan ve şekerden 50 kat daha tatlı olan glisirizik asitten kaynaklanır. Günümüzde öksürük ve soğuk algınlığı, mide hastalıkları, bağırsak iltihabı, kabızlık, menopoz semptomları dahil pek çok rahatsızlığın tedavisinde kullanılmaktadır. Cilt ve saç bakımı için çok faydalı olan meyan kökü, baharat olarak, bitkisel ilaç olarak, şampuan yapımında ve gıda ürünlerine tat vermek için yaygın olarak kullanılır. Güçlü bir şeker aromasına sahip meyan kökü kaynatılarak şerbeti yapılır ve yaz aylarında bolca tüketilir.
İçindekiler
Meyan kökü Akdeniz ve Asya’da yetişen baklagiller ailesinden Glycyrrhiza glabra adlı bir bitkinin köküdür. Dere ve nehir kenarlarındaki kumluklarda yetişir. Sonbaharda topraktan çıkarılan kökler temizlenip, kurutulur. Karmaşık bir yapısı olan meyan kökünün içeriğinde flavonoidler ve çeşitli fitoöstrojenler (bitki östrojenleri) dahil olmak üzere 134 farklı potansiyel iyileştirici bileşik tanımlanmıştır. Sağlık açısından mucizevi yararlar sağlayan değerli bir bitkidir.
Kökler; bitkisel takviyeler ve ilaçlar için kullanılan birincil kısım olmasına rağmen, yapraklar da anti-mikrobiyal faydaları için değerlendirilir. Kurutulmuş meyan kökleri demet halinde, kesilmiş bloklar olarak, çubuk ya da toz halde satılır. Kapsül ve sıvı formları da mevcuttur.
Öksürük damlası, şurup, pastil ve müshil ilaçlarının bileşimine dahil edilir. Şekerler ve içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılır. Meyan ekstresi tüketimi günlük 30 mg / mL glisirizik asidi aşmamalıdır. Daha fazlası istenmeyen yan etkilere neden olabilir.
Toz formundaki meyan kökü, özellikle egzama ve aknenin tedavisinde kullanılabilir. Cildi temizleyen bir merhem olarak kızarıklık, şişme, kaşıntı ve döküntü semptomlarını iyileştirebilir.
Meyan kökü çay olarak tüketildiğinde sindirim ve solunum problemlerinizde rahatlama sağlar. Öksürüğe iyi gelir, kabızlığı giderir, balgam söktürücüdür.
Meyan kökünün taze veya kuru kökleri yoğun bir kıvam alana kadar suda kaynatılır. Suda kolaylıkla eriyen parlak, siyah renkli tatlı bir öz elde edilir. Pastil olarak alındığında göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Ağızda emilen meyan kökü mide rahatsızlıklarını giderir. Meyan kökünün yoğun hali olan meyan balı, kortizon kullanımının gerekli olduğu durumlarda (Addison hastalığı) tercih edilebilir. Üst solunum yolu rahatsızlıklarında günde 0,5-1g; mide rahatsızlıklarında 1,5-3g alınmalıdır.
DGL (deglycyrrhizinated), meyan kökünün glisirizin miktarı azaltılmış olan daha güvenli bir formudur. Uzun süreli kullanımın gerekebileceği mide-bağırsak semptomları için önerilir. Mukus üretimini arttırarak mide ve yemek borusunu asitten koruyabilir. Ülseri tedavi edebilir. DGL yüzde 2’den fazla glisirizin içermemelidir. Çiğnenebilir tabletler, kapsüller ve toz halinde bulunur. Günde 5 gramdan fazla tüketilmemelidir.
Yaban mersini hangi hastalıklara iyi gelir? Faydaları nelerdir?
Araştırmalar, 2 ay boyunca günde 3 gram meyan kökü ekstresi tüketen kişilerde vücut yağ kütlesinde önemli bir azalma olduğunu göstermektedir. Bazı uzmanlar her 2 aylık kullanımdan sonra 2 haftalık aralarla rutin şekilde meyan kökü kullanımını öneriyorlar.
Ancak meyan kökü uzun süre kullanıldığında bazı yan etkilere neden olabileceğinden gerekli doz doktor kontrolünde belirlenmelidir. Sağlıklı kilo vermek için bir uzman tarafından önerilen diyet ve egzersiz programına meyan kökü çayı eklenebilir.
Meyan kökü, anti-enflamatuar ve yatıştırıcı niteliğiyle sistemik sağlık sorunlarına bağlı bir hastalık olan geçirgen bağırsak sendromunun üstesinden gelmeye doğal bir çare olabilir.
İçeriğindeki glisirizin miktarının azaltılarak daha güvenli bir doz oluşturulan DGL meyan kökü alternatif bir tedavi olarak asit reflü semptomlarını hafifletebilir. Uzun süreli kullanıma uygun hale getirilmiş olan DGL bazı doktorlar ve alternatif tıp uzmanları tarafından önerilir. Mukus aktivitesini destekleyerek mide ve yemek borusunda aside karşı bir bariyer oluşmasını sağlayarak hasarlı dokunun iyileşmesine ve gelecekteki asit reflü oluşumların önlenmesine yardımcı olur. Yemeklerden önce alınan çiğneme tabletleri midenin korunmasında etkilidir.
Meyankökü içeriğindeki glisirizik asit, stres hormonlarını kontrol eden adrenal bezlerin dengeli çalışmasında etkilidir. Stres hormonu seviyeleri düştüğünde genellikle sinirlilik, halsizlik, melankoli, anksiyete artar. Enfeksiyonlara ve alerjenlere karşı vücut direnci azalır. Glisirizin kortizol aktivitesini dengeleyerek enerjiyi artırmaya, stresi azaltmaya yardımcı olur. Meyan kökü vücudun sinir sisteminde dengeyi korumak için gerekli olan Asparajin amino asidine de sahiptir.
Zerdeçalın faydaları nelerdir? Zerdeçal çayı neye iyi gelir?
Klinik çalışmalar meyan kökünün antioksidan etkisinin kılcal damar sağlığını koruduğunu, kötü kolesterolün zararını sınırlandırarak tıkanma ve plak oluşumunu engelleyebileceğini ve kalbin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunabileceğini göstermiştir.
Meyan kökünün anti-viral niteliği herpes virüsüne bağlı yaraların iyileşmesinde etkilidir. Meyankökü ekstresi uçuk, gece yanığı ve zona tedavisinde kullanılmaktadır. Etkilenen bölgeye günde 4 ila 5 kez meyan ekstresinden yapılmış bir merhem uygulanabilir.
Mide asidi seviyelerini düşürerek ülserlerin önlenmesinde yardımcı olabilir. Sindirim sisteminde tahriş ve iltihabı engeller. Meyan kökünün etken maddesi glisirizin, eğilimli kişilerde tansiyonu yükseltebildiği için DGL formu daha güvenli bir kullanım sağlayarak ülser ve gastrit tedavisinde anti-asitlerin yerine kullanılabilir.
Meyan kökü anti-alerjik etkisi nedeniyle saman nezlesi, alerjik rinit, konjonktivit ve bronşiyal astım tedavisinde sıklıkla kullanılır. Hava yollarındaki mukusun gevşemesine, seyrelmesine ve vücuttan atılmasına yardımcı olarak tıkanıklığı önler.
Meyan kökü antioksidan bileşikleri sayesinde karaciğeri korur ve iyileşmesini destekler. Anti-enflamatuar özellikleri, hepatitle ilişkili karaciğer iltihaplarını gidermeye yardımcı olur.
Meyan kökü aynı zamanda; Amfizem, mantar enfeksiyonları, lyme hastalığı, tüberküloz ve gut tedavisinde de etkilidir.
Meyan şerbeti, daha çok doğu, güney ve güneydoğu illerimizde serinletici olarak içilen bir içecektir. “Aşlama” veya “Haşlama” olarak da bilinir. Meyan kökünün suyla tüketilmesi sonucu elde edilir. Taze kökler yıkanarak temizlenir ve güneşte kurutulur. Kuruyan kökler kabuğuyla beraber sert bir zemin üzerinde dövülerek lif haline getirilir. Bazı yörelerde meyankökü lif halinde hazır olarak bulunmaktadır.
Lif, karbonat ve koku vermesi için eklenen tarçın tozu ile yoğrulur. Derin bir tekneye doldurulur. Mayalanması için üzerine su eklenir. Teknenin dibindeki delikten alınan su tekrar lifin üzerine dökülerek devamlı bir tüketme yapılır. Bu şekilde kökün özünün suya geçmesi sağlanır. Sulu kısım istenilen renk ve tadı alınca süzülür. Eğer koyu bir kıvamdaysa su eklenebilir. Genellikle mayalanma için 8-10 saatlik süre yeterlidir. Buz ile soğutulduktan sonra içilen meyan şerbeti esmer renkli, tatlı ve lezzetli bir içecektir.
Farklı bir yöntem: Kökler yıkandıktan sonra bir kütük üzerine konulur ve tokmaklarla ezilir. Tahta sallara alınıp su eklenir. 2 gün bekletildikten sonra salların dip kısmındaki delikten kazan veya testilere süzülür. Koyu bir kıvam alan bu sıvı maya olarak adlandırılır. Sulandırılıp kıvamı ayarlanarak şerbet olarak satışa sunulur.
Meyan kökü şerbetinin aşırı miktarda tüketimi solunum yetersizliğine, böbreklerde su ve sodyum birikmesine, vücuttaki potasyum seviyesinin düşmesine neden olabilir. Hipertansiyon ve kalp yetmezliği hastaları kesinlikle meyan kökü şerbeti tüketmemelidirler.
Kurutulmuş yarım çay kaşığı (1,5 g) meyan bitkisi yapraklarının üzerine bir çay fincanı kaynar su dökülüp demlenmeye bırakılır. Ya da yaprakların üzerine soğuk su konularak ağır ağır 15 dk kaynatılır ve süzülür. Eğer bitkinin köklerini kullanacaksanız, küçük parçalara ayırdığınız veya rendelediğiniz kökleri yine aynı yöntemlerle demleyebilirsiniz. Nane, tarçın, zencefil, karanfil ve bal ile çeşitlendirebileceğiniz çayınızı yemeklerden sonra günde 3 çay fincanını aşmayacak şekilde tüketebilirsiniz.
Pek çok rahatsızlığın tedavisi için önerilen meyan kökünün bazı yararları klinik olarak henüz kanıtlanmamıştır. Fazla tüketilirse kan basıncının yükselmesine, kanınızdaki potasyum seviyesinin düşmesine neden olabilir. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa ve reçeteli bir ilaç kullanıyorsanız meyan kökü almadan önce mutlaka doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.
YAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?
Tebrik ederim halka hizmet böyle olur şaştım kaldım saygıdeğer bir iş emeği geçenlere şükranlarımı sunarım